ایتنا- کارشناسان: شبکه ملی اطلاعات، شبکه‌ای بسته است یعنی به روی همگان باز نیست و شبکه ای جدا از اینترنت است.

پیمان‌کار سابق آژانس امنیت ملی ایالات متحده، در آخرین افشاگری خود در هفته دوم ژانویه ۲۰۱۵، به جنگال (جنگ الکترونیکی) پرداخته و از منشاء آمریکایی ویروس استاکس‌نت علیه تأسیسات اتمی ایران در سال ۲۰۱۰، پرده برداشته است.

اکنون، پرسش من از شورای عالی فضای مجازی و سازمان فناوری اطلاعات ایران این است که با توجه به دوسال افشاگری زنجیرهای ادوارد اسنودن، و گذشت چهار سال از اجرای شبکه ملی اطلاعات، چرا علناً و رسماً در مورد ضرورت اینترانت بودن شبکه ملی اطلاعات، موضع‌گیری و اظهار نظر نمی‌شود؟

در حالی که پرسش مذکور، تاکنون چندین بار مطرح شده، اما هنوز از طرف شورای عالی فضای مجازی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، پاسخدهی نشده است.

 ضرورت پاسخ به اینترانت بودن یا نبودن «شبکه ملی اطلاعات»
امروزه، پس از دوسال افشاگری ادوارد اسنودن، سیاستمداران و کارشناسان فاوا در سطح جهان، معتقدند که شبکه ملی اطلاعات، شبکهای مخابراتی، بسته، غیر انتفاعی و اختصاصی است و اگر کاملاً بسته فرض نشود، تنها می‌تواند از نوع ایکسترانت (Extranet) باشد، یعنی شبکه ملی اطلاعات، اینترانتی است که علاوه بر شهروندان داخل کشور، تنها به بیرونیان خودی اصالت-سنجی شده، اجازه ورود میدهد، بدون آن که به احدی از دارندگان دسترسی به شبکه ملی اطلاعات، اجازه خروج از شبکه ملی اطلاعات را بدهد.

در نتیجه، در دوران پس‌ اسنودن، شبکه ملی اطلاعات به مقوله‌ای مناقشه‌انگیز نه تنها در ایران، بلکه در اغلب کشورهای جهان بدل شده است.

بیاییم، یک بار دیگر، به پاسخ کارشناسان فاوا درباره چیستی شبکه ملی اطلاعات، دقیق‌تر بنگریم:
«شبکه ملی اطلاعات، شبکه‌ای بسته است!»، یعنی به روی همگان باز نیست و شبکه ای جدا از اینترنت است.

«شبکه ملی اطلاعات، میتواند ایکسترانت باشد!» یعنی اولاً: توصیه نمی‌شود، ایسکترانت شود و ثانیاً: اگر ایکسترانت شد، هیچ کاربری از درون شبکه ملی اطلاعات نمیتواند به بیرون از آن، فرضاً به اینترنت جهانی راه یابد؛ ولی برخی از کاربران اینترنت جهانی میتوانند با سازوکار راستی آزمایی‌های دقیق و شدید وارد شبکه ملی اطلاعات شوند.

 ضرورت ترک خوش‌خیال‌گرایی عمومی
اندیشه اولیه ایجاد شبکه ملی اطلاعات به عنوان شبکه‌ای متصل به اینترنت جهانی به دوران پیش اسنودن (pre-Snowden era) و عصر غلبه slacktivism (خوش‌خیال‌گرایی) و سلطه آن بر اذهان جهانیان برمی‌گردد، یعنی به دوران اعتقاد عمومی به قداست حفظ جریان آزاد اطلاعات در اینترنت.

اکنون در دوران پس اسنودن (post-Snowden era) ایده حفظ جریان آزاد اطلاعات در اینترنت، خدشه برداشته و بازبودن شبکه ملی اطلاعات، حداقل در اروپا، مورد تجدید نظر و ارزیابی امنیتی قرار گرفته، تا آنجا که به نظر می‌رسد، میان سیاست‌مداران غیر آمریکایی، به ویژه دولتمردان اروپایی، درباره چرایی ایجاد شبکه ملی اطلاعات یا شبکه منطقه‌ای اطلاعات ایمن (از تهدیدهای فیزیکی) و امن (از تهدیدهای غیر فیزیکی)، مستقل و منفصل از اینترنت جهانی، بیش از پیش اتفاق نظر وجود دارد. ولی سیاستمداران آمریکایی مخالف شکل‌گیری هرگونه اینترانت ملی و ایکسترانت منطقه‌ای هستند.

 نگرانی‌های پژوهشگران آمریکایی فاوا از بسته شدن شبکه های ملی اطلاعات
به نظر پژوهشگران مؤسسه تحقیقاتی پیو (Pew) درآمریکا: تحدیدکنندگان «زندگی برخط»، دیگر فقط مجرمان سایبری و مجریان جنگال نیستند، بلکه خود دولت‌های ملی هستند که نگرانیهای امنیتی شان برای اِعمال کنترل بیشتر در فضای سایبری، بزرگترین تهدید و تحدیدکننده آزادی وبگردی و جریان آزاد اطلاعات در اینترنت است. در گزارش پیو آمده است که تهدید و تحدیدهای مذکور، آثار زیر را در پی دارند:
۱) دولت‌های ملی به مسدودسازی بیشتر، فیلترگذاری گسترده‌تر و ژرف‌تر، تقسیم بندی بیشتر، جداسازی، مرزگذاری و «بالکانی‌سازی» روزافزون اینترنت روی خواهند آورد.

۲) در پی افشاگری‌های بیشتر ادوارد اسنودن و پیگیری شکایات جامعه مدنی جهانی علیه آژانس امنیت ملی آمریکا، اعتماد دولت‌ها، شرکتها و کاربران به اینترنت بیش از پیش محو خواهد شد.

۳) فشارهای تجاری، اثربخش و بر همه چیز مؤثرند، از معماری اینترنت گرفته تا جریان اطلاعات، لذا این فشارها بالاخره ساختار باز اینترنت و زندگی برخط کنونی را به مخاطره خواهند انداخت.

۴) این تلاش‌ها، بخصوص کوشش برای فرار از معضل TMI (اطلاعات بیش از حد؛ TMI= too much information)، می‌تواند رشد اشتراکگذاری محتوا در اینترنت را کاهش دهد و از میان ببرد.

اکنون، نظر به این که دولت یازدهم از شبکه ملی اطلاعات به عنوان مهم‌ترین برنامه کاری خود یاد میکند و تلاش دارد تا با هزینه‌کرد میلیاردها دلار به تأسیس و تکمیل زیرساخت‌های شبکه ملی اطلاعات دست یابد و در بخش های مرتبط با این شبکه ملی نیز، میخواهد دو برابر مبلغ هزینه‌کرد مذکور را سرمایه‌گذاری کند، تا با تجمیع فعالیت‌ها و برنامه‌ها، امکان ارائه خدمات الکترونیکی در این شبکه را در زمان پیش‌بینی شده فراهم آورَد، لذا پیشنهاد می‌شود دولت محترم، در آستانه تدوین برنامه ششم توسعه کشور، با درنظرداشت افشاگری‌های مزبور، هرچه زودتر در زمینه بسته بودن شبکه ملی اطلاعات، و حد بسته بودن آن، بازبینی و اظهار نظر کند.

منبع: عصر ارتباط - عباس پورخصالیان