شاید زمانی که نمایندگان مجلس شورای اسلامی در باره چیزی به نام اینترنت ملی توجیه نشده و به همین دلیل حاضر نشدند برای آن بودجه‌ای اختصاص دهند فکرش را هم نمی‌کردند که روزی دولت خود آستین همت بالا بزند و این طرح را با بودجه داخلی وزارت ارتباطات راه‌اندازی کند.

حمید ضیایی‌پرور - دو موضوع اینترنت پاک و اینترنت ملی طی هفته‌های اخیر خبرساز شده و توجه محافل خبری و رسانه‌ای را به خود جلب کرده است، موضوع اول به نقل از وزیر ارتباطات در منابع خبری داخلی منتشر شد و بازتاب یافت و موضوع دوم به صورت یک خبر جعلی در برخی رسانه‌ها انتشار یافت که منجر به تکذیب وزارت ارتباطات شد.

در خبر دوم ادعا شده بود که از شهریور ماه سال ۹۰ اینترنت ملی جایگزین اینترنت جهانی خواهد شد؛ خبری که از اساس دروغ بوده و بعدا منبع منتشر‌کننده آن که یک خبرگزاری تخصصی فناوری اطلاعات است اذعان کرد که مطلب مذکور دروغ سیزده بوده است! با این وجود اصل پروژه اینترنت ملی، دروغ سیزده نیست و در برنامه پنجم توسعه تحت عنوان شبکه ملی اطلاعات به آن پرداخته شده است.

ایده اینترنت پاک برای نخستین بار از سوی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در آذرماه ۸۹ مطرح و پس از آن به بحث داغ رسانه‌ها و کارشناسان و کاربران اینترنت تبدیل شد.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از وجود لکه سیاه در شبکه اینترنت که به دغدغه جدی در میان جوامع تبدیل شده است خبر داد و اعلام کرد که باید اینترنت را از کسب و کار کثیف فاصله داد و انسان‌ها را از آسیب‌های آن حفاظت کرد.
وی با اشاره به ماهیت و محتوایی که در بحث اینترنت با آن مواجه هستیم، خاطرنشان کرد: شبکه‌های ارتباطی اگرچه در بدو پیدایش با اهداف بشردوستانه و صلح‌جویانه و کسب و کار به وجود آمدند اما امروزه با یک لکه سیاه در شبکه اینترنت روبه‌رو هستیم که اگر پیش‌بینی لازم از سوی مدیران شبکه اینترنت از ابتدا برای حفاظت از کاربران در برابر آسیب‌های این شبکه انجام می‌شد، امروز با این مشکل روبرو نبودیم.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با تأکید بر حفاظت از خانواده‌ها در مقابل آسیب‌های اینترنتی و نیز حفاظت از انسان در برابر این آسیب‌ها گفت: هم اکنون این موضوع به‌عنوان دغدغه جدی در دنیا مطرح شده است. براین اساس ایده اینترنت پاک باید به یک ایده جدی تبدیل شود و اینترنت از کسب و کار کثیف فاصله گیرد.
تقی‌پور با بیان اینکه آسیب‌های اینترنتی تعامل و رشد علمی انسان را تحت‌ تأثیر قرار داده، افزود: کسب و کار پاک در این حوزه می‌تواند در خدمت صلح و دوستی باشد اما امروزه این لکه‌سیاه که دامن اینترنت را گرفته است باعث ایجاد دغدغه در میان جوامع شده است. به همین دلیل استراتژی‌های اینترنت باید برای پاکسازی فضای اینترنتی سرفصل مشخصی ایجاد کند.

یک ماه پس از مطرح کردن ایده اینترنت پاک، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در گفت‌وگو با مهر از عملیاتی کردن مقدمات کار برای اجرای اینترنت پاک در کشور و تفکیک آن از اینترنت ناپاک خبر داد.
وی با بیان اینکه درصد بالایی از استفاده‌هایی که از اینترنت در کشور می‌شود استفاده‌های مناسب و درست است تأکید کرد که تفکیک اینترنت پاک از ناپاک ابتدا در ایران و در گام‌های بعدی در دنیا مطرح می‌شود.
تقی‌پور گفت: اطلاعات دقیقی از میزان استفاده پاک و یا ناپاک از فضای اینترنت نمی‌توان ارائه داد اما در مقایسه با آمارهای دیگر کشورها و برخلاف آنچه تصور می‌شود درصد بالایی از استفاده‌هایی که در کشو ر ما از اینترنت صورت می‌گیرد استفاده‌های مناسب و درستی است و فضای استفاده از اینترنت در کشور، فضای پاکی است. با این حال با تفکیک اینترنت پاک از ناپاک آن بخش از اینترنت که بعضا برای کسب و کارهای کثیف و غیراخلاقی به‌کار می‌رود کلا در کشور منتفی خواهد شد و شاهد افزایش استفاده صحیح از اینترنت در کشور خواهیم بود.

وزیر ارتباطات در اسفندماه ۸۹ از تشکیل هسته‌های اولیه ایده اینترنت پاک در کشور و آغاز به کار اتاق‌های فکر خبر داد و گفت: نقطه شروع طرح اینترنت پاک کشور ایران خواهد بود و پس از آن در اختیار تمام بشریت قرار می‌گیرد.
تقی‌پور با بیان اینکه اینترنت پاک یک ایده است و باید دانشمندان و متفکران و متخصصان حوزه فناوری اطلاعات راجع به این ایده نظرات خود را به ما ارائه کنند، ادامه داد: نیاز به‌نظریه‌های عمیق و تئوری‌های بسیار گسترده در زمینه اینترنت پاک احساس می‌شود. اما هم اکنون هسته‌های اولیه کار آغاز شده به نحوی که چندین اتاق فکر برای عملیاتی کردن ایده اینترنت پاک تشکیل شده و در قسمت‌های مختلف بحث و بررسی در حال انجام است. همچنین برای استفاده از نظریات تمامی شهروندان فراخوان اعلام می‌کنیم. به نحوی که هر فردی در رابطه با اینترنت پاک ایده و برنامه‌ای دارد با مراجعه به سایت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و یا سازمان فناوری اطلاعات نظرات خود را برای این وزارتخانه ارسال کند.

اینترنت ملی
شاید زمانی که نمایندگان مجلس شورای اسلامی در باره چیزی به نام اینترنت ملی توجیه نشده و به همین دلیل حاضر نشدند برای آن بودجه‌ای اختصاص دهند فکرش را هم نمی‌کردند که روزی دولت خود آستین همت بالا بزند و این طرح را با بودجه داخلی وزارت ارتباطات راه‌اندازی کند.
ماجرا از این قرار است که در زمستان‌۱۳۸۵ که بحث لایحه بودجه سال‌۸۶ مطرح شد، ابتدا بودجه‌ا‌ی ۱۰‌‌میلیارد تومانی برای شبکه ملی اینترنت یا همان اینترنت ملی در کمیسیون صنایع و معادن تصویب شد اما در کمیسیون تلفیق به تصویب نرسید و به‌رغم اینکه این پیشنهاد کمیسیون صنایع و معادن بود و در لایحه دولت نیامده بود اما کمیسیون تلفیق به‌دلیل توجیه نبودن در مورد مفهوم اینترنت ملی آن را تصویب نکرد و لذا در صحن علنی مجلس نیز تصویب نشد.

با این حال چند ماه بعد، هیئت وزیران در خرداد سال‌۸۶ برنامه‌های عملیاتی راه‌اندازی و بهره‌برداری این شبکه‌ را در سال‌های ۸۶‌ تا‌۸۸ تصویب کرد که براساس آن شرکت مخابرات ایران و شرکت‌های مخابراتی وابسته و شرکت‌های مخابراتی استانی مجاز شدند در طول سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۸ تا مبلغ ۵۶۶۰‌میلیارد ریال از منابع داخلی خود جهت ایجاد شبکه ملی اینترنت سرمایه‌گذاری کنند.
چندی بعد نیز در تاریخ ۲۸‌ مرداد ماه‌۱۳۸۶ شورای اقتصاد با درخواست وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات درخصوص سرمایه‌گذاری در طرح شبکه ملی دیتا به مبلغ ۳۵۰میلیارد تومان موافقت کرد.البته بارها گفته شد که این طرح تا فلان مرحله پیش رفته و مثلا در سال ۸۹ راه‌اندازی می‌شود اما هر بار وعده‌ها تحقق نیافت و کسی هم سر در نیاورد که اینترنت ملی چیست؟ حتی بر سر نام این پروژه نیز بحث و جدل‌هایی درگرفت و برخی آن را اینترنت ملی، برخی شبکه ملی اینترنت و بعضی دیگر آن را اینترانت کشوری نامیدند، درحالی که در برنامه پنجم از آن به‌عنوان شبکه ملی اطلاعات نام برده شده است.

طبق آنچه مسئولین رسمی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بروز داده‌اند ویژگی‌های این شبکه از این قرار است: این پروژه شامل ۳بخش است که یکی بخش پی‌بستر اصلی یا «بک‌بون »(Backbone) اصلی کشوری است که توسط شرکت ارتباطات زیرساخت دردست اقدام است که استان‌ها و شهرستان‌های مهم را به یکدیگر مرتبط می‌کند و این کار با سرعت بالا انجام می‌شود و شبکه آن نیز از نوع IP است.
بخش بعدی IDC یا مراکز داده ملی و استانی است که روی مرکز داده ملی هم در حال حاضر کار می‌شود که RFP این پروژه تکمیل و پیمانکارش انتخاب شده است؛ این کار توسط شرکت ارتباطات زیرساخت انجام شده است.
بخش اصلی دیگر این پروژه شبکه‌های استانی است که ۲نمونه از این شبکه‌های استانی در حال پیاده‌سازی بوده و اجرای بقیه‌ آن برعهده‌ اپراتورهای خصوصی است که شبکه‌های استانی را اجرا کنند.

معنای شبکه ملی اینترنت این است که از بستر اینترنت برای ارائه خدمات این شبکه استفاده می‌شود ولی الزاما این بستر آن شبکه اینترنت جهانی نیست.
طبق اعلام اخیر وزارت ارتباطات، از آن جا که راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات جزو تکلیف دولت طبق برنامه پنجم توسعه است، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در این خصوص بارها تأکید کرده است که این شبکه در فازهای مختلف در طول برنامه پنجم توسعه به بهره‌برداری خواهد رسید.

پس آنچه مسلم است این است که شبکه ملی اطلاعات بالاخره دیر یا زود راه‌اندازی خواهد شد ولی قطعا تاریخ آن شهریور۹۰ نخواهد بود و از طرف دیگر این شبکه به هیچ وجه جایگزین شبکه جهانی اینترنت نخواهد شد بلکه در کنار آن و به‌عنوان مکمل شبکه ارتباطی کشور فعالیت خواهد کرد.