ايتنا - پروژه فناوری اطلاعات پاک، یک پروژه تحقیقاتی و حاصل مشارکت بخش عمومی و خصوصی اروپاست که با هدف مبارزه با «هرگونه استفاده غیرقانونی از اینترنت توسط تروریست‌ها و افراطیون» راه‌اندازی شده است و جنبه اصلی آن در واقع مبارزه با ترور است.

 
در طول چند هفته اخیر که اروپایی‌ها شدیدا سرگرم تدارکات برای جشن کریسمس و سال نو میلادی بودند، اتحادیه اروپا از مقر خود، بروکسل، در سکوت خبری سندی را منتشر کرد که می‌تواند تبعات بسیار فراگیری برای هر کاربر اینترنتی جهت مشاهده محتویات اینترنتی داشته باشد.

به گزارش ايتنا از عصر ارتباط این سند که در واقع بخشی از «پروژه فناوری اطلاعات پاک» CleanIT Project است با هدف ایجاد اینترنتی پاک و دور از هر گونه ردی از تروریست‌ها یا افراطیون تدوین شده‌ است. این در حالی است که کارشناسان به این سند به دیده یک تحول نه‌چندان خوش‌یمن برای آزادی بیان آنلاین نگاه می‌کنند.

پروژه فناوری اطلاعات پاک، یک پروژه تحقیقاتی و حاصل مشارکت بخش عمومی و خصوصی اروپاست که با هدف مبارزه با «هرگونه استفاده غیرقانونی از اینترنت توسط تروریست‌ها و افراطیون» راه‌اندازی شده است و جنبه اصلی آن در واقع مبارزه با ترور است.

دست‌اندرکاران این پروژه می‌گویند از آنجا که تاکنون دولت‌ها، کارفرمایان و شرکت‌های تجاری موفق به توافق درباره تدابیر لازم برای ایجاد اینترنت پاک، امن و منظم نشده‌اند، پروژه فناوری اطلاعات پاک شکل گرفت تا در مورد پاکسازی اینترنت بین طرفین درگیر و ذینفع اشتراک نظر ایجاد کند.

آنها می‌گویند طرفین ذینفع می‌توانند تدابیر پیشنهادی این پروژه را به‌ صورت داوطلبانه اجرا کنند.
به گفته این دست‌اندرکاران، این پیشنهادات مبتنی بر قانون هستند و بیشتر حکم چارچوبی برای اجرای مجموعه‌ای از اصول عمومی و راهکارهای عملی دارند.

نگاه اروپایی‌ها
کارشناسان معتقدند در این پیشنهادات ظرافت‌های سیاسی و فرهنگی موجود در اروپا مد نظر قرار نگرفته است. به گفته آنها پروژه فناوری ارتباطات پاک در واقع فهرستی است از «تهدیدات مختلف علیه محیطی امن و پاک در اینترنت».
در این پروژه جنایت اینترنتی، تبعیض اینترنتی، نرم‌افزارهای غیرقانونی، پورنوگرافی کودکان و تروریسم همگی در قالب کلی تهدیدات علیه شهروندان عادی دسته‌بندی شده‌اند. این شهروندان نیز کاربرانی معرفی شده‌اند که نیازمند حمایت در برابر خطراتی هستند که در اینترنت در کمین آنها نشسته‌اند مثل تهدیدات سیاسی موجود در سطوح مختلف اجتماع که بر اساس این اسناد شامل راست‌افراطی، چپ‌افراطی، افراطیون حامی حقوق حیوانات، افراطیون حامی محیط‌زیست، نژادپرستان و افراطیون مذهبی می‌شود.

دولت‌های اروپایی هر گونه انتشار تصاویر، تبلیغات و جزوات آموزشی برای فعالیت‌های تروریستی را ممنوع کرده‌اند.
به گفته کارشناسان، این یک واقعیت ناخوشایند است که دموکراتیزاسیون اینترنت باعث کاهش تدریجی آزادی شده است. فقط تعداد محدودی از اعضای جامعه هستند که خواستار انتشار تصاویر خشن یا پورنوگرافی کودکان در نت هستند اما مسئله این است که ممنوعیت انتشار این تصاویر راه‌حل نهایی نیست زیرا با این کار این تصاویر به‌ صورت زیرزمینی منتشر می‌شوند.

آب گل‌آلود
موسسه تحقیقاتی که این پیشنهادات را ارائه کرده است یکی از مراکز تحقیقاتی است که بخشی از بودجه آن را اتحادیه اروپا تامین می‌کند.
این موسسه بر این باور است که قوانین ملی موجود که هر گونه استفاده غیرقانونی از اینترنت را توسط افراطیون و تروریست‌ها ممنوع اعلام کرده‌اند از توانایی کافی برای مقابله با تهدیدات افراد و سازمان‌های بسیار خطرناک برخوردار نیستند.

اما آیا واقعیت چنین است؟
به گفته کارشناسان، چه کسی می‌تواند مدعی شود که اسناد محرمانه ویکی‌لیکس مخل امنیت ملی هستند؟ آیا ویدیویی که حامیان حقوق حیوانات در هلند منتشر کرده‌اند نوعی دعوت به خشونت است؟
پاسخ این سوالات می‌تواند متفاوت باشد.

دولت‌های غربی از بهار عربی حمایت کردند ـ این انقلاب‌ها تا حدی تحت تاثیر شبکه‌های اجتماعی شکل گرفتند ـ اما در عین حال خواستار تدوین قوانین سختگیرانه برای همین شبکه‌ها شدند تا به گفته خودشان مانع از انتشار محتویات «غیرمجاز» شوند.
همین اظهارنظرات متفاوت بود که باعث شد دولت حسنی مبارک قبل از سقوط با استناد به همین نظرات برای مدتی کلا اینترنت را در این کشور قطع کند که در نوع خود بی‌سابقه بود.

هوشیاری
طراحان پروژه فناوری ارتباطات پاک نسبت به آینده چندان خوشبین نیست و معتقدند که مشکل بتوان یک اینترنت پاک ایجاد کرد.
از نظر دست‌اندرکاران این پروژه، هر کس باید هوشیار باشد، نه فقط دولت‌ها بلکه شرکت‌ها و همچنین ارائه‌کنندگان خدمات اینترنتی، سازمان‌های حقوق بشری، کلیساها، سازمان‌های اجتماعی و فرهنگی... و همین‌طور الی آخر.

به گفته این افراد، مردم عادی نیز باید هوشیار باشند. این افراد معقتدند کاربران می‌توانند با اطلاع‌رسانی به ارائه‌کنندگان خدمات و پلیس درباره اینترنت مانع از حضور تروریست‌ها و افراطیون شوند. این یعنی اینکه به کره شمالی خوش آمدید.

کارشناسان معتقدند این پیشنهادات را باید در راستای فشارهای فزاینده برای ممنوعیت استفاده افراد از اینترنت با هویت ناشناس ارزیابی کرد.
مقام‌های چینی در چندین شهر این کشور مردم خود را مجبور کرده‌اند از شبکه اجتماعی «ویبو» Weibo استفاده کنند که نسخه چینی توییتر است و باید در آن با نام و هویت واقعی خود ثبت نام کنند.
گوگل‌پلاس نیز به کاربران خود اجازه نمی‌دهد با هویت ناشناس وارد آن شوند و فیس‌بوک نیز این اواخر همه تلاش خود را می‌کند تا مانع از فعالیت کاربرانی شوند که با هویت ناشناس وارد آن می‌شوند.

تروریست یا مبارز آزادی؟
تدوین‌کنندگان پروژه فناوری ارتباطات پاک تاکید می‌‌کنند که این پیشنهادات مبتنی بر قانون هستند و جنبه راهنمایی دارند اما با گذشت زمان این نوع راهنمایی‌ها می‌توانند جنبه تحکمی و قانونی به خود بگیرند.

اگر اتحادیه اروپا تصمیم بگیرد که دیدگاه افراطیون نباید جایی در اینترنت داشته باشد، در آن صورت باید به چین، اندونزی و برخی کشورهای دیگر نیز حق بدهد تا دست به سیاست‌های مشابه بزنند اما آیا کشورهای اروپایی حاضرند چنین چیزی را بپذیرند؟ در آن صورت، هر دولت می‌تواند بر اساس اینکه دیدگاه افراطی چیست برای خود قانون وضع کند و حضور یک نگاه یا گروه خاص را در اینترنت محدود کند.

پیشنهاداتی از این دست نه فقط سطحی هستند بلکه اساسا با مقوله دسترسی آزاد به اینترنت مشکل دارند. هر کسی که معتقد است می‌توان اینترنت نامنظم را به اینترنت منظم تبدیل کرد، دچار این مشکل است.
غیرممکن است بتوان هم دسترسی به اینترنت را به یک حق بشری تبدیل کرد ـ کاری که در دستور جلسه بان‌کی‌مون دبیر کل سازمان ملل متحد قرار دارد ـ و هم آن را محدود و منظم کرد. بهترین سیاست در این زمینه بی‌سیاستی است.