ايتنا - آیا آنتی ویروس، بومی شد؟

یاشار بهمند
behmand@ccwmagazinecom
خبری که روز ۱۲ اردیبهشت بر روی خبرگزاری‌ها منتشر شده بود، کوتاه بود ولی بسیار مهم: «فردا با حضور معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، از پروژه ضدبدافزار ملی رونمایی می‌شود.»
در متن خبر هم بجز ذکر این نکته که پروژه توليد ضدبدافزار بومي(آنتي‌ويروس) با تكيه بر دانش متخصصان مركز تخصصي آگاهي‌رساني، ‌پشتيباني و امداد رايانه‌اي(آپا) دانشگاه شيراز و با حمايت مالي ستاد ويژه توسعه فناوري اطلاعات و ارتباطات معاونت علمي و فناوري رياست‌جمهوري انجام شده است، به هیچ نکته دیگری اشاره نشده بود. با بررسی سایت‌های معاونت علمی ریاست جمهوری، آپا و حتی سایت ماهر بدون کسب اطلاعات بیشتر از این نرم‌افزار، فقط به این نتیجه رسیدیم که این طرح در تاریخ ۲۹/۸/۸۹ با کد ۱۰۲-۳-۰۷-۸۹ با عنوان «تجهیزات تولید آنتی‌بدافزار بومی» به تصویب رسیده است:

$\"\"$

در این سایت و حتی بقیه سایت‌ها خبری از برگزاری این رونمایی هم منتشر نشده بود:

$\"\"$

اما با جست‌وجوها در اینترنت به وبلاگی برخوردیم که ضمن قرار دادن پوستر همایش (رونمایی)، خلاصه‌ای از گزارش پروژه را اعلام کرده بود:

$\"\"$

خلاصه گزارش پروژه ضدبدافزار بومی آپا
پروژه تولید ضدبدافزار بومی با تکیه بر دانش متخصصان مرکز آپا (آگاهی رسانی، پشتیبانی و امداد رایانه‌ای) دانشگاه شیراز از اوخر سال ۱۳۸۹ با حمایت مالی ستاد ویژه توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات- معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری شروع شد.

کار در این حوزه نیازمند دانشی است که به راحتی در مقالات و کتب علمی یافت نمی‌شود و از فناوری‌های پیچیده روز دنیا است و به دلیل مرتبط بودن این حوزه با مسائل تجاری و امنیتی، دستیابی به دانش فنی تولید ضدبدافزار بسیار مشکل می‌باشد. به همین دلیل به کمک حوزه‌های مرتبط و با تکیه بر همت متخصصین داخلی دانش اولیه ساخت ضدبدافزار بومی طی این مدت به دست آمد.

به منظور پیشبرد این پروژه تیمی متشکل از ۵ نفر از اعضای هیئت علمی دانشکده برق و کامپیوتر دانشگاه شیراز به همراه ۴ نفر دانشجوی دکتری، ۲۰ نفر فارغ‌التحصیل و دانشجوی کارشناسی ارشد و ۵ نفر دانشجوی کارشناسی در آن فعالیت نمودند. در حال حاضر نسخه اولیه این ضدویروس تولید شده و آزمایش‌های خود را با موفقیت پشت سر گذاشته است.
این نسخه اولین محصول ضدبدافزار بومی است که در یک مرکز دانشگاهی کشور تولید شده است.

با توجه به منابع انسانی و سخت‌افزارهای موجود در مرکز آپا در صورت حمایت مالی و تأمین نیازمندی‌های لازم می‌توان به تولید نسخه تجاری این نرم‌افزار در سال ۹۱ رسید.
از دستاوردهای جنبی این پروژه ایجاد آزمایشگاه تخصصی تحلیل بدافزار و تهیه بانک بدافزار می‌باشد که در نوع خود منحصربفرد است.

محل اجرای پروژه: آزمایشگاه و مرکز تخصصی آپا(آگاهی رسانی، پشتیبانی و امداد رایانه ای) دانشگاه شیراز
مدیر تیم اجرایی پروژه: دکتر محمدحسین شیخی، دانشیار دانشکده برق و کامپیوتر دانشگاه شیراز، مدیر آزمایشگاه و مرکز تخصصی آپا دانشگاه شیراز

به دلیل عدم اطلاع‌رسانی امکان سفر به دیار شیراز وجود نداشت و جز به انتظار نشستن برای انتشار اخباری از این پروژه چاره‌ای نبود.
به دلیل حضور شخص خانم دكتر نسرين سلطانخواه، معاون علمي و فناوري رييس‌جمهور، اخبار سریع منتشر شد.

بنا بر اخبار منتشر شده، در این رونمایی که در دانشگاه شيراز انجام شده بود، دكتر محمد حسين شيخي، مدیر پروژه ضمن بیان مطالبی که پیش تر در آن وبلاگ خوانده بودیم، مراحل انجام پروژه را متذکر شده بود.
وی در سخنان خود همچنین اشاره نموده بود که دستيابي به فناوري، نيازمند دانشي است كه براحتي در مقالات و كتب علمي يافت نمي‌شود و از فناوري‌هاي پيچيده روز دنيا به شمار مي‌رود.
مجري اين طرح خاطرنشان كرد: به دليل مرتبط بودن اين حوزه با مسائل تجاري و امنيتي دستيابي به دانش فني توليد ضدبدافزار بسيار مشكل است. به همين دليل به كمك حوزه‌هاي مرتبط و با تكيه بر همت متخصصان داخلي، دانش اوليه ساخت ضدبدافزار بومي طي اين مدت به دست آمد.
شیخی که مديریت مركز آگاهي‌رساني،‌ پشتيباني و امداد رايانه‌اي (آپا) دانشگاه شيراز را بر عهده دارد، در سخنان خود ضمن بیان این مطلب که در حال حاضر نسخه اوليه اين ضد ويروس توليد شده است، اين نسخه از این نرم‌افزار را اولين محصول ضدبدافزاری دانسته بود که بومي است و در يك مركز دانشگاهي كشور توليد شده است. وی با اعلام این نکته که در صورت حمايت مالي و تأمين نيازمندي هاي لازم مي توان به توليد نسخه تجاري اين نرم افزار در پايان سال ۹۱ رسيد، از دستاوردهاي جنبي اين پروژه ايجاد آزمايشگاه تخصصي تحليل بدافزار و تهيه بانك بدافزار است كه در نوع خود منحصر بفرد است.

رییس دانشگاه شیراز در آیین رونمایی این نرم‌افزار نیز ضمن بیان جایگاه مطرح دانشگاه شیراز، افزود: در اجرا و طراحی نخستین آنتی ویروس بومی ایران در این دانشگاه تیم ۳۴ نفره فعال بودند.
وی بیان كرد: طراحی آنتی ویروس از ویژگی خاصی است كه دارای اهمیت دو چندان بوده كه كار را دو چندان می كند و از آسیب‌هایی كه برای نرم‌افزار و برنامه‌های كامپیوتری را جلوگیری می‌كند.
موذنی اضافه كرد: دانشگاه شیراز از توانمندی قابل توجهی برای انجام طرح های بزرگ وجود دارد و امیدواریم با حمایت مسئولان بتوانیم بیشتر از این توانمندی استفاده كنیم. وی ادامه داد: امیدواریم این طرح به تولید صنعتی برسد و قابل استفاده باشد.

معاون علمي رئيس جمهور نيز در اين مراسم با اشاره به راه‌اندازي صندوق ملي نوآوري و شکوفايي، خواستار تعيين سهم فناوري اطلاعات از اين صندوق شد.
دکتر نسرين سلطانخواه افزود: صندوق ملي نوآوري و شکوفايي در انجام طرح‌هاي کلاني که به خودکفايي کشور منجر شود، مشارکت مي‌کند.
وي با بيان اين که فضاي مجازي امروز به بخشي از زندگي مردم تبديل شده است، تصريح کرد: فرصت‌ها در فضاي مجازي بيشتر از تهديدهاست و بايد تهديدها را خوب شناسايي کرد و از فرصت‌ها بيشترين استفاده را برد.
وي افزود: در سال توليد ملي بايد در فضاي مجازي، طرح ها و برنامه ها را بيش از پيش جلو برد و برنامه‌هاي لازم را به انجام رساند.

کمال محامد پور، دبير ستاد توسعه فناوري اطلاعات و ارتباطات معاونت رياست جمهوري نيز در اين مراسم، از لزوم ایجاد مجموعه‌اي ستادي در کشوربرای رصد رخدادهاي فضاي اينترنتي گفت.
وی ضمن اضهار این مطلب که در اسناد بالادستي و برنامه پنجم توسعه به موضوع چالش‌هاي فضاي سايبر پرداخته شده است و بر ضرورت شکل‌گيري مجموعه‌اي ستادي که به رصد رخدادهاي فضاي اينترنت بپردازد، تشکیل مراکز آپا در دانشگاه‌هاي کشور شهرهاي تهران، اصفهان، يزد و شيراز را در این راستا دانست.
وی از کمک ۳ ميليارد تومانی به مرکز آپا در شيراز برای استمرار فعاليت‌هاي آن خبر داد.

در انتها لازم می‌دانم برای مشخص شدن، ابهامات پیرامون این پروژه ملی، چند پرسش ساده را از مجریان و دست‌اندکاران مطرح کنم:

۱- در این بین می‌توان گفت، اگر در این پروژه ملی باید تا زمان رونمایی خبری منتشر نشود، پس چگونه یک وبلاگ، خبر خلاصه پروژه را منتشر می‌سازد، و اگر این چنین نیست، پس چرا مراکز رسمی و خبرگزاری‌ها تا زمان رونمایی از این ضدبدافزار هیچ خبری از آن منتشر نساختند؟

۲- با توجه به سخنان آقای دکتر شیخی باید اظهار داشت که آزمایشگاه ضدبدافزار ایمن وابسته به شرکت مهران رایانه، طی سال‌های گذشته، همواره به تحلیل انواع بدافزارها مشغول بوده و از نتایج این مجموعه می‌توان به آنتی ویروس ایمن اشاره کرد که امروز نیز نسخه‌های مختلف این محصول در بازار به فروش می‌رسد. آیا مطرح کردن موضوعی چون «ایجاد آزمایشگاه تخصصی تحلیل بدافزار در نوع منحصر به فرد است» بی‌توجهی به فعالیت شرکت‌های خصوصی چون مهران رایانه و ... نیست؟

۳- نه تنها آقای دکتر شیخی، بلکه هیچکدام از سخرانان این همایش از جزئیات فنی این آنتی ویروس، از جمله نحوه فعالیت این آنتی ویروس، میزان موفقیت آن در مقایسه با دیگر محصولات، تعداد ویروس‌های شناسایی شده توسط این محصول و بقیه جزئیات فنی مطلبی ارائه نکردند و همچنان نکات فنی این محصول به عنوان سئوال باقی است.

۴- با توجه به اعلام کمک ۳ میلیارد تومانی به مرکز آپای دانشگاه شیراز، این سئوال پیش می‌آید که این کمک به گسترش آنتی ویروس تولید شده و تجاری سازی آن اختصاص خواهد یافت؟، یا این بودجه صرف دیگر پروژه‌های این مرکز خواهد شد؟

۵- آیا لازم نیست برای معرفی ابعاد یک پروژه، سایتی برای اطلاع‌رسانی پبرامون آن به وجود آید، که ضمن معرفی ابعاد پروژه، امکان آشنایی کارشناسان با این محصول فراهم بیاید؟ وقتی سخن از یک پروژه ملی است، به نظر می رسد، نیاز به همکاری همه جانبه همه فعالین حوزه امنیت برای اجرای آن لازم است، وجود این سایت می‌تواند زمینه را برای جذب توانمندی‌های دیگر کارشناسان کشور در حوزه آنتی ویروس برای همکاری در این پروژه ملی فراهم سازد.

کارشناس

۱۳۹۱/۰۳/۱۸ ۱۶:۱۲

۰ ۰

سلام
البته این مقاله به خوبی همه چیز را به روشنی بیان کرد. فقط یک حامش:
تولید آنتی ویروس با همه نر م افزارهای دیگر فرق دارد. شاید بتوان نرم افزارهای پیشرفته ای در ایران تولید کرد مثل فتوشاپ. اما تولید آنتی ویروس نیاز به همکاری های بین المللی و نزدیک با شرکت های بزرگ این صنعت، تولید کنند سیستم عامل، انجمن های جهانی مانند وایدلیست، لابراتوار های معتبر ویروس شناسی مثل وی بی 100% و... دارد.
در ضمن ویروس ها به صورت جهانی منتشر می شوند و نیاز داریم تا به صورت جهانی با آن مقابله کنیم.
شاید بتوان با حمایت بخش خصوصی و سرمایه گذاری در شرکتهای بزرگ خارجی و بتوان بخشی از حفره را جبران کرد.

با تشکر