ایتنا - ... به نظر می‌رسد نخستین کاربری این صفحه غربال و تسهیل کار دلال‌ها و محتکران نام دامنه .ir در کشور است.

مجتبی فرزانه - دو هفته قبل در گزارشی به معضلی نه چندان جدید اما مهم در زمینه احتکار نام دامنه‌های ملی .IR پرداختیم. در بخشی از آن گزارش به فعالیت دومینرها اشاره کردیم که چطور این افراد با حدس و گمانه‌زنی اقدام به ثبت نامحدود دامنه‌های ملی و احتکار آنها می‌کنند و در فرصتی عالی دامنه‌ها را به چند صد و حتی چند هزار برابر قیمت قانونی(۱۵ هزار تومانی) می‌فروشند. همچنین اشاره کردیم که متاسفانه مرکز ملی ثبت دامنه‌های ملی و کشوری ir. در اقدامی خواسته و یا ناخواسته با ارایه مستمر فهرستی از دامنه‌های آزاد شده، به نوعی دلالی دامنه دومینرها کمک می‌کند.

درج این گزارش با بازتاب‌های متعددی همراه شد و متعاقب آن علاوه بر دریافت تشکر، انتقاداتی نیز مشخصا متوجه مرکز ملی ثبت دامنه‌های ملی (ایرنیک) وارد شد که ما را بر آن داشت تا در گزارش حاضر به برررسی عملکرد این مرکز مهم اما بسیار کم خبر بپردازیم.

نقض حریم خصوصی افراد دارندگان دامنه ir
یکی از نخستین و بیشترین مواردی که از سوی صاحبان نام‌های دامنه ‌.IR مورد گله و شکایت بود، مساله حفاظت از حریم خصوصی و اطلاعات مشترکان ایرنیک است. اگر با پروسه ثبت دامنه ir آشنا باشید می‌دانید که برای ثبت آن نیاز به شناسه irnic مرکز ثبت دامنه‌های کشوری دارید.
برای این منظور بایستی به سایت این مرکز به نشانی nic.ir مراجعه کرده و پس از تکمیل فرم ثبت نام و سپس تائید آن از سوی این مرکز این شناسه به شما تعلق می‌گیرد. برای ثبت نام نیز بایستی یک سری اطلاعات از جمله نام، شماره تلفن، آدرس، ایمیل و کدپستی را ارسال کرده و سپس قبول توافق‌نامه این مرکز و تمام.

تا اینجای کار مساله‌ای نیست اما مشکل اصلی از جای دیگری آغاز می‌شود؛ اگر تابه‌حال دامنه‌ای ثبت کرده‌اید احتمالا می‌دانید که دامنه‌ها دارای شناسنامه‌ای هستند که حاوی اطلاعاتی در مورد دامنه و مالک آن است. اطلاعاتی از جمله تاریخ ثبت و انقضای آن، دوره ثبت آن، رابط‌های فنی (در مورد دامنه‌های‌ir) و همین‌طور کل اطلاعات شخصی و تماس با مالک.
مشکل اینجاست که اطلاعات شخصی و محرمانه‌ای که مردم در اختیار ایرنیک می‌گذارند به سهولت روی اینترنت منتشر و در دسترس همگان قرار می‌گیرد. به این ترتیب اگر کسی whois دامنه شما را بگیرد به راحتی می‌تواند به تمامی اطلاعات شخصی، آدرس و همین‌طور اطلاعات تماس‌تان دسترسی پیدا کرده و از آنها باخبر شود.
به همین جهت بسیار پیش آمده است که مالکان دامنه‌ها با تماس‌های فراوان مبنی بر فروشی بودن دامنه‌شان روبه‌رو شده‌اند. مطمئنا اگر دامنه‌ای قابل فروش باشد و یا مالک آن قصد فروش را داشته باشد آن را اعلام خواهد کرد و نیازی به دسترسی و تماس‌های مکرر افراد نیست.

حراج اطلاعات خصوصی روی سایت ایرنیک مشکلات دیگری را نیز می‌تواند ایجاد کند، از جمله چنانچه سایتی خبری باشد و خبری از تخلف شخص یا شرکتی منتشر شده باشد، امکان ایجاد مزاحمت‌ و تهدیدهای تلفنی، ایمیلی و حتی حضوری نیز فراهم هست.
در حالیکه موضوع اینجاست که شما اطلاعات خصوصی خود را طی توافقنامه‌ای با ایرنیک صرفا و انحصارا در اختیار این مرکز گذاشته‌اید نه برای دسترسی عمومی و گاه غیرقانونی سایرین.
به هر ترتیب آنچه روشن و مسلم است، این اطلاعات محرمانه محسوب شده و بایستی از آنها محافظت شود و نزد این مرکز بماند. این در حالیست که اصولا در تمام سایت‌ها و در صورت لزوم بخش ارتباط با ما وجود دارد که در آن اطلاعات مورد نظر قرار می‌گیرد. اما به لطف روش حفظ حریم خصوصی ایرنیک، از نام و نام خانوادگی گرفته تا شماره تلفن‌های ثابت، سیار، ایمیل و حتی آدرس منزل و محل کار مالکان دامنه‌های .IR در فضای وب رها و در دسترس همگان است.

لازم به ذکر است که موضوع حفظ اطلاعات مشترکان، در خصوص اپراتورهای موبایل یکی از حساسیت‌های بالا محسوب شده و درز اطلاعات مشترکان ایرانسل بارها خبرساز شد.

مشکلات تائید مدارک ارسال شده
مساله دیگر اما مربوط به تایید مدارک ارسال شده اشخاص حقوقی در سایت این مرکز است. اگر ثبت کننده دامنه هویتی حقوقی داشته باشد و مثلا شرکت، موسسه، نهاد غیر دولتی و یا مرکز آموزشی پژوهشی باشند، بایستی مدارک خود را به این مرکز ارسال کنند تا صلاحیت و قانونی بودن خود و فعالیت‌شان بررسی و پس از آن تائید شود تا مجاز به ثبت دامنه باشند.
اما در برخی موارد مشاهده شده است که کاربران علی‌رغم آنکه تمامی مدارک لازم را تهیه و به‌درستی ارسال کرده‌اند، باز هم پیغام ناقص بودن مدارک را دریافت می‌کنند که در پیغام ارائه شده نیز اشاره‌ای به نقص مذکور نمی‌شود. در پیگیری‌های بعدی نیز هیچ نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود. حتی در مواردی پس از ارسال دوباره مدارک نیز بازهم پیغام خطا دریافت می‌شود.

پاسخگویی در ساعات محدود
مورد دیگر به ساعات پاسخگویی محدود این مرکز باز می‌گردد. اگر شما به هر صورت مشکلی در سایت داشته باشید به عنوان مثال بخواهید در مورد تائید مدارک شرکت خود اقدام به پیگیری کنید، یا باید از طریق ایمیل اقدام به تماس کنید که این‌کار فقط بین ساعات ۱۴:۰۰ تا ۱۵:۰۰ امکان پذیر است و یا اگر مایل به تماس با این مرکز باشید تنها مجاز به تماس بین ساعات ۹:۰۰ تا ۱۲:۰۰ و پس از ساعت ۱۳:۳۰ تا ۱۶:۰۰ نیز امکان تماس تلفنی دارید. با وجود این محدودیت زمانی برای مرکزی با این جایگاه و اهمیت، اما مواردی گزارش می‌شود که پس از انتظارهای طولانی اپراتوری پاسخگو نبوده و تماس‌ها قطع می‌شود.

ممنوعیت‌های نانوشته در ثبت دامنه‌ها
اگر قصد ثبت دامنه با کلیدواژه "بانک" را داشته باشید به طور حتم نمی‌توانید چنین کاری کنید. چرا که ثبت دامنه با این کلیدواژه ممنوع است. ظاهرا این خواست بانک مرکزی بوده است. دلیل آن هم سواستفاده‌های احتمالی عنوان شده است. نکته جالب اینجاست که اگر جست‌وجویی در اینترنت انجام دهید اتفاقا هستند سایت‌هایی که از کلمه Bank در نام دامنه خود بهره‌گرفته‌اند. سوالی که مطرح است این است که چه‌طور این سایت‌ها اقدام به ثبت کرده‌اند؟ اگر فعالیت آنها قانونی است و از راه قانونی اقدام کرده‌اند بایستی راه قانونی آن به همه اعلام شود تا همه بتوانند اقدام به این‌کار کنند و اگر ممنوعیتی است بایستی شامل آنها نیز بشود.

کمک به دلالان و محتکران دامنه
موضوع دیگر در خصوص نحوه عملکرد ایرنیک به اقدام سایت این مرکز در انتشار دامنه‌های آزاد شده است. در سایت ایرنیک صفحه‌ای وجود دارد با عنوان "دامنه‌های آزاد شده" که به طور مرتب به روز می‌شود و حاوی لیستی از دامنه‌های در شرف آزاد شدن است. این فهرست اگر از سوی سایتی دیگر منتشر می‌شد اشکال نداشت ولی وقتی از سوی مرکز رسمی ثبت دامنه‌های فارسی ارائه می‌شود، تامل برانگیز است؛ چرا که هر دلال دومینی می‌تواند با مراجعه به این صفحه از آخرین دامنه‌های در شرف آزاد شدن باخبر شود و اقدام به ثبت و احتکار آن کند. اگرچه هدف از این اقدام روشن نیست اما به نظر می‌رسد نخستین کاربری این صفحه غربال و تسهیل کار دلال‌ها و محتکران نام دامنه .ir در کشور است.

فعالیت آزادانه دلال‌های دامنه .IR
در بخشی از «سیاست‌نامه حل اختلاف در زمینه ثبت‌نام دامنه» مرکز ثبت دامنه‌های کشوری (ایرنیک) و در بند ب بخش چهارم این سیاست‌نامه دلایل وجود سوء‌نیت در ثبت یا استفاده از نام دامنه را چنین ذکر کرده است: «۱. شرایطی که دلالت کند بر اینکه دارنده، نام دامنه را عمدتا به‌منظور فروش، اجاره یا به هر نحو دیگر انتقال به مدعی، که مالک علامت‌ تجاری یا علامت خدمت است، یا به‌منظور فروش، اجاره یا به هر نحو دیگر انتقال به رقیب مدعی در ازای عوض ارزشمندی که افزون بر هزینه‌های متحمله برای ثبت امتیاز نام ‌دامنه است به‌ثبت رسانده یا آن را تحصیل کرده است و ...
با این وجود اما شاهد ضمانت اجرایی و اقدامات بازدارنده‌ای که این مقررات را از حالت توصیه‌ای و تشریفاتی خارج کند نیستیم. چراکه در حال حاضر انبوهی از سایت‌ها در کشور به کار خرید و فروش غیرقانونی دامنه‌های .IR آنهم با نرخ‌های عجیب و غریب مشغول هستند.
در حال حاضر مرکز ثبت دامنه‌های کشوری زیر نظر پژوهشگاه دانش‌های بنیادی مؤسسه‌ای وابسته به وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری است که در سال ۱۳۶۸ با نام «مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات» تأسیس شد.

در نهایت اینکه چنانچه مرکز ثبت دامنه کشوری پاسخی به ابهامات مذکور نداشت، از نهاد بالاتر یعنی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی وزارت علوم، انتظار پاسخ و ارایه گزارشی از عملکرد ایرنیک داریم. (منبع: عصر ارتباط)