ایرادات مرکز پژوهش‌های مجلس به عملکرد وزارت ارتباطات دولت یازدهم

به گزارش ایتنا از مهر، دفتر فناوری‌های نوین مرکز پژوهش‌های مجلس، عملکرد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت یازدهم را مطابق با اسناد بالادستی نظام از جمله سند چشم‌انداز ایران ۱۴۰۴ و نیز برنامه‌های توسعه ۵ ساله کشور و سیاست‌های کلان علم و فناوری، مورد بررسی قرار داد.
سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ رسیدن به جایگاه برتر علم و فناوری در منطقه را به عنوان هدف تبیین می‌کند. در همین حال برنامه‌های توسعه پنج ساله کشور و سیاست‌های کلان آنها نیز در احکام متعددی، توسعه زیرساخت‌های فاوا و استفاده از کاربردهای مختلف آن را مشخص کرده‌اند. در همین حال وظایف و مأموریت‌های تبیین شده وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز اهداف افزون‌تری را برای این وزارتخانه و دستگاه‌های تابعه آن مشخص کرده است.

طبق قانون، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات باید به صورت سالیانه گزارش مبسوطی از عملکرد خود ارائه می‌داد اما به جز چند گزارش مختصر پیرامون وضعیت دسترسی به خدمات ارتباطات در کشور، اسناد معتبرتری از فعالیت این وزارتخانه در دست نیست.
در این راستا مرکز پژوهش های مجلس با ذکر ۱۰ مورد، عملکرد این وزارتخانه را در دولت یازدهم نقد کرده است.

۱. شبکه ملی اطلاعات تکمیل نشد
براساس ماده ۴۱ برنامه پنجم توسعه، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مکلف شد نسبت به ایجاد و توسعه شبکه ملی اطلاعات و مراکز داده داخلی امن و پایدار با پهنای باند مناسب و با رعایت موازین شرعی و امنیتی کشور اقدام کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که شبکه ملی اطلاعات هنوز در مرحله توسعه است و براساس تکلیف بند الف ماده ۴۶ برنامه پنجم توسعه، به صورت کامل تحقق نیافته است.

۲. سهم ۲ درصدی IT برای تولید ناخالص داخلی محقق نشد
از سوی دیگر سهم ۲ درصدی صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات از کل تولید ناخالص داخلی که در بند الف ماده ۴۶ برنامه تکلیف شده بود، تحقق پیدا نکرده است.

۳. استعلامات بین دستگاهی الکترونیکی نشد
طبق بند ج ماده ۴۶ قانون برنامه پنجم توسعه مقرر شده است که تا پایان سال دوم برنامه، تمامی دستگاه‌های اجرایی باید بتوانند نسبت به ارسال و دریافت الکترونیکی همه استعلامات بین دستگاهی و واحدهای تابعه آنها با استفاده از شبکه ملی اطلاعات اقدام کنند اما تاکنون این پروژه به صورت کامل و در تمامی دستگاه‌های اجرایی، عملیاتی نشده است.

۴. بهره‌وری ارائه خدمات فاوا پایین است
ارتقای بهره‌وری بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات یکی از تعهدات وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات است. این در حالی است که شاخص‌های بهره‌وری بخش فاوا متعدد بوده و آماری از آنها در دست نیست، اما از آنجا که در تعدادی از دستگاه‌های این بخش که موفق به اجرای مکانیزاسیون اداری شده‌اند، هنوز بسیاری از امور و فرآیندها کمافی‌السابق دستی اجرا می‌شود، این امر نشان می‌دهد که بهره‌وری بخش ارائه خدمات فاوا پایین است.

۵. طیف‌های فرکانسی ساماندهی نشد
ساماندهی منابع کمیاب ملی از قبیل طیف فرکانس و شماره در قالب پروژه‌های اقتصاد مقاومتی به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تکلیف شده است. اما در شرایط موجود به دلیل وجود مشکلات حقوقی، قانونی و ساختاری (مخالفت سازمان صدا و سیما) واگذاری تکه باندهای آزادشده در فرآیند دیجیتالی شدن پخش برنامه‌های تلویزیونی با مشکل روبرو است، به نحوی که تکه باندهای فرکانسی ۸۶۲-۶۹۴ اکنون در اختیار سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران است و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نتوانسته برای آزادسازی تکه باندهای فرکانسی تخلیه شده از فرآیند دیجیتالی شدن پخش برنامه‌های رادیو تلویزیونی و واگذاری آنها به بهره‌برداران مخابراتی اقدام کند.

۶. رتبه ایران در دولت الکترونیکی نزول کرد
در زمینه دولت الکترونیکی کشور در این سال‌ها به صورت مستمر در رقابت با دیگر کشورهای منطقه در حال نزول رتبه بوده است. اقدامات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در همگرایی دستگاه‌های مختلف تاکنون با اهداف برنامه پنجم توسعه تطبیق نداشته است.

۷. اجرای پروژه‌های دولت الکترونیک ضعیف است
از سوی دیگر نقشه جامع دولت الکترونیک تصویب شده و پروژه‌هایی تعیین شده‌اند اما همکاری بین وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و دستگاه‌های اجرایی درخصوص اجرای مطلوب پروژه‌ها ضعیف است.

۸. بر کیفیت خدمات فاوا نظارت صورت نمی‌گیرد
توسعه و ارتقای خدمات به شهروندان یکی از تعهدات وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بوده است. در وضعیت مطلوب لازم است استاندارد کیفیت هریک از خدمات تعریف می‌شد تا بتوان توسعه و ارتقای خدمات به شهروندان را اندازه‌گیری کرد.
با وجود تصویب مصوباتی در کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات، درباره استانداردهای کیفیت خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات و شاخص‌های آن، نظارت بر اجرای این استانداردها به طور منسجم انجام نمی‌شود.

۹. وعده وزیر برای بومی‌سازی تجهیزات سخت‌افزاری محقق نشد
افزایش ایمنی، پایداری و سلامت شبکه‌های فاوا از طریق بومی‌سازی تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری یکی از تعهدات وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بود. برنامه‌های افزایش ایمنی، پایداری و سلامت شبکه‌های فاوا از طریق مهندسی تاب‌آوری (رزیلینس) و بومی‌سازی اصول آن در فاز طراحی تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری صورت می‌گیرد که باید در این راستا اقدامات موثرتری انجام شود.

۱۰. حمایت از توسعه نرم‌افزارها کافی نبود
حمایت از توسعه نرم‌افزارهای بومی یکی دیگر از تعهدات وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بود. سازمان فناوری اطلاعات ایران اقداماتی برای توسعه و به کارگیری نرم‌افزارهای متن باز انجام داده اما این اقدامات با نیاز به توسعه روزافزون این بخش کفایت نداشته و در این زمینه اقدامات بیشتری باید انجام پذیرد.