ايتنا - تلگرام بازگشت

تلگرام بعد از یک دوره رکود باردیگر به پردانلودترین اپلیکیشن اندرویدی در ایران تبدیل شده است.
این آمار را سایت App Annie ارائه کرده و آمار این سایت نشان می‌دهد طی یک هفته اخیر کاربران ایرانی در گوگل‌پلی بیشتر از هر اپلیکیشن دیگری آن را دانلود کرده‌اند. این سایت یک سامانه آمارگیری دارد و میزان دانلود اپ‌های مختلف در کشورهای گوناگون را به کاربرانش ارائه می‌کند.

براساس آمار این سایت، تلگرام که بعد از فیلترینگ در ایران، برای مدتی با مشکل روبه‌رو شده بود، با یک جهش جدید به صدر جدول بازگشته است. بنا به آماری که App Annie ارائه کرده در طول همین مدت، دانلود نرم‌افزارهای فیلترشکن هم در ایران رشد قابل‌توجهی داشته است. این جهش باعث شگفتی بسیاری از کارشناسان دنیای وب شده است.
چطور چنین اتفاقی رخ داده و آیا زمانش رسیده که بگوییم فیلترینگ تلگرام شکست خورده است؟

داغ‌شدن دوباره تلگرام
اولین بار یکی از کارشناسان وب که در حوزه علوم اجتماعی محاسباتی فعالیت می‌کرد، در حساب توییترش آمار جهش ناگهانی کاربران تلگرام در ایران را به نمایش گذاشت. با توجه به آنکه ۸۰ تا ۸۵ درصد کاربران ایرانی از گوشی‌های اندرویدی استفاده می‌کنند، می‌توان گفت تلگرام حالا پردانلودترین اپلیکیشن در داخل کشور است. حساب رسمی تلگرام در توییتر، ‌در توضیح این جهش، نوشته است: «این اتفاق، به‌خاطر ارائه آپدیت جدید و پروتکل پروکسی MTProto است که هفته گذشته ارائه شده است.» منظور، یک ویژگی جدید در تازه‌ترین نسخه تلگرام است که به کاربر اجازه می‌دهد، با استفاده از چند پروکسی داخلی تلگرام براساس پروتکل MTproto، بدون استفاده از فیلترشکن جداگانه، از تلگرام استفاده کند.
اینطور که مجتبی مصطفوی، کارشناس امنیت شبکه به همشهری می‌گوید: «این روش نسبت به زمانی که کاربران از فیلترشکن استفاده می‌کردند، مصرف باتری و حجم تبادل داده اضافی کمتری دارد.»

استفاده از پروکسی‌های مبتنی بر این پروتکل اختصاصی تلگرام آنقدر در کشور باب شده که شایعه عرضه نسخه ضد‌فیلتر تلگرام را بار دیگر داغ کرده و واکنش وزیر ارتباطات را به‌دنبال داشت.
محمدجواد آذری‌جهرمی با رد عرضه نسخه بدون فیلتر تلگرام به‌وجود قابلیت پروکسی در این پیام‌رسان اشاره کرده و گفته است: این قابلیت مبتنی بر پروتکل ساکس بود که امروز این شرکت پروتکلی را به موارد قبلی اضافه کرده است.

رمز‌گذاری‌شده، به شرط استفاده از تلگرام اصلی
در این سیستم جدید، برای تبادل داده از سامانه P2P استفاده می‌شود. با این مفهوم که داده‌ها به‌صورت بسته‌های رمزگذاری‌شده در طول مسیر از یک دستگاه به دستگاه بعدی حرکت می‌کنند و تنها دستگاه‌های دوطرف مکالمه می‌توانند قفل پیام‌ها را بشکنند.
مصطفوی دراین‌باره می‌گوید: «البته این اتفاق تنها درصورتی رخ می‌دهد که هر دو دستگاه گیرنده و فرستنده از نسخه‌ اصلی تلگرام که تأیید شرکت سازنده را دارد، استفاده کنند. هر نرم‌افزار دیگری که ظاهرش شبیه تلگرام است، هرچند ممکن است با این پروکسی‌ها سازگاری داشته باشد اما نمی‌تواند پیام‌ها را به‌صورت امن مبادله کند.»

فقط آی‌پی کاربر دیده می‌شود
برخلاف برخی گزارش‌ها درباره احتمال امن‌نبودن این نوع پروکسی جدید، این کارشناس امنیت شبکه به همشهری تأکید می‌کند: «به‌نظر می‌رسد، این شیوه جدید تلگرام نسبت به فیلترشکن‌های موجود در بازار امن‌تر باشد چون داده عملا به جز مبدأ و مقصد در هیچ جای دیگری از مسیر قابل شنودکردن نیست. تنها اطلاعاتی که ممکن است ارائه‌دهنده سرویس بتواند به آن دسترسی پیدا کند، آی‌پی کاربران است که بلااستفاده است.»
تلگرام در تلاش برای ارائه این پیام‌رسان مبتنی بر پلتفرم بلاک‌چین است اما پیش‌بینی می‌شود این ماجرا حداقل به یک تا 2 سال زمان نیاز داشته باشد.(همشهری)