ایتنا - در ایران ما، سال‌ها قبل یکی از دلایل رایج در خصوص علت قطعی اینترنت، کوسه‌ها و لنگر کشتی‌های خلیج فارس بودند! اما حالا زمانه عوض شده و دیگر به راحتی نمی‌توان قطع شدن اینترنت را به موجودات بی‌زبان ربط داد!

دانیال رمضانی - ماجرای اختلال اینترنت در ایران داستانی به قدمت راه‌اندازی اینترنت در کشور دارد. اگرچه در اکثر نقاط دنیا قطع شدن اینترنت مرسوم است و امکانی برای تضمین صد در صدی قطع نشدن آن وجود ندارد، اما پیش‌بینی مسیرهای جایگزین، علت قطعی‌ها، جبران خسارات و سرعت رفع مشکلات از جمله مواردی است که در کشورهای مختلف استانداردهای خاص خود را دارد و می‌تواند محل بحث و پیگیری باشد.

اختلال اینترنت گاه کشوری احساس می‌شود و گاه در نقاط خاص.
در ایران ما، سال‌ها قبل یکی از دلایل رایج در خصوص علت قطعی اینترنت، کوسه‌ها و لنگر کشتی‌های خلیج فارس بودند! به عبارت دیگر آنقدر اختلال‌ها به گردن کوسه‌ها و لنگرهای بی‌زبان کشتی‌ها می‌افتاد که طنزی درست شده بود که چرا کوسه‌ها اینقدر مزه کابل اینترنت مسیر ایران را دوست دارند و چرا لنگر کشتی‌ها فقط به سیم اینترنت ایران گیر می‌کند.
حالا اما دوره زمانه عوض شده و دیگر به راحتی نمی‌توان قطع شدن اینترنت را به موجودات بی‌زبان ربط داد زیرا با گسترش ارتباطات، کاربران قطعی‌ها را رصد می‌کنند و تقریبا به سرعت مشخص می‌شود که منشا داخلی داشته یا خارجی.

در سال‌های اخیر دیگر مثل گذشته خبری از رد پای کوسه و لنگر کشتی‌ها در قطع و اختلال اینترنت کشور در میان نیست بلکه دلایل و شایعات متنوعی همچون فیلترینگ، اجرای مانور تاب‌آوری شبکه‌های داخلی، اشتباه شرکت زیرساخت، حملات سایبری، عملیات‌هایی نظر جاده‌سازی وزارت راه و ... مطرح هستند. البته گاهی اختلال‌ها تکذیب و وجودشان انکار هم می‌شود.

در سال 91 اختلال‌های اینترنت یک رکورد و اوج را تجربه کرد، به نحوی که محمود خسروی مدیرعامل وقت شرکت ارتباطات زیرساخت برای آرام نگه داشتن رسانه‌ها و مردم در یک گفت‌وگو با اشاره به مسیرهای مختلفی که برای ترانزیت پهنای باند اینترنت تعریف و راه‌اندازی شده، خاطر نشان کرد که با این مسیرها دیگر به هیچ عنوان کشور با مشکل قطعی اینترنت مواجه نخواهد شد!

اواخر سال 91 محمدحسن نامی، سرپرست وقت وزارت ارتباطات هم تاکید کرد که دیگر در کشور قطعی اینترنت را تجربه نخواهیم کرد.
در سال‌های اخیر اما بروز اختلال در اینترنت کشور روند جالب توجهی را طی کرده است و ما را بر آن داشت تا مروری بر اختلال‌های اینترنت از سال 92 یعنی آغاز به کار دولت فعلی تا کنون داشته باشیم.

به شکل خلاصه بررسی اخبار اختلال‌ها نشان می‌دهد در سال 92 با سه مورد، سال 93 بدون اختلال، سال 94 با دو مورد، سال 95 با سه مورد، سال 96 با دو مورد، سال 97 با شش مورد و از ابتدای سال 98 تا کنون نیز با سه مورد اختلال در اینترنت کشور مواجه بوده‌ایم.

اگرچه اصولا اختلال‌های اینترنت در دنیا گریزناپذیر هستند، اما همان‌طور که ذکر شد علت این اختلال‌ها، تدابیر لازم برای جبران و ایجاد مسیرهای جایگزین و سرعت عمل رسیدگی به اختلال‌ها مساله‌ای محسوب می‌شود که محل بحث و پیگیری است.

از سوی دیگر بررسی‌ها نشان می‌دهد ما از سال 92 تا سال 97 حدود 2 تا 3 اختلال را در طول سال تجربه کردیم اما این رقم در سال 97 تقریبا دو برابر شد و در سال جاری که تا کنون به نیمه آن رسیده‌ایم نیز سه اختلال به ثبت رسیده که دو مورد آن به اشتباه و نحوه عملکرد تیم جدید مدیریتی در شرکت ارتباطات زیرساخت باز می‌گردد.

نکته دیگر درخصوص قطعی‌های اینترنت در ایران طی سال‌های اخیر، به علت آنها باز می‌گردد که در موارد متعددی نامعلوم است و زمینه‌ساز شایعات بی‌پاسخی شده و می‌شود.
بحث SLA و نحوه جبران خسارات ناشی از قطعی‌های اینترنت نیز همچنان مساله‌ای گنگ و غیرشفاف در کشور است که مجالی دیگر را برای بررسی می‌طلبد.
 
اختلال‌های اینترنت در سال 92
در سال 92 اگرچه مسوولان زیرساخت و دولت قبل قول داده بودند که دیگر قطعی اینترنت نخواهیم داشت (!) اما بررسی سوابق اخبار نشان داد که در آن سال‌ها حداقل کاربران سه بار اختلال و قطعی در اینترنت را تجربه کردند. سیاست شرکت زیرساخت و وزارت ارتباطات در آن مقطع اما تکذیب و انکار اختلال‌ها بود. به همین دلیل هیچ‌گاه علت دقیق اختلا‌های اینترنت در سال 92 روشن نشد.
 
10 اردیبهشت 92
علت: نامعلوم
اواسط اردیبهشت ماه سال 92 اختلال‌هایی در اینترنت از سوی کاربران و شرکت‌های اینترنتی اعلام شد. زیرساخت اما اختلال‌ها را به عهده نگرفت. روابط عمومی زیرساخت در آن مقطع گفته بود: ارایه پهنای باند و سرعت اینترنت در حال حاضر از سوی شرکت زیرساخت بدون هیچ مشکلی به شرکت‌هایی که درخواست داده‌اند، انجام می‌شود. ما در شبکه خودمان هیچ مشکلی نداریم و مشکل‌‌های این چند وقت اخیر مربوط به جاهای دیگر است که باید در آنجا پرس‌و‌‌جو کنیم.
 
23 خرداد 92
علت: نامعلوم
سابقه اخبار ما را به 23 خرداد سال 92 هم برد. یعنی زمانی که انتخابات ریاست‌جمهوری در آستانه برگزاری بود و اختلال‌هایی در اینترنت احساس می‌شد که فرقانی رییس وقت رگولاتوری در این باره گفته بود: اختلال اینترنت ربطی به انتخابات ندارد.

محمدعلی فرقانی با بیان اینکه شبکه اپراتورهای مخابراتی برای ارایه ارتباط امن و پایدار آمادگی کامل دارند، اظهار داشت: طی هفته گذشته سه مانور برای تست و آزمایش این شبکه‌ها در راستای حضور در انتخابات برپا شده که یکی از این مانورها به صورت سراسری بوده است.
وی در آن مقطع همچنین گفته بود: در موضوع انتخابات، اینترنت آنچنان درگیر نیست بلکه شبکه‌های تلفن ثابت و همراه بیشتر در بحث با انتخابات درگیر هستند که در این راستا ظرفیت خوبی در اختیار مسوولان اجرایی قرار گرفته است.