ايتنا - ادعای دولت در باره افزايش سرعت اينترنت ايران نادرست است

تازه‌ترین رتبه‌بندی سرعت اینترنت كشورها از طریق سایت اسپیدتست (www.speedtest.net) منتشر شد كه براساس شاخص‌های این سایت، رتبه ایران با افزایش همراه شده است.
اسپیدتست برای سنجش رتبه و كیفیت اینترنت در كشورهای جهان، از ۲ شاخص میانه Median و میانگین Mean استفاده می‌كند و گاهی توسط كارشناسان و مسوولان حوزه فضای مجازی كشور مورد استناد قرار می‌گیرد. تازه‌ترین آمار این سایت نشان می‌دهد كه «میانه» سرعت دانلود اینترنت ثابت در ماه آگوست 10.02مگابیت بر ثانیه، سرعت آپلود 1.52مگابیت بر ثانیه و میزان تاخیر (latency) 29 میلی‌ثانیه است. شاخص میانه، همان‌طور كه از نامش پیداست، نقطه وسط داده‌های آماری است. معیار دیگری كه در این سایت مورد محاسبه قرار می‌گیرد، «میانگین» سرعت است. شاخصی كه حد متوسط داده‌های آماری را درنظر می‌گیرد. براساس این شاخص، میانگین سرعت اینترنت سیار با قرار گرفتن در رتبه 76 و اینترنت ثابت ایران در جایگاه 145 هر كدام به ترتیب 1 و 2 رتبه از جایگاه ماه قبل خود جهش داشته‌اند.

گزارش تازه اسپیدتست درست یك ماه پس از گزارش عملكرد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات منتشر می‌شود كه در آن گفته شده بود «سرعت اینترنت در ایران حدود 10درصد افزایش یافته است.» البته این وزارتخانه نیز مبنای گزارش عملكرد خود را اطلاعات برگرفته از «اسپیدتست» عنوان می‌كرد. حالا كه «اسپیدتست» در تازه‌ترین آمار خود از افزایش سرعت اینترنت در ایران گزارش كرده، باید پرسید كه چرا گزارش‌های میدانی و كاربران اینترنت در ایران خلاف این موضوع را نشان می‌دهد؟ مسئله پهنای باند و اختلال در ترافیك بین‌الملل در در ماه‌های گذشته به یكی از معضلات كاربران اینترنت در ایران تبدیل شده و روزانه شكایت‌های متعددی از این وضعیت در شبكه‌های اجتماعی ازسوی كاربران دیده‌ می‌شود كه با آنچه در هر دوی این گزارش‌ها ادعا شده در تضاد است. این تناقض به چه دلیل شكل گرفته و این گزارش‌ها چقدر قابل اتكا هستند؟

در این باره بخوانید:
- رشد سرعت اینترنت ثابت و همراه در جهان
- وزیر: سرعت اینترنت ثابت و همراه افزایش یافته است

انحصار در «تست»
پیش از هر چیز باید گفت كه علاوه بر «اسپیدتست» دو وب‌سایت دیگر هم وجود دارند كه برای اندازه‌گیری میزان سرعت اینترنت كاربرد دارند اما هر دوی آنها در ایران فیلتر هستند! این دو  وب‌سایت M-lab و ITU هستند. M-lab در ایران فیلتر بوده و اصلا به اطلاعات لازم برای سنجش سرعت در ایران دسترسی ندارد. ITU نیز مدت‌هاست كه گزارش جدیدی از وضعیت اینترنت ایران منتشر نكرده است، بنابراین تنها گزینه ممكن برای اندازه‌گیری سرعت اینترنت در ایران همان اسپیدتست است.
البته مسوولان وزارت ارتباطات در این یك سال به ‌شدت تلاش كردند كه همین سایت اسپیدتست را به عنوان یك «معیار» بین كاربران برای تست سرعت اینترنت «جا» بیندازند. نمونه آن، استفاده شخص وزیر ارتباطات از این وبسایت برای نشان دادن سرعت اینترنت بود كه آبان ماه سال گذشته صورت گرفت.
زارع‌پور در جریان بازدید از محل كار یك استارتاپ، گوشی خود را بیرون آورد و وارد سایت اسپیدتست شد و به خبرنگاران نشان داد كه پهنای باند اینترنت همراه 16 مگابیت بر ثانیه و رفت و برگشت اطلاعات (پینگ) نیز 28 میلی ثانیه است.

آیا اسپیدتست قابل اتكاست؟
در جواب به این سوال باید به‌ طور قطع گفت خیر. اما چرا جواب این سوال منفی است؟ به یك دلیل ساده. سایت اسپیدتست سرعت و كیفیت اینترنت را با یك سرور انتخاب شده كه پیش‌فرض آن نزدیك‌تر سرور كشورها است، می‌سنجد. این سایت 60 سرور در شهرها و استان‌های مختلف ایران دارد. شما در تهران نشسته‌اید و می‌خواهید عدد سرعت اینترنت را با نرم‌افزار اسپیدتست، كنترل كنید. در واقع شما با این كار میزان رفت و برگشت اطلاعات میان فرستنده و سرور را می‌سنجید. این عدد كه به «پینگ» معروف است بستگی به این دارد كه چقدر به سرورهای اسپیدتست نزدیك باشید. در واقع عدد «پینگ» به واسطه نزدیك یا دور بودن به سرورهای اسپیدتست بسیار كمتر از زمانی است كه بخواهید به یك سرور در خارج از ایران متصل شوید.  درصد بالایی از ترافیك ایران بین‌الملل است، بنابراین وقتی گفته می‌شود كه عدد «پینگ» در ایران معادل 80 تا90 میلی ثانیه است؛ این عددی است كه پهنای باند داخلی را نشان می‌دهد نه ترافیكی كه در خارج از ایران جریان دارد. در عین حال با توجه به اینكه در چند ماه گذشته قطعی‌هایی كه در اینترنت بین‌الملل رخ داده است، منطقی نیست جایگاه ایران در لیست ادعایی اسپیدتست ارتقا پیدا كند، مگر همان‌طور كه كارشناسان می‌گویند، معیار سنجش، اینترنت داخلی باشد. به عبارتی عددی كه اسپیدتست به عنوان سرعت اینترنت در ایران اعلام می‌كند ربطی به ارتباط كاربر ایرانی با شبكه جهانی اینترنت نداشته و صرفا نشان‌دهنده سرعت اتصال كاربران ایرانی به سرور‌های داخلی است.

در این باره بخوانید:
- آیا وعده رییسی در باره سرعت اینترنت دروغ بود؟
- معاون رگولاتوری: افزایش مصرف کاربران باعث کندی سرعت اینترنت شده است
- وزیر ارتباطات: کندی سرعت اینترنت را تکذیب می‌کنم

سرعت واقعی چقدر  است؟
با این پیش‌فرض كه معیار سنجیدن وضعیت اینترنت ایران در سایت اسپیدتست، صرفا اینترنت داخلی است باید گفت سرعت دانلود اینترنت همراه براساس شاخص میانگین اكنون 41.28 مگابیت بر ثانیه، سرعت آپلود 13.21 مگابیت بر ثانیه و میزان تاخیر 36 میلی‌ثانیه است. همچنین میانگین سرعت دانلود در اینترنت ثابت 23.23 مگابیت بر ثانیه، سرعت آپلود 14.33 مگابیت بر ثانیه و میزان تاخیر 42 میلی‌ثانیه است.
اسپیدتست براساس داده‌هایی كه از كل كشورها به دست می‌آورد، میانگین و میانه سرعت جهانی اینترنت را نیز محاسبه می‌كند. اكنون «میانه» سرعت اینترنت سیار 30.79 مگابیت بر ثانیه، سرعت آپلود 8.26 مگابیت بر ثانیه و میزان تاخیر 29 میلی‌ثانیه است. در این شاخص اینترنت ثابت نیز سنجیده شده و براساس آن سرعت دانلود 69.14 مگابیت بر ثانیه، آپلود 29.9مگابیت بر ثانیه و میزان تاخیر به 10 میلی‌ثانیه رسیده است. همچنین میانگین سرعت جهانی دانلود اینترنت سیار 77.74 مگابیت بر ثانیه، سرعت آپلود 14.33مگابیت بر ثانیه و میزان تاخیر 36 میلی‌ثانیه و در اینترنت ثابت، سرعت دانلود 139.19مگابیت بر ثانیه، آپلود 77084 مگابیت بر ثانیه و میزان تاخیر 18 میلی‌ثانیه است.

در یك نگاه ساده‌انگارانه می‌توان به این نتیجه رسید كه میانگین سرعت اینترنت همراه در دنیا 77.74 مگابیت برثانیه و در ایران 41.28 مگابیت بر ثانیه است كه باتوجه به تحریم‌ها، زیرساخت‌ها و تصمیمات ناظران این حوزه خیلی فاصله چشمگیری نیست و می‌توان به این شاخص امیدوارانه نگریست. اما مساله اینجاست كه اختلال و كندی اینترنت و چیزی كه تجربه كاربری خوشایندی را برای فعالان در عرصه مجازی و صاحبان كسب و كار رقم می‌زند، ربطی به كیفیت اینترنت داخلی ندارد و مساله مهم اینترنت بین‌الملل است كه كندی و اختلال در آن همیشه كاربران این فضا را با مشكل رو به رو می‌كند. اتفاقی كه كیفیت ارتباط كاربران ایرانی را برای دسترسی به پلتفرم‌های شبكه‌های اجتماعی، تمام سایت‌های معتبر جست‌وجو از گوگل تا... كند كرده است. گیمرها به ستوه آمدند و كندی سرعت را حتی كودكان هم لمس می‌كنند. مشكلی كه عادل طالبی درباره‌اش به خبرآنلاین می‌گوید: «بیشترین درصد استفاده مردم از شبكه‌های اجتماعی است. مگر الان پلتفرم داخلی موفق در این زمینه داریم؟ وقتی براساس آمار در 6 ماهه گذشته تقریبا به ‌طور مداوم براساس آمار رسمی رگلاتوری اختلال وجود داشته و براساس آمار لایف وب تا 50درصد در روزهایی شاهد كاهش تعداد پست‌های ایرانی اینستاگرام بودیم چطور می‌توانند بگویند سرعت اینترنت بهتر شده است؟ این بازی با آمار است!»
جالب اینجاست كه طالبی درحالی به كاهش دسترسی مردم به شبكه‌های اجتماعی از جمله اینستاگرام می‌گوید كه در سال گذشته و براساس جدیدترین آمار مركز توسعه دیجیتال، بیش از 80درصد كسب و كارهای دیجیتال ایران بر پایه همین شبكه‌های اجتماعی بین‌الملل شكل گرفته است. این حقیقتی است كه كم‌كنندگان دسترسی مردم به اینترنت بین‌الملل كه سبب كاهش كیفیت اینترنت كشور شده است چیزی از آن به مردم نمی‌گویند!(روزنامه اعتماد)