كلاهبرداریهای اینترنتی هر روز نوع و روش جدیدی پیدا میكند. یكی از روشهای مجرمان سایبری این است كه سایتهای مختلف را هك میكنند و اطلاعات، مشخصات و هر چیزی كه به دستشان میرسد، سرقت میكنند. گاهی ممكن است كلاهبرداران یك اپلیكیشن موبایل بسازند كه به همه بخشهای تلفن همراه شما دسترسی دارد. بعد از این هم به روشی شما را ترغیب به نصب برنامه كرده اطلاعاتی مثل رمز حسابها، رمز اكانتها، تصاویر، شماره كارتتان را بدزدند.
گاهی كلاهبرداران از طریق فروش غیرقانونی محصولات دیگران اقدام به كلاهبرداری میكنند و بسیاری روشهای دیگر كه كلاهبرداران از آن برای كلاهبرداری استفاده میكنند، اما یكی از رایجترین روشهای كلاهبرداری این است كه كلاهبردار سعی میكند از هر تكنیك و خلاقیتی برای اینكه افراد را وادار به واریز پول به حسابش كند، كمك بگیرد. حالا «اعتماد» در همین راستا با یك كارشناس سایبری گفتوگو كرده است.
عامل اصلی افزایش كلاهبرداریهای اینترنتی اجاره حسابهای بانكی است
«ادیب حافظی»، كارشناس سایبری در مورد انواع كلاهبرداریهای اینترنتی به «اعتماد» میگوید: «مساله مهم در بحث كلاهبرداریهای اینترنتی این است كه افراد حسابهایشان را اجاره میدهند تا كسی حساب خود را اجاره ندهد كلاهبرداری صورت نمیگیرد. در حال حاضر چند مدل كلاهبرداری وجود دارد؛ یكی اینكه افراد كم سن و سال یكسری بدافزار درست میكنند كه برای یكسری افراد و دیتاها ارسال میكنند و نوجوانان دبیرستانی اشتیاق پیدا میكنند كه عكسهای برهنه (nude) از خودشان برای كلاهبرداران بفرستند بدون اینكه بدانند عكسهایشان را دارند برای چه افرادی ارسال میكنند.
كلاهبرداران اینترنتی از طریق همین لینكها به مخاطبان گوشی فرد مورد نظر دسترسی پیدا میكنند. كلاهبرداران وقتی به شماره تماسهای مخاطبان گوشی هك شده دسترسی پیدا كردند یكسری اساماس برای آنها ارسال میكنند. محتوای اساماسها لینك بستههای معیشتی و... است. گاهی هم كلاهبرداران با ارسال اساماس از مخاطبان گوشی هك شده تقاضای مقداری پول میكنند و چون مخاطبان گوشی با فردی كه هك شده آشنا هستند پول را برای آنها واریز میكنند. مثلا هكر به لیست شماره تماسهای مخاطبان گوشی هك شده اساماس ارسال میكند كه گرفتار است و احتیاج به فلان مبلغ دارد. مخاطب گوشی هك شده هم چون شماره تماس را میشناسد مبلغ پول را واریز میكند.
حالا افرادی كه مبلغ درخواستی را برای آن كلاهبردار واریز میكنند به كدام حساب واریز میكنند؟ به حسابهای بانكی اجارهای. حسابهای بانكی اجارهای اینگونه است كه برخی افراد حسابهای خود را به این كلاهبرداران اجاره دادند. البته خودشان هم نمیدانند كه حسابشان را به یك كلاهبردار اجاره میدهند.
كلاهبرداران، حسابهای اجارهای را از كارتنخوابها، افرادی در روستاها یا اقشار نیازمند اجاره میكنند و با حساب این افراد مشغول كلاهبرداری میشوند. این كلاهبرداران گاهی برخی افراد داخل روستاها را به صرف ناهار یا شام دعوت میكنند و حسابهای آنان را اجاره میكنند یا مثلا با دادن یك میلیون یا دو میلیون تومان به افراد نیازمند حسابهای آنها را اجاره میكنند. افرادی كه داخل روستاها زندگی میكنند یا كارتنخواب هستند تا روند شكایت را طی كنند، زمان میبرد. اكثر افرادی كه مورد كلاهبرداری یا هك قرار میگیرند، سواد دیجیتال ندارند و از محتوای اساماس یا لینكی كه برایشان ارسال میشود، آگاه نیستند و داخل لینك میشوند یا خیلی سریع به چنین اساماسهایی واكنش نشان میدهند.»
اقشار نیازمند حسابهای بانكی خود را اجاره میدهند
این كارشناس سایبری در ادامه میگوید: «البته بحث اجاره كارتها صرفا به افرادی كه در روستاها زندگی میكنند یا كارتنخواب هستند، مربوط نمیشود. در دانشگاهها هم برخی دانشجوها بین همكلاسیهای خود رخنه میكنند و حسابشان را اجاره یا از آنها كلاهبرداری میكنند. خیلی راحتتر بخواهم توضیح دهم تمام اقشار نیازمند حسابهایشان را اجاره میدهند.
برخی كلاهبرداران برای بقیه دوستان و آشنایان خود طمع ایجاد میكنند. مثلا فرض كنید دانشجوی ترم اولی كه هیچی نداشته با برخی از این باندها آشنا شده و چند وقت بعد هم توانسته ماشین برای خودش تهیه و هم بهترین گوشی را خریداری كند. خب دوست یا آشنای این فرد وضع مالی او را كه ناگهان تغییر كرده میبیند و ناخودآگاه جذب این باند میشود. این نوع كلاهبرداریها مانند شركتهای هرمی است و كلاهبرداران میتوانند افراد دیگر را جذب كنند. یكی از عواملی كه میتوان در این وضعیت از آن ایراد گرفت، ضعف سیستم بانكی است، چون بانكها فقط فكر سوددهی هستند و هیچ نظارتی به حسابهای بانكی افراد نمیكنند.
مثلا پیگیری نمیكنند فردی كه پولهای كلان در حسابش جابهجا میشود شغلش چیست یا از كجا این پولها را آورده است. متاسفانه باندهایی كه در حال حاضر تشكیل میشود، بسیار ساده شكل میگیرد. گاهی حتی اسم باند هم نمیتوان روی آنها گذاشت. این كلاهبرداران افراد را با یكسری دیالوگهای رفتاری جذب میكنند. در واقع مهندسی دیالوگ دارند. شركتهای هرمی به چه روشی افراد را جذب میكنند؟
این كلاهبرداران اینترنتی هم همانطور افراد را جذب میكنند. گاهی دو نفر با هم فكر میكنند كه چگونه میتوانند حساب افراد را خالی كنند، این خودش تشكیل یك باند است. بنابراین تشكیل باند اصلا مساله مهمی نیست. مساله مهم حسابهای بانكی اجارهای است. در برخی موارد پشت تمام حسابهایی كه اجاره میشود یك نفر است و اصلا باندی وجود ندارد.
مثلا در بعضی پلتفرمهای آنلاین گزینهای به عنوان كاریابی یا كار در خانه وجود دارد كه اكثرا تمام آگهیهای آن مربوط به یك نفر است. تمام این موارد به مشكلات اقتصادی و طمع افراد برای پول زیادتر مربوط میشود. به عنوان مثال در برخی پروندهها دیده شده یك كارمند كه در اسنپ هم كار میكرده به خاطر طمع، چند حساب بانكی باز كرده و آنها را به دو، سه طلافروش اجاره داده است. در اصل طلافروشی پشت ماجرا وجود ندارد و شبكه قمار یا افراد كلاهبردار هستند.»
این كارشناس سایبری در پاسخ به اینكه هزینه اجاره هر حساب بانكی تقریبا چقدر است، میگوید: «تا به حال ندیدید كسی لنگ یك میلیون یا دو میلیون تومان باشد؟! مواردی بوده كه افراد به خاطر یك میلیون تومان حساب بانكیشان را اجاره دادند.
نمیتوان گفت چه اقشاری بیشتر حساب بانكیشان را اجاره میدهند. فقط میتوان گفت افرادی كه از لحاظ مالی در تنگنا هستند و به پول نیاز دارند، مجبورند حسابهای بانكی خود را اجاره دهند. یك سوال دارم كسی كه كلیهاش را میفروشد چرا این كار میكند؟ برای رفع نیاز مالی است كه كلیهاش را میفروشد. در نتیجه كسی كه حسابش را اجاره میدهد نیز در تنگنای مالی قرار گرفته است.
بروز و ظهور این مسائل در جامعه به معنای هشدار به برخی مسوولان است. آمار حسابهای بانكی اجارهای رو به افزایش است. همین الان اگر فردی برای خرید سكه به بازار برود پولی كه در ازای خرید سكه به حساب طلافروش واریز میكند به نام یك خانم است. این هم یك نوع از حساب بانكی اجارهای است. طلافروش برای اینكه مالیات ندهد حساب فرد یا افرادی را اجاره كرده است. هر فرد برای منفعت خودش با روش خاص خودش حساب بانكی برخی افراد را اجاره میكند. در نتیجه روشهای كلاهبرداری بسیار زیاد است و افراد باید مراقب كلاهبرداران اینترنتی و هكران باشند.»
در سال 1388 جلسات متعددی برای بررسی جرم كلاهبرداری اینترنتی برگزار شد. بعد از تغییرات و اصلاحاتی كه اعمال شد ماده ۱۳ قانون جرایم رایانهای به تصویب رسید. در ماده ۱۳ قانون جرایم رایانهای ذكر شده كه چنانچه فردی به صورت غیرمجاز از سامانههای رایانهای یا مخابراتی برای وارد كردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف كردن پیامها یا مختل كردن سامانه، وجه، مال، منفعت، خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری استفاده كند، علاوه بر برگرداندن مال به صاحب آن به حبس از ۱ تا ۵ سال یا جزای نقدی از بیست میلیون ریال تا یكصد میلیون ریال یا هر دو مجازات محكوم خواهد شد.
در ماده 67 قانون تجارت الكترونیكی در واقع بر اساس این ماده قانون اگر فرد در زمان انجام مبادلات الكترونیكی با سوءاستفاده یا استفاده غیرمجاز از پیامها، برنامهها، سیستمهای رایانهای در دسترس و وسایل ارتباط از راه دور دیگران را گمراه كند یا اینكه با ورود، پاك كردن، توقف پیام، مداخله در عملكرد برنامه یا سیستم رایانهای در كار سیستمهای پردازش خودكار و نظایر آن اختلال ایجاد كند، به كلاهبرداری اینترنتی پرداخته است. پس از آن، برای خود یا دیگری وجوه اموال یا امتیازات مالی به دست آورد و اموال دیگران را تصاحب كند، مجرم محسوب میشود. مجازات برای كلاهبرداری اینترنتی به این شكل است كه علاوه بر برگرداندن مال به صاحبان اموال، به حبس از ۱ تا ۳ سال و پرداخت جزای نقدی مشخصی محكوم خواهد شد.