گفت‌وگو با مدير عامل سازمان فناوري اطلاعات و ارتباطات شهرداري تهران
استفاده از IT در مديريت شهري امري ناگزير استگفتوگو با علي اصغر قائمي، مدير عامل سازمان فناوري اطلاعات و ارتباطات شهرداري تهران
محمود اروج‌زاده – دنياي کامپيوتر و ارتباطات
اگر روزي بنا شود ميزان بهره‌مندي شهروندان يک کشور از خدمات الکترونيک و آنلاين ارزيابي گردد، بي‌ترديد مديريت شهرها(شهرداري‌ها) در صف اول اين سنجش خواهند بود تا ميزان اهتمام ايشان به اين موضوع و نيز درجه توفيق آنها مشخص شود. شهر تهران هم به دليل جمعيت فراوان و وسعت جغرافيايي و جايگاه اقتصادي-اجتماعي و سياسي آن، و هم به لحاظ ذهنيت عمومي نسبت به شهردار آن و سابقه ديدگاه مثبت وي نسبت به اين فناوري، نقطه مهمي در اين ارزيابي خواهد بود.
در آستانه برگزاري «کنگره فناوري اطلاعات و ارتباطات با رويکرد به‌زيست شهروندان» با علي‌اصغر قائمي مدير عامل سازمان فناوري اطلاعات و ارتباطات شهرداري تهران به گفت‌وگو نشستيم که در واقع جايگاه مديريت برنامه‌ريزي و اجراي طرح‌ها و پروژه‌هاي آي.تي مربوط به مديريت شهري پايتخت را در دست دارد. روي ميز کار قائمي، جعبه‌اي از محصول جديد و جنجالي اپل يعني iPad خودنمايي مي‌کند، زماني هم که صحبت از آن به ميان مي‌آيد، معلوم مي‌شود که بالاخره مشکل فونت اين محصول را هم حل کرده‌اند!
• با توجه به گستردگي خدمات شهرداري‌هاي، نگاه مديران اين سازمان‌ها در بهره‌گيري از فناوري اطلاعات و ارتباطات چگونه است؟ و موضوع ارتباط و تعامل اين مجموعه‌ها در انتقال تجاربشان چگونه است؟
شهرداري‌ها نهادهايي هستند كه تعامل و تماس كار بسياري با مردم دارند و اين موضوع در تمام كشور صادق است. شوراي شهر مستقيما و شهردار هم با واسطه توسط مردم انتخاب مي‌شوند. شهرداري‌ها هم از لحاظ قانوني نهادهايي عمومي‌مستقل محسوب مي‌شوند، و عملا و در چارچوپ حكومت مركزي نيستند و به نوعي حكومت‌هاي محلي تلقي مي‌شود و در حوزه‌هاي مختلف از اختيارات مستقل هم برخوردارند، هر چند چارچوب كلي رفتار آنها در نظام كلي كشور كنترل مي‌شود، اما حوزه اختيارات بخش آنها به قوت خود باقي است، به همين دليل شهرداري‌ها به ويژه در كلانشهرها براي داشتن وحدت رويه، مدت‌هاست كه نشست‌هاي مشتركي براي انتقال تجارب و رايزني و ... در ابعاد مختلف دارند كه به تناوب انجام مي‌شود. ذيل اين نشست‌ها، مسئولين بخش‌هاي شهري هم نشست‌هاي مشترك دارند كه از جمله آنها، نشست مديران IT است.
نشست مديران IT جزو قديمي‌ترين اين جلسات است و حداكثر هر 2 ماه يكبار برگزار مي‌شود و نتايج خوبي در انتقال تجارب و گاه رفع موانع و مشكلات داشته است. برگزاري كنگره فناوري اطلاعات و ارتباطات هم فرصت خوبي را فراهم آورد تا اين نشست تكرار شود.
اين نشست‌ها گاهي مسائل ناگزيري بررسي مي‌شود، به عنوان يك مثال ساده، پرداخت عوارض خودرو است كه هر شهروندي قانونا بايد هر سال بپردازد، حال با وجود سيار بودن شهروندان بايد اين امكان فراهم شود كه هر شهروند بتواند با وجود اقامت در يك شهر، آن را در شهر ديگر بپردازد.
• به نظر مي‌رسد در شهرداري تهران IT جايگاه نسبتا قابل قبولي دارد، اين وضعيت را در ديگر شهرها يا به قول خودتان در ديگر حكومت‌هاي محلي چگونه مي‌بينيد؟
خوشبختانه در مراكز استان‌ها به نظرم وضعيت مطلوبي داريم و تقريبا كسي در اصل موضوع چون و چرا ندارد بلكه آن را پذيرفته است، اما در شيوه انجام كار و انتقال تجارب نياز به كار بيشتري وجود دارد؛ در شهرهاي كوچك هم سازمان شهرداري‌هاي وزارت كشور حداكثر تلاش خود را مي‌كند تا با مقدورات آنها اين امر پيش برود. در مجموع شما در حال حاضر در مراكز استان‌ها سرويس‌هاي مختلفي مي‌بينيد كه به فراخور بينش مديريت شهري به مردم ارائه مي‌شود.
• يعني توجه به اصل ضرورت پرداختن به IT در مديران شهري ديده مي‌شود؟
به نظر من اين الزام كاملا بديهي است، ما در تهران 8 ميليون جمعيت داريم كه تا 12 ميليون شناور است، يعني متوسط 10 ميليون نفر كه روزي بيش از 8-7 ميليون سفر در آن انجام مي‌شود، مثلا در بخشي از اين موضوع يعني تهيه بليت بجز كساني كه در تاكسي کرايه خود را نقدا مي‌پردازند، بقيه براي تهيه بليت مترو و اتوبوس بايد يك سفر فرعي و جزئي ديگر هم براي تهيه بليت انجام دهند، حساب كنيد سرجمع چه عدد بزرگي در روز يا سال خواهيم داشت، اينجاست كه توجه به پروژه‌اي به نام «بليت الكترونيك» چقدر ضروري است.
اين ضرورت را هر عقل سليمي مي‌پذيرد كه به جاي گسترش سازمان و افزايش هزينه و با وجود محدوديت منابع، از ماشين و از IT استفاده كنيم، البته اين تجربه موفق جهاني است براي ايجاد رفاه عمومي. اين نكته هم گفتني است كه مردم استقبال خوبي از اين رويكرد دارند و نمونه‌هاي موفقي هم داشته‌ايم، مانند پروژه كارت سوخت. ضمنان ما دريافت عواض خودرو را هم از يك ماه پيش كاملا غيرحضوري كرده‌ايم، هرچند طبيعتا مدت زماني لازم است تا كاملا جا بيفتد.
• در مورد كنگره جاري هم توضيحي بدهيد كه زمينه‌هاي شكل‌گيري آن از ديدگاه شما چه بود؟
ما 2 سال گذشته همايش با عنوان شهرالكترونيك و با مشاركت جهاد دانشگاهي برگزار كرديم كه استقبال خوبي هم به همراه داشتند و نتايج خوبي هم بدنبال آوردند، اما چون در كشور ما چنين نشست‌ها و همايش‌هايي زياد است و معمولا موازي، به اين ايده فكر كرديم كه هماهنگي ايجاد شود تا به يك هدف و سازوكار مشترک و جامع برسيم، انجمن كامپيوتر ايران از اين امر استقبال كرد، بعد هم مهندس جهانگرد به اين جمع پيوستند و زحمت اجراي كار را پذيرفتند و فكر مي‌كنيم اين كنگره با اين شكل بتواند همگرايي لازم در حوزه ICT را بيشتر كند، چون ظرفيت‌هاي اين حوزه در كشور ما شناخته شده است.
اما نكته ضروري در اين ميان، شناخت و توان و هنر مديريتي است كه اين از ظرفيت موجود استفاده مناسب کند، كنگره فناوري اطلاعات مي‌تواند زمينه شناخت فرصت‌ها و امكانات را به مديران بدهد تا وظيفه خود را به خوبي ايفا كنند.
نكته مهمي‌كه به نظرم بايد در اين همايش به آن توجه جدي شود، لزوم سرمايه‌گذاري بخش خصوصي در حوزه IT است، چون دستگاه‌هاي دولتي هم با محدوديت منابع مواجهند و هم قابليت بالقوه و بالفعل خودشان هم محدود است و ما ناگزيريم كه از توان سرمايه‌گذاري و فني بخش خصوصي استفاده كنيم، طبيعتا با رعايت منافع طرفين.
ما در شهرداري به اين رويكرد به عنوان يك راهبرد جدي نگاه مي‌كنيم و چندين پروژه با مقياس بزرگ با اين رويكرد داشته‌ايم كه سعي مي‌كنيم در كنگره آنها را مطرح كنيم؛ به عنوان مثال پروژه e-ticket يا بليت الكترونيكي در تهران صددرصد با سرمايه‌گذاري بخش خصوصي اجرا و مديريت شد و ما در شهرداري فقط بخش رگولاتوري كار را بر عهده داريم. شهرداري تهران همواره از اين مشي پيروي و استقبال مي‌كند.
