برنامه پیشنهادی ستاد مردمی رییس جمهور منتخب در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات

بجای مقدمه: ------------------------------------------
جناب آقای مهندس اروج‏زاده،
با تشکر از دعوت جنابعالی مبنی بر انعکاس دیدگاه‏های اینجانب پیرامون برنامه توسعه آی.تی در دولت جدید، از آنجا که بنده به عنوان دبیر کارگروه تخصصی فناوری اطلاعات ستاد مردمی حجت‏الاسلام والمسلمین جناب آقای دکتر حسن روحانی، کاندیدای وقت ریاست جمهوری، انجام وظیفه می‏نموده‏ام، یک طرح کلی مفهومی(Concept Diagram) را به همراه دو مستند تکمیلی در این باره خدمتتان تقدیم می‏دارم. لازم به ذکر و تاکید است که این موارد صرفاً نشانگر دیدگاه‏های کلی کارشناسانی است که به عنوان اعضای فنی کارگروه مذکور، مسئولیت بررسی اولیه این حوزه و اعلام نظر به مقام بالاتر(جناب آقای دکتر مهدی علیرضایی، معاونت محترم فنی و مهندسی ستاد) را پیش از برگزاری انتخابات به عهده داشته‏اند. به هر جهت، این استنباط وجود دارد که در موارد بعدی، به امید خداوند متعال، در فضایی کارشناسانه و هم‏افزا به چنین مواردی ‏به صورت دقیق‏تر پرداخته خواهد شد.
با آرزوی توفیق - فرهاد جواهردشتی
------------------------------------------




۱) نگاهی اجمالی به وضعیت فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور 

در برهه‏ای از زمان که از آن به‏عنوان «عصر دانش‏محور» نام برده می‏شود و شالوده «اقتصاد مبتنی بر دانایی» بر آن بنا نهاده شده، عواملی چون توان مقابله با رقابت‏های فزاینده و تعدد تغییرات (بعضاً بنیادین)، موجب بروز ضرورت‏هایی – چه در حوزه فعالیت دولت‏ها و چه در فضای کسب‏و کار بنگاه‏های تجاری – گشته است؛ از قبیل لزوم حرکت به سمت پویا نمودن و چابک‏سازی ساختار و فرایندهای کاری، و دسترسی سریع به اطلاعات.

از سویی دیگر، از آنجا که نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در عرصه‏های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و امنیتی نه تنها به عنوان «ابزاری در جهت توسعه» (Enabler)، بلکه به عنوان یک «هدایتگر و پیشران» (Driver) نیز به اثبات رسیده است، کشورهای مختلف در جهان هر یک به نحوی در تکاپوی بهره‏گیری هرچه بیشتر از این فناوری برآمده‏اند.

متاسفانه، به‌رغم اقدامات به‏عمل آمده (بعضاً هوشمندانه و کارساز، ولیکن مقطعی و محدود)، در مجموع می‏توان اذعان داشت که در کشور عزیز ایران اسلامی ما بهای لازم به این فناوری تاثیرگذار داده نشده –به‏خصوص، طی سال‏های اخیر – و این کاستی به نوبه خود، به افزایش شکاف دیجیتالی با كشورهاي پيشرفته نيز دامن زده است.

به هر جهت، پتانسیل‏ها، پیشرفت‏ها و مزیت‌های نسبی جمهوری اسلامی در زمینه تولید، توسعه و کاربرد محصولات فاوا را نمی‏توان نادیده گرفت.
اهم مزیت‏های کشور ما در این ارتباط عبارت است از:
• برخورداری از نیروی کار جوان، باهوش و با ذکاوت (از جمله ویژگی‏های منتسب به توسعه فاوا در جهان)
• برخورداری از سطح دانش و توانمندی‏های فردی بسیار بالا، به همراه آشنایی مناسب با فنون پیشرفته جهانی؛ به‏خصوص، در زمینه امور نرم‏افزاری/فکرافزاری (تا آنجا که دستآورد فاواکاران کشور را در بسیاری از حوزه‏های تخصصی و فوق‏تخصصی می‏توان خارق‏العاده خطاب نمود)
• قرار گیری ايران از لحاظ درآمد سرانه در رده مياني منطقه (قدرت خريد و درآمد سرانه، مولفه‏های مهم و تعيين كنند‏ه‏اي در این حوزه به شمار مي آيند)
• دارا بودن بخش خدماتی بزرگ (در اقتصادهاي مدرن، رشد اقتصادي اغلب در بخش خدمات صورت مي‏پذيرد)
• وجود بازار مصرف/کاربری بزرگی در داخل کشور – در مقایسه با کشورهای منطقه – برای محصولات/دانش تولید شده (این مورد می‏تواند زمینه‏ساز برای ورود به عرصه جهانی نیز به‏حساب آید)
• نبود رقبای آنچنان جدی در منطقه(به ویژه، در حوزه‏های تخصصی) و به تبع آن، امکان دسترسی آسان به بازارهای هدف (با در نظر گیری مزیت مربوط به وجود قشر انبوهی از اندیشمندان/صاحبمنصبان ایرانی و کسب و کارهای متعلق به ایرانیان خارج از کشور)
• اشتیاق و دلبستگی وافر و خوشبینی فاواکاران کشور به این حرفه، به‏رغم کمبود مشهود و غیرقابل انکار فرصت‏های مناسب در زمینه اشتغال و یا کسب‏وکار و کم توجهی مسئولین به این صنعت سرنوشت‏ساز 



۲) طرح شماتیک برنامه پیشنهادی:

    (برای دیدن تصویر بزرگ‌تر، روی تصویر کلیک نمایید)



۳) شرح مختصری در باره‏ی برنامه‏های عنوان گردیده

مدل مفهومی (Concept Diagram) ارائه شده از زمینه‏های تمرکز برنامه‏های حجت‏الاسلام والمسلمین جناب آقای دکتر حسن روحانی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، نشانگر هفت (۷) محور اصلی زیر است:

۱. اقدامات بنیادین در جهت بهسازی/کارآمدسازی فاوا در کشور
۲. ساماندهی، ایمن‏سازی و نظام‏مندسازی فضای مجازی
۳. یکپارچه‏سازی سامانه‏ها و پایگاه داده‏های جامع
۴. بسترسازی برای ارائه خدمات الکترونیک در سطح کلان
۵. زمینه‏سازی برای بهره‏گیری از «خبرگان در حوزه خدمات مشاوره‏ای»
۶. بهسازی جوانب فرهنگی/اجتماعی حضور در فضای سایبری
۷. بهسازی و تعالی وضعیت منابع انسانی

همانگونه که قابل مشاهده است، هر یک از محورهای فوق‏الذکر متشکل از اجزای خاص خود (محورهای فرعی) می‏باشند که اهداف مستقل از دیگر اجزاء و یا ترکیبی از آنها را مد نظر قرار می‏دهند.
برای مثال، در رابطه با محور «اقدامات بنیادین» می‏توان به مواردی چون: «محوری ساختن نقش فناوری اطلاعات در برنا‏مه‏ریزی‏های کلان» اشاره نمود؛ چرا که بی‏شک، موفقیت بسیاری از برنامه‏ها، بدون بهره‏گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات نمی‏تواند امکانپذیر باشد.
در همین زمینه می‏شود از «بازنگری سیاست‏ها/راهبردهای زیرساختی کشور»، «تعیین نقش‏ها/مسئولیت‏ها/حوزه اختیارات/چرخه‏های تصمیم‏گیری» و «ایجاد فضای هم‏افزایی/هم‏اندیشی مابین دستگاه‏ها، شورا‏ها، انجمن‏های صنفی، جامعه آکادمیک، صاحبنظران و اندیشمندان، رسانه‏های تخصصی و غیره» نیز نام برد؛ با این امید که در پی رفع برخی از تنگناها و گلوگاه‏های عمده، به لطف خداوند متعال، شاهد هموار شدن اوضاع و به تبع آن، تحولاتی عظیم در این رابطه باشیم.

در رابطه با محور «ساماندهی، ایمن‏سازی و نظام‏مندسازی»، مواردی مانند صیانت از «حقوق شهروندی، مدنی و معنوی» از یک‏سو، و «حقوق ملی در فضای سایبری» قابل ذکر است.

در حوزه «یکپارچه‏سازی سامانه‏ها و پایگاه‏های داده»، زیر محورهایی انتخاب گردیده‏اند که حرکت در جهت آنها می‏تواند بازار کار بسیار مناسبی را برای بخش خصوصی ما فراهم نماید.

در حوزه «بسترسازی برای ارائه خدمات الکترونیک»، بر زیر محورهایی انگشت نهاده شده که می‏توانند زمینه را برای ارائه طیفی از خدمات فی‏مابین »دولت و دولت» (G2G)، «دولت و کسب‏وکارها» (G2B)، «دولت و مردم» (G2P)، «کسب‏وکارها و کسب‏وکارها» (B2B) و «کسب‏وکارها و مردم» (B2P) فراهم نموده و متعاقباً، باعث صرفه‏جویی در وقت و انرژی، و کارآمدسازی فرایندهای مختلف در ابعاد کشوری گردند.

اقدام در جهت «زمینه‏سازی برای بهره‏گیری از "خبرگان در حوزه خدمات مشاوره‏ای"» این فرصت را فراهم خواهد نمود تا امور تخصصی کشور توسط خبرگان و متخصصان (داخلی/خارجی) مورد سنجش و ارزیابی قرارگیرد.

گام برداشتن در جهت «بهسازی و تعالی وضعیت منابع انسانی» خبر مسرت‏بخشی است در خصوص «رفع موانع بر سر راه شاغلین»، «توسعه و تعمیق مهارت‏های شغلی و حرفه‏ای»، «تدوین و اجرای طرح‏های انگیزشی» و نظیر آن، که در مجموع، علاوه بر اشتغالزایی، می‏تواند تحرک، دلگرمی و نشاط به‏بار آورده و رونق اقتصادی، تحولات و دستآوردهای تکنولوژیکی، صنعتی، اقتصادی، اجتماعی و غیره را نیز در پی داشته باشد.

بی مهری نسبت به این صنعت کلیدی و تاثیر‏گذار بس است.

همگام با توجه ویژه به فناوری اطلاعات، فرصت‏های شغلی و رونق اقتصادی ایجاد کرده و فرایندهایمان را کارآمد، چالاک و پویا خواهیم ساخت.

مزیت‏های نسبی کشور نسبت به تولید علم و خبرگی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، و دستیابی به اهداف اسناد بالادستی نظام در این خصوص، بسیار امیدوار کننده است.

آمیزه‏ای از نبوغ ایرانی، اخلاق دینی-حرفه‏‏ای و حمایت‏های بی‏شائبه دولت‏مردان از یک‏سو، و حضور موثر و فعالانه‏ی شورا‏ها، انجمن‏های صنفی، جامعه آکادمیک، صاحبنظران و اندیشمندان، و رسانه‏های تخصصی، از سویی دیگر، قطعاً ثمرات شگفت‏انگیزی را به همراه خواهد آورد.