ايتنا - عادتی که تکرار نشد و ترسی که فرو ریخت

کاربران ایرانی عادت دارند که در مواقع خاص اختلال دراینترنت و ابزار ارتباطی را تجربه کنند. به همین جهت بود که از مدت‌ها قبل از انتخابات به نوعی آمادگی خود را برای هر نوع افت سرعت و کیفیت اینترنت و پیام‌رسان‌ها آماده کرده بودند.

رسانه‌ها نیز که با این چرخه آشنا هستند، از مدتی قبل از انتخابات، پیگیر اختلال اینترنت شدند. بماند که اخبار زیادی در خصوص قطع تلگرام و اینترنت در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شد و به شکل تلویحی نیز تکذیب می‌شد.

در نهایت اما دبیر کمیته فیلترینگ با اظهار تعجب از اخبار مذکور گفت، اطلاعات منتشره در شبکه‌های اجتماعی مربوط به گذشته است و اصلا بنا و تصمیمی برای فیلتر پیام‌رسان‌های موبایلی نداشته و نداریم.

بعد از انتخابات وزیر ارتباطات اما به یکباره از ایستادگی در برابر فشارها برای مسدودسازی اینترنت و پیام‌رسان‌ها خبر داد و گفت، توانستیم اعضای شورای‌عالی فضای مجازی را قانع کنیم که از این اقدام منصرف شوند.

واعظی گفت: در جلسات این شورا رایزنی‌های زیادی انجام دادیم. برخی از نهادها فشارهایی وارد کردند که در آستانه انتخابات اینترنت قطع و یا برخی از شبکه‌های اجتماعی فیلتر شوند. اما ما با این موضوع مخالفت کردیم و خوشبختانه با ادامه گفت و گوها همه را متقاعد کردیم که نیازی به این اقدامات نیست.

البته بماند که اندکی بعد مقام دیگری در وزارت کشور هرگونه فشار برای قطع اینترنت و پیام‌رسان‌ها را تکذیب کرد.

با این وجود اما دولتمردان اصرار داشتند بگویند که تلاش‌ آنها مانع بروز اختلال‌ها شده است. (موضوعی که البته برخی شواهد و شنیده‌های غیر رسمی آن را تائید می‌کند.)

در همین رابطه جنتی وزیر ارشاد نیز با اشاره به فشارها برای فیلتر شدن شبکه‌های اجتماعی گفت: وزرای عضو کمیته مصادیق مجرمانه در مقابل این فشارها مقاومت ‌می‌کنند.

او نیز اظهارات وزیر ارتباطات را تکرار کرد که، مشاهده کردید که در روز انتخابات هیچ محدودیتی از سوی دولت برای نقل و انتقال پیام‌ها در فضای مجازی ایجاد نشد و همگان توانستند در این فضا به بحث و تبادل‌نظر بپردازند.

فارغ از مانورها و بهره‌برداری‌های سیاسی احتمالی، مساله اما هر چه بود، نتیجه‌اش خوب بود. چون به هر حال مجموع مسئولان کشور به این نتیجه رسیدند که نیازی به گرفتن گلوی اینترنت نیست. نتیجه این تصمیم اما فرو ریختن ترسی قدیمی از سؤاستفاده از اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های موبایلی بود. در واقع طرفداران هر دو جناح تا بعد از پایان انتخابات تلاش کردند استفاده خود را از این ابزار بکنند.

البته مصادیق تخلفات انتخاباتی در فضای مجازی نیز روشن بود که موضوع این نوشتار نیست. اما تاکید می‌شود، جلوگیری از وقوع اختلال در اینترنت، پیام‌آور اقتدار نهفته در کشور بود که فارغ از نگرانی‌های مرسوم، این‌بار مخالفتی با توقف چرخش اطلاعات در فضای مجازی نشد.

البته تا حدی که حداقل نگارنده شاهد آن بود، کاربران شبکه‌ها و پیام‌رسان‌ها نیز سعی کردند از فضای باز مانده برای تنش‌آفرینی بهره‌گیری نکنند. بماند که بودند قلیلی که ظاهرا در اقدامی سازمان‌یافته و هدایت شده، با انتشار اخبار غلط، تلاش بر مخدوش کردن افکار عمومی داشتند، که خوشبختانه با بی‌اعتنایی و حتی زیرسوال رفتن از سوی سایر کاربران در خصوص بی‌اعتباری منابع خبری مواجه می‌شدند.

موضوعی که درس دیگری از بازگذاشتن فضای اطلاع‌رسانی در پی داشت. چراکه حالا حداقل بخش زیادی از کاربران اینترنت در ایران یادگرفته‌اند که چگونه سره را از ناسره تشخیص دهند و چشم و گوش بسته پذیرای امواج مسموم در فضای مجازی نیستند.

البته این موضوع نیز انکارناپذیر است که تمام دولت‌های دنیا تلاش شبانه‌روزی برای تامین امنیت کشورهای خود در فضای واقعی و سایبری دارند. اما امروزه بسیاری از کشورها به ویژه در منطقه خاورمیانه به این واقعیت رسیده‌اند که در عصر ارتباطات و به واسطه پیشرفت‌هایی که در راه است، فاصله زیادی با ناتوانی در توقف کامل جریان اطلاعات ندارند.

از این رو باید آداب و قواعد جدیدی در مدیریت فضای مجازی و جلوگیری از سؤاستفاده‌های احتمالی بکار برند و لزوما اعلام حکومت نظامی مجازی، کفایت نکرده و کارکردهای خود را از دست خواهد داد.

به هر حال همانطور که ذکر شد با وجود تفاوت سلیقه‌ها و دیدگاه‌ها در کشور، آن دغدغه قدیمی فرو ریخت و امید می‌رود، درس‌ها و پیام‌های این روال جدید را فراگرفته و همه به بلوغ بیشتری برسیم.

منبع: عصرارتباط