ایتنا - استفاده از کهکشان‌ها به عنوان تلسکوپ برای مشاهده آغاز جهان.
پنجشنبه ۵ خرداد ۱۴۰۱ ساعت ۲۱:۴۳
آغاز هستی کجاست؟
مقاله جدیدی که روز پنجشنبه (پانزدهم مه ) در مجله نیچر منتشر شد، توضیح می‌دهد که دانشمندان چگونه از روشی به نام همگرایی گرانشی و فناوری طیف‌نگاری جدید برای مشاهده و مشخص کردن ویژگی‌های ابرهای عظیم گازی معروف به سامانه‌های آلفای لیمن میراشده «دی‌ال‌ای»ها (DLAs) در مراحل اولیه عالم استفاده کردند.
دانشمندان بر این باورند که کهکشان‌ها و ستاره‌ها به‌آرامی از تراکم این میدان‌های عظیم گازی ایجاد شده‌اند و این مقاله جدید، دو کهکشان تازه متولدشده را توصیف می‌کند که ۱۱ میلیارد سال پیش در ابرهای زایشگاه ستاره‌ای خود می‌درخشیدند و نور آن‌ها اینک به ما رسیده است.
به گزارش ایتنا و به نقل از ایندیپندنت، رونگمون بوردولوی، استاد فیزیک در دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی و یکی از نویسندگان این مقاله در اظهاراتی می‌گوید: «شگفت‌انگیزترین مسئله‌ای که در مورد سامانه‌های آلفای لیمن میراشده مشاهده شد، این است که آن‌ها منحصربه‌فرد نیستند- به نظر می‌رسد از نظر ساختاری شباهت‌هایی دارند؛ در هر دو مورد، کهکشان‌های میزبان کشف شده‌اند و جرم آن‌ها نشان می‌دهد که برای تشکیل نسل بعدی ستارگان سوخت کافی دارند.»
«با این فناوری جدید که در اختیار داریم، می‌توانیم در مورد چگونگی شکل‌گیری ستاره‌ها در مراحل اولیه کیهان عمیق‌تر کاوش کنیم.»
سامانه‌های آلفای لیمن میراشده بسیار پهناورند و ده‌ها هزار سال نوری وسعت دارند و از خودشان نور ساطع نمی‌کنند و این بررسی آن‌ها را برای ستاره‌شناسان دشوار می‌کند. یکی از روش‌ها استفاده از نور اختروش‌ها، سیاهچاله‌های کلان‌جرم با تابش‌های نوری و فرابنفش فوق‌العاده زیادند که ابرهای آلفای لیمن میراشده را روشن می‌کنند. اما با توجه به اندازه ابرها، این کار تا حدی شبیه این است که برای بررسی یک توده مه از یک نشانگر لیزری استفاده کنیم.
اما کار دکتر بوردولوی و همکارانش در مقاله جدید با اندکی چاشنی شانس همراه بود- دو سامانه آلفای لیمن میراشده که دانشمندان به بررسی آن‌ها امید داشتند، با خوشه‌ای از کهکشان‌ها در پس‌زمینه هم‌راستا بودند. گرانش عظیم خوشه کهکشانی مانند یک عدسی عمل می‌کند و نور کهکشان‌ها و ابرهای آلفای لیمن میراشده را خم می‌کند، آن‌ها را می‌کشد و درخشان‌تر نشان می‌دهد.
همین روش عدسی گرانشی بود که اخیرا به ستاره‌شناسان امکان داد تصویر دورترین ستاره منفردی را که تاکنون کشف شده است، در فاصله حدود ۱۲ میلیارد سال نوری ثبت کنند.
دکتر بوردولوی می‌گوید: «این کار با یک تیر، دو نشان زدن است. اولین مزیت این است که شیء پس‌زمینه در سراسر پهنه آسمان گسترش یافته و روشن است، از این رو بررسی طیف در قسمت‌های مختلف شیء ساده است. دوم اینکه از آنجایی که عدسی شیء را بزرگنمایی می‌کند، شما می‌توانید ابعاد بسیار کوچک را بررسی کنید. برای نمونه، اگر اندازه شیء یک سال نوری باشد، می‌توانیم قطعات کوچک را با دقت بسیار بالا بررسی کنیم.»
مطالعه حاضر همچنین از تلسکوپ رصدخانه کک ۲ در هاوایی و تلسکوپ رصدخانه کک و نیز از تصویربردار شبکه کیهانی کک استفاده کرد. تصویربردار شبکه کیهانی کک طیف‌سنج جدیدی است که به دانشمندان امکان می‌دهد طیف‌ها یا بسامدهای تابش الکترومغناطیسی را در مقیاس پیکسل به پیکسل بررسی کنند.
از آنجایی که همگرایی گرانشی اجرام دوردست را بزرگنمایی می‌کند و باعث می‌شود که کهکشان‌ها در میدان دید، مانند کمان‌های درخشان به نظر برسند، نسخه بزرگ و بزرگنمایی شده از نشردهنده‌های آلفای لیمن میراشده و کهکشان‌های تازه‌متولدشده آن‌ها امکان مطالعه دقیق این پدیده‌های دوردست را فراهم کرد.
جان اومرا، پژوهشگر ارشد در رصدخانه کک و یکی از نویسندگان این مقاله، در اظهاراتی می‌گوید: «من بیشتر دوران حرفه‌ای خود را در انتظار این ترکیب و جفت‌شدگی بودم: یک تلسکوپ و تجهیزات به اندازه کافی قدرتمند و اینکه بخت هم کمی با ما یار باشد و طبیعت هم این هم‌راستایی را در اختیارمان قرار دهد تا به روشی جدید و قدرتمند، نه یک بلکه دو [نشردهنده] آلفای لیمن میراشده را بررسی کنیم. این فوق‌العاده است که می‌بینیم علم به ثمر می‌رسد.»
کد مطلب: 68654
