ايتنا - در ایران رادیو و تلویزیون بسیار دیر و آن هم با اکراه در جهت توسعه آی.تی گام برداشته‏اند.

محمد مهدی مولایی، از سال ۱۳۸۱ روزنامه‏نگاری را آغاز کرده است. وي كه تحصيلاتش نيز در همين زمينه است، در حوزه روزنامه‏نگاری آی.تی با نشریات زیادی همکاری داشته و اكنون از اعضاي تحريريه ماهنامه دنیای کامپیوتر و ارتباطات است.
در آستانه روز خبرنگار مولايي با ايتنا به گفت‌وگو نشسته است.



اگر بخواهيم از توسعه آي.تي در چند ساله اخير در ايران صحبت كنيم، نقش رسانه‌ها در اين ميان كجاست؟ و به نظر شما چقدر تاثيرگذار بوده‌اند؟
تصور توسعه آی.تی بدون رسانه‏ها غیرممکن است، از این‏رو هر آنقدر که آی.تی در این سال‌ها در ایران توسعه پیدا کرده را مستقیم و غیرمستقیم می‏توان به اثرگذاری رسانه‏ها نسبت داد و هرآنقدر که این روند کند طی شده را نیز می‏توان به کم‏کاری رسانه‏ها مربوط دانست.
باید فراموش نکرد که عنوان کلی رسانه‏ها طیف گسترده‏ای از رسانه‏های سنتی و جدید از رادیو تلویزیون تا مطبوعات عمومی و تخصصی و رسانه‏های جدیدتر را شامل می‏شود که نقش هر کدام در این فرآیند متفاوت بوده است.
به‏خاطر مجموع شرایط حاکم بر جامعه، در ایران رسانه‏های مکتوب اغلب مخاطبانی از میان نخبگان دارند(به جز نشریات عامه‏پسند) و دامنه تاثیرگذاری آنها محدود است. این رسانه‏ها در این سال‏ها مباحث مربوط به آی.تی را کم و بیش مدنظر داشته‏اند و توانسته‏اند توجه نخبگان اعم از اقشار تحصیلکرده، دانشجویان و غیره را به اهمیت این حوزه جلب کنند. مدیران و سیاستگذاران را نیز می‏توان در رده مخاطبان و تاثیرپذیران از رسانه‏های مکتوب دانست که از طریق همین رسانه‏ها حوزه آی.تی برایشان به مسئله‏ای جدی و با اولویت بالا تبدیل شده است.

اما عموم مردم، بخش اصلی دریافت رسانه‏ای‏شان نه از طریق مطبوعات تخصصی و حتی عمومی که از طریق رسانه‏های دیداری و شنیداری است. در ایران رادیو و تلویزیون بسیار دیر و آن هم با اکراه در جهت توسعه آی.تی گام برداشته‏اند که می‏توان پیامد آن‏را عدم گسترش مباحث مربوط به آی.تی در میان عموم مردم و تبدیل نشدن آن به یک دغدغه عمومی دانست.

موضوع عدم شناخت مديران (چه دولتي و چه خصوصي) از رسانه‌ها معمولا از سوي روزنامه‌نگاران اين حوزه مطرح مي‌شود، در اين مورد چه نظري داريد؟
اغلب مدیران دولتی و خصوصی حوزه آی.تی، همچون سایر حوزه‏ها در ایران شناخت مناسبی از رسانه‏ها ندارند. همین شناخت نامناسب است که اغلب موجب توقعات غیرمنطقی و عدم شکل‏گیری تعامل مناسب می‏شود.
مدیران گاه تصور می‏کنند رسانه‏ها در نقش روابط عمومی سازمان‏های آنها هستند و باید صرفا نگاهی تاییدکننده به عملکردشان داشته باشند و از این‏روست که کمتر تحمل و پذیرش انتقاد را دارند. البته نباید فراموش کرد در شکل‏گیری این تصورات نادرست و روابط نامطلوب برخی از اهالی رسانه(اعم از روزنامه‌نگاران، دبیران و سردبیران و مدیران رسانه‌ها) و به‏طور کلی شرایط نابسامان حاکم بر رسانه‏ها در ایران نیز بی‏تاثیر نبوده است.

مهم‏ترين مشكل و مانع احتمالي در توسعه روزنامه‌نگاري و رسانه‌هاي اين عرصه را چه مي‌دانيد؟
روزنامه‏نگاری آی.تی بخشی از بدنه روزنامه‏نگاری در ایران است. طبیعی است وقتی روزنامه‏نگاری و رسانه‏ها در ایران با مشکلات و نابسامانی‏های فراوانی روبرو هستند، در حوزه تخصصی آی.تی نیز شرایط مطلوبی حکم‏فرما نباشد.
روزنامه‏نگاری آی.تی علی‏رغم اهمیت قابل توجهی که در دنیای امروز روزنامه‏نگاری دارد، در ایران هنوز نتوانسته به‏عنوان یک حوزه تخصصی در جامعه روزنامه‏نگاری خود را تثبیت کند. روزنامه‏نگاری آی.تی در ایران اغلب از دو جریان «روزنامه‏نگاری اقتصادی» و «روزنامه‏نگاری علم و تکنولوژی» برآمده و از نگاه بیرونی هنوز در داخل این دو جریان روزنامه‏نگاری فهم می‏شود.
به تبع وجود نداشتن هویت مستقل روزنامه‏نگاری، روزنامه‏نگاران تخصصی این حوزه نیز کم‏شمار هستند و بخش قابل توجهی از کسانی که در این حوزه مشغول به فعالیت هستند توانایی‏های لازم را ندارند و اغلب در یکی از بخش‏های «روزنامه‏نگاری» یا «آی.تی» دانش و مهارت‏های کافی را دارا نیستند.

علاوه بر این، قواعد روزنامه‏نگاری حرفه‏ای از رعایت اصول فنی و تکنیکی گرفته تا اخلاق روزنامه‏نگاری در روزنامه‏نگاری آی.تی کمتر رعایت می‏شود و البته این به نسبت سایر حوزه‏های روزنامه‏نگاری در ایران است.
علاوه بر مشکلات عمومی روزنامه‏نگاری در ایران، بخشی از این مسئله را می‏توان به ضعف نیروی انسانی و مدیریتی و بخشی دیگر را به تاثیرپذیری آن از جریان «روزنامه‏نگاری اقتصادی» دانست که اساسا حوزه پرمسئله‏ای است.

بنابراین مهم‏ترین مشکل این حوزه روزنامه‏نگاری را می‏توان پیدا نکردن هویتی مستقل در فضای رسانه‏ای کشور دانست که خود عامل مشکلات و مسائل دیگری شده است.