قانوني يا غيرقانوني؟
مسئله اين است
دنياي كامپيوتر و ارتباطات
اکثر ما آدم‌ها سعی می‌کنیم که شهروند خوبی باشیم. حدود و قوانین را رعایت کنیم و حق کسی را پایمال نکنیم. ولي واقعيت اين است كه دنیای مجازی خیلی اغواگر است و خیلی راحت کاربران را به راه‌های خطا و زیر پا گذاشتن این اصول می‌کشاند. اما دنیای مجازی اینترنت هم برای خودش قوانینی دارد كه تبعاً تخلف از آنها، جُرم محسوب ميشود. پس بهتر آن است که همه ما نيز این قوانین را بشناسیم و رعایت کنیم. در مقاله‌اي كه در پي مي‌آيد، سعي مي‌كنيم به چند مورد از این قوانین و نظارت‌هایی که در دنیای اینترنت و برای کاربران آن جریان دارد، اشاره کنیم. گرچه قوانين كپي‌رايت و مانند آن متأسفانه هنوز در كشور ما به طور كامل رعايت و اعمال نمي‌شود اما دانستن اين قوانين براي هر يك از ما كه در حال يا آينده مي‌خواهيم مطابق عرف و قانون عمل كنيم و از سوي ديگر به حقوق سايبر خود نيز واقف باشيم،خالي از فايده نمي‌تواند باشد.
سرزمين غنایم و جرایم
دنیای مجازی اینترنت مانند سرزمین پهناوری است که فرصت‌های بسیاری برای انواع جست‌وجو و فعالیت در اختیار همه کاربران خود قرار می‌دهد. در میان این همه اطلاعات و امکانات نامحدودی که مقابل ماست، خیلی سخت است که اراده و تلاش کنیم تا خودمان را از همه این دردسرها و وسوسه‌هایی که برای انجام انواع کارهای غیر قانونی در مقابل ما وجود دارد، دور نگه داریم. حالا هم که قوانینی آمده و نظارت جدی انجام می‌شود، خیلی سخت می‌توان خود را از چشم این دیوارهای حفاظتی دور نگه داشت.
جرایم و فعالیت‌هایی مثل کپی غیر مجاز فیلم‌ها و نرم‌افزارها به وضوح بر خلاف قوانین هستند و همه می‌دانیم که جرم اصلی آنها نقض حقوق کپی‌رایت و امتیاز انحصاری صاحب طرح و ایده است.
به تدرج که بُعد اقتصادی دنیای دیجیتال رشد کرد و تجارت مجازی هم گسترش یافت، دولت‌های جهان‌اولي دقت بیشتری روی این مسئله کردند و سعي كردند نظارت بیشتری بر اجرای قوانین داشته باشند.
آنها از طریق مراکز خدمات اینترنت و سرویس‌های آنلاینی که به شهروندان و کاربران خود ارائه می‌دادند به تبادل غیر قانونی انواع فایل‌ها و هر نوع نقض حقوق کپی‌رایت که در فضای اینترنت می‌شد، مسلط شده و هر عمل غیر قانونی را ردیابی و متوقف می‌کردند. به عبارتی، این مراکز خدمات و سرویس‌های اینترنتی، نقش پاسبان یا کلانتر را داشتند. حالا این سازمان‌ها قصد دارند تا با حساب و کتاب‌های فنی‌تر و حرفه‌ای‌تر، رد خلافکاران و متجاوزان در فضای اینترنت را هم بگیرند و فعالیت‌های آنها را، مثلاً با ممنوع کردن امکان دسترسی آنان به بعضی سایت‌ها و یا با قطع کردن دسترسی همه آنها به اینترنت، متوقف کنند.
این در مورد حرفه‌ای‌ها بود؛ اما همیشه هم لازم نیست تا یک خلافکار حرفه‌ای باشید تا قوانین دنیای مجازی را به نفع خودتان نادیده بگیرید. با بررسي فعالیت‌های کاربران در اینترنت، پی می‌بریم که شکستن این قوانین تا چه حد وسوسه کننده و آسان است. ضمن اینکه کسی هم نمی‌تواند ادعا کند که در چنین موقعیتی، ندانسته يا ناخواسته کاری را انجام داده و حق دیگران را پایمال کرده است.
برای اینکه قضيه روشن‌تر شود، نگاه عمیق‌تری می‌اندازیم به باید‌ها و نباید‌هایی که در دنیای اینترنت وجود دارند و در میان کشورهایی که تحت قانون کپی‌رایت هستند، اجرا می‌شوند. سعي كرده‌ايم اين فعاليت‌ها را در سه دسته كلي «غيرقانوني»، «قانوني» و «بسته به شرايط» تقسيم‌بندي كنيم. در هر مورد نيز سعي مي‌كنيم به مجازاتي كه طبق قوانين بين‌المللي (در صورت وجود) در نظر گرفته شده، اشاره‌اي داشته باشيم.
حوزه حريم شخصيسوء استفاده از یک شبکه مجازی خصوصی (VPN) «غیر قانونی»
اکثر این شبکه‌های مجازی خصوصی مربوط به فعالیت‌های تجاری هستند. در این بین، بعضی از شبکه‌های بی‌سیم، ابزار و تجهیزات امنیتی و حفاظتی قوی‌ای ندارند (مثلاً سیستم دیوار آتشین (firewall) آنها خیلی ضعیف کار می‌کند.) این باعث می‌شود همه خیلی راحت به این سایت‌ها و محتوای آنها دسترسی داشته باشند.
در این گونه موارد اگر معلوم شود که پای یک هکر یا متجاوز اینترنتی در میان بوده و او را پیدا کنند، محکوم می‌شود و معمولاً باید جریمه نقدی پرداخت کند. مقدار جریمه‌ای که او بابت این نقض قانون می‌پردازد، بسته به این است که اطلاعات شبکه‌ای که وي به آنها دسترسی پیدا کرده و در اختیار گرفته تا چه حد محرمانه و ارزشمند بوده و با این اطلاعات چه کار کرده و چه طور از آنها به نفع خودش استفاده کرده است.
دسترسی به جزئیات اطلاعات حساب كاربري ديگران در شبکه‌های اجتماعی «غیر قانونی»
تحقیقات اخیري که درباره این موضوع و امنیت شبکه انجام شده نشان می‌دهد که 40 درصد نوجوانان انگلیسی بدون اطلاع صاحبان حساب‌ها وارد پروفایل شخصی آنها در شبکه‌های اجتماعی رایج شده‌اند. در تحقیق دیگری هم اعلام شد که 21 درصد مردم در وب‌سایت‌های اجتماعی مثل فیس‌بوک و BEBO و MYSPACE گرفتار هکرهایی شده بودند که قصد داشتند به قسمت حساب و اطلاعات شخصی آنها وارد شوند.
هک کردن (به معنای دسترسی غیر مجاز به اطلاعات یک سیستم کامپیوتری) از مواردی است که جرم آن تحت عنوان سوء استفاده‌های کامپیوتری 1990 شناخته می‌شود. نکته مهم و کلیدی این است که آیا شما اجازه استفاده از اطلاعات آن سیستم کامپیوتری را دارید یا نه. اگر شخص یا سازمان از شما خواسته بود که از طرف سازمان یا به نمایندگی از او وارد سیستم شوید، عمل شما غیر قانونی نیست. اما اگر اجازه نداشته باشید، غیر قانونی خواهد بود و مجرم شناخته می‌شوید. پيشنهاد ميشود برای اینکه اطلاعات حساب خودتان را از چنين اتفاقاتی ایمن نگه دارید، رمز عبورهایی بگذارید که به آسانی قابل حدس زدن نباشد و به طور دایم نرم‌افزار آنتی‌ویروس خود را به روز کنید.
نوشتن نظرهای توهین آمیز و ناراحت کننده «بستگي دارد»
در کشورهای غربی برای مواردی مثل نوشتن و نمایش جملات و عبارت‌های توهین‌آمیز که به نام و آبروی فرد یا شرکتی خدشه وارد می‌کند، قوانین سفت و سختی وجود دارد. پیش از این، عموماً مدعیان، از خبرنگاران و روزنامه‌نگاران و محتوای چیزهایی که آنها چاپ می‌کردند شکایت می‌کردند و تقاضای پیگیری قانونی داشتند تا از نام و آبروی خويش دفاع کنند.
از منظر قوانين بين‌المللي، در مورد شبکه‌های اینترنتی، هرگونه بیان زشت و ناراحت کننده و تهمتی که به صورت نظر (کامنت) در هر فوروم، وبلاگ یا وب‌سایتی نوشته و نمایش داده شود، توهین تلقی می‌شود و نویسنده آن متن، صاحب و گرداننده آن سایت یا وبلاگ و حتي مرکزی که خدمات اینترنت را به آنها ارائه داده است، ردیابی و شناسایی می‌شوند.
پیش از نوشتن و ارسال هر متنی که در دید عُموم قرار می‌گیرد به محتوای چیزی که می‌نویسید دقت کنید. حواس‌تان باشد اگر چیزی بنویسید که حالتی از اظهار تنفر، مسخره کردن یا توهین و تحقیر را از جانب شما برای دیگری داشته باشد یا باعث بدنامی دیگری شود، مطمئن باشید که خیلی زود در دادگاه باید جوابگو باشید که معمولاً هم برای شخص خطاکار خیلی گران تمام می‌شود. یا باید ثابت کنید که آنچه را که نوشته بودید حقیقت دارد و به خوشی از دادگاه بیرون بيایید. یا در غیر این صورت باید در عوض خسارتی که وارد کرده‌اید مبلغ زیادی به شاکی بپردازید. در نگارش خود باید حد انصاف و اعتدال را رعایت کنید؛ صادقانه بنویسید.
البته می‌توانید به عنوان «نظر آزاد (free comment)» صادقانه نظرات خودتان را بگذارید و مثلاً از خدمات‌رسانی یک شرکت گله کنید یا از افراد مشهور و چهره‌های روز انتقادهای درستی داشته باشید. یکی از مزایایی که دنياي مجازی نسبت به جاهايي مثل روزنامه‌ها دارد، این است که محتوای آن برای مدت زیادی باقي نمی‌ماند. اخبار خیلی سريع به‌روز می‌شود و نظرهای قدیمی در لیست، پایین می‌روند و دور از دید قرار می‌گیرند. اگر شما یک وبلاگ دارید، یا یک وب‌سایت یا فوروم را اداره می‌کنید، و نظرهای توهین آمیزی در صفحه شما نمایش داده شوند، باید خیلی زود اين قبيل موضوعات را پیگیری کنید و جلوی آنها را بگیرید.
ویرایش و تغییر محتوای ویکی پدیا «بستگي دارد»
ویکی پدیا یک فرهنگنامه آزاد آنلاین است که اطلاعات آن قابل ویرایش می‌باشد. هر کس که به اینترنت دسترسی دارد، می‌تواند محتوای صفحات این سایت را ویرایش کند و تغییر دهد. اگرچه سایت و گردانندگان آن می‌خواستند که این یک روند سازنده باشد که به گسترش و غنای محتوای این سایت مرجع کمک کند ولی در اين ميان عده‌ای هم همواره هستند كه سوء استفاده می‌کنند و از روی تعصب یا دشمنی خرابکاری‌هایی در محتوای مطالب انجام می‌دهند، آنها را دستکاری می‌کنند و اطلاعات غلط مي‌دهند.
این تارنما در مقابل چنین رفتارهایی بسیار آسیب‌پذیر است و برای اینکه این موارد کمتر اتفاق بیفتد و کلاً از بین برود، مسئولان سایت اخطار داده‌اند که اگر کسی به قصد خرابکاری یا سوء استفاده محتوايي را ویرایش کند یا تغییر بدهد، بر اساس سیاست انحصاری سایت، کاربران را از روی آدرس IP که وارد کرده‌اند، شناسایی و آنها را پیدا می‌کنند.
حتي اخیراً مقامات ارشد قضایی انگليس به مسئولان این سایت دستور داده‌اند که آدرس IP فردی را فاش کند که گویا نامه‌های اخاذی می‌فرستاده و اطلاعات اشتباهی روی صفحه‌های ویکی پدیا می‌گذاشته و باعث گمراهی کاربران می‌شده است. با این حال که مرکز ویکی پدیا خارج از انگلستان است، اما انگليسي‌ها گفته‌اند که اين سایت تحت لواي قوانین حقوقی آن کشور است و بر اساس آنها عمل می‌کند. این یعنی هیچ‌کس نمی‌تواند اطلاعات اشتباهی را بنویسد و با خیال راحت فرار کند. بدون شک او را شناسایی و پیدا خواهند كرد.
استفاده از تصویر و عكس اشخاص در محيط آنلاین «قانونی»
واقعيت اين است كه در حوزه بين‌الملل برای استفاده از عکس اشخاص حتماً لازم نیست از آنها اجازه بگیرید. اما مواظب باشید که چه طور و کجا از عکس استفاده می‌کنید (مثلاً اگر آنها را در فیس‌بوک و flickr پخش می‌کنید). چون این مورد هم تحت قوانین کپی‌رايت محافظت می‌شود كه مهم‌ترین آن حفظ امنیت کودکان است.
بسیاری از افراد نگران هستند که غریبه‌ای به حریم خصوصی‌شان تجاوز کند. اگرچه هر کشوري برای حریم خصوصی افراد، قوانین جداگانه‌ای برای خود دارد، اما طبق قانون اساسی، اغلب آنها حق دارند که حریم خصوصی زندگی شخصی‌شان حفظ شود. قوانین دیگری هم هست كه بر محرمانه ماندن این اطلاعات نظارت می‌کند.
مثلاً سازمان دولتي ICO در سال 1998 به شرکت گوگل دستور داد در تصاویری که از خیابان‌ها و مراکز عمومی، برای تبلیغات یا هر چیز دیگری، روی شبکه به نمایش می‌گذارد، باید تصویر صورت اشخاص و بچه‌ها محو شود. در واقع، اینکه در خیابان از کسی عکس بگیرید اصلاً غیر قانونی نیست، اما زمانی که آن را روی شبکه اینترنت می‌گذارید امکان دارد که این آدم‌ها شناسایی شوند؛ پس موضوع به بخش حفاظت اطلاعات و حریم شخصی افراد مربوط می‌شود (که البته کار اصلی این بخش هم حفظ و پیگیری اطلاعات شخصی و نمایش آلبوم‌های آنلاین نیست.)
حوزه حقوق نشر و مالكيتاستفاده از محتوای اطلاعاتي شخصي ديگر «بستگي دارد»
طبق یک سری قوانین حقوقی بين‌المللي که در سال 1988 برای شرکت‌های انحصاری و اشخاص وضع شد، كليه زمان، مهارت و استعداد تولیدکنندگان یک محصول یا صاحبان طرح خلاقانه و نو، در حوزه موسیقی یا آثار و فعالیت‌های ادبی (که شامل فعالیت‌های ادبی در حوزه نرم‌افزارها هم می‌شود)، اجراها و نمایش‌ها، ضبط صدا، فیلم و رسانه، تحت قوانین کپی‌رایت قرار مي‌گيرند و اگر اشخاص دیگری بدون اجازه خالق یا صاحب اثر یا کسی که حق کپی‌رایت اثر را دارد، کار او را تکثیر یا از آن به نفع خودشان استفاده کنند، بر خلاف قانون کپی‌رایت عمل کرده‌اند و مجرم شناخته می‌شوند.
عبارت‌هایي مثل «استفاده منصفانه» (fair use) و «معامله منصفانه» (fair dealing) برای مواردی مانند نقدها، نظرسنجی‌ها، گزارش اخبار و تحقیقات و همچنین جزئیات ضمنی‌ای مثل موسیقی پیش‌زمینه یا پوستر پیش‌زمینه، به کار می‌رود و قانون کپی‌رایت شامل اینها نمی‌شود. فقط هم در صورتی اثري شامل کپی‌رایت نمی‌شود که از مرگ خالقش هفتاد سال گذشته باشد. در این صورت همه می‌توانند از آن استفاده کنند. کپی‌رایت قانونی برای محافظت آثار و خالق اصلی آنهاست و فقط تحت شرایطی که تعیین شده، به دیگران اجازه می‌دهد تا آنها هم از این اثر استفاده کنند. برای همین هم به شما توصیه می‌کنیم که همیشه تمام بندهای قانون را بخوانید تا بی‌اطلاع نمانید و سعی کنید همه آنها را رعایت کنید.
تکثیر و انتشار عکس‌هایی که در وب‌سایت‌های دیگر وجود دارد «غیر قانونی»
هر عکسی که می‌گیرید تحت قانون کپی‌رایت است و شما هستید که تصمیم می‌گیرید با عکستان چه کار کنید و چه طور از آن استفاده کنید. اما برای استفاده از عکس‌هایی که از وب‌سایت‌های دیگر برمی‌دارید باید از صاحب سایت اجازه بگیرید. احتمالاً باید مبلغی هم به او بپردازید.
قانون بين‌المللي کپی‌رایت بندها و قوانین زیادی برای همین حق انتشار عکس‌ها دارد. اگر اطلاعات صاحب عکس و محتوای چیزهايی که در تصوير آمده خیلی شخصی و جزئی نباشد، باید با مدیر سایت تماس بگیرید و اجازه بگیرید تا بتوانید از عکس استفاده کنید. سايت‌هاي بزرگ و معتبر معمولاً بخش جداگانه‌ای برای رسیدگی به این درخواست‌ها دارند که می‌توانید به آنها ایمیل بزنید و بگویید که می‌خواهید عکس‌هایی که روی صفحه‌شان هست را در وبلاگ یا وب‌سایت خودتان بگذارید. معمولاً آنها هزینه‌ای هم از شما می‌گیرند.
حتی اگر از عکس برای مقاصد تبلیغاتی استفاده نکنید، باز هم باید قانون کپی‌رایت را رعایت کنید و این مراحل را طي كنيد. در غیر این صورت، شناسایی‌تان می‌کنند و به سبب کاری که کردید و نادیده گرفتن قانون کپی‌رایت، جریمه می‌شوید. مثلاً سایتی هست که عکس‌هایی برای استفاده در موبایل و ایمیل‌ها طراحی کرده که قیمت آنها از 5 دلار شروع می‌شود. این سایت بخشی هم تحت عنوان PicScout دارد که نظارت می‌کند که هیچ سایت یا وبلاگ یا جاي دیگری در اینترنت به نحو غیرقانونی از عکس‌های این سایت استفاده نکند.
گذاشتن موزیک ویدیوها در YouTube «غیر قانونی»
سایت‌هایی مثل YouTube وجود دارند که سرویس‌های تبادل فایل‌های ویدیویی رایگان دارند. همه می‌توانند فایل‌های ویدیویی و آهنگ‌های تصویری را روی اين گونه سایت‌ها بگذارند یا آزادانه آنها را روی سیستم خودشان دانلود کنند. اما موارد زیادی پیش آمده که کاربران فایل‌های موسیقی یا فیلم‌ها را بدون اطلاع یا اجازه صاحبان آنها، روی سایت می‌گذارند که معمولاً اين عمل مشکل‌ساز می‌شود. مسئولان کپی‌رایت برای رسیدگی به چنین مواردی، مسئول سایت را بازخواست می‌کنند نه کاربران را. و اکثر سایت‌ها وقتی یک اخطار قانونی درباره فایلی که روی سایت‌شان گذاشته شده، بگیرند، ترجیح می‌دهند سریع آن فایل را پاک کنند.
آنهایی که شکایت می‌کنند، حرفشان این است که تقصیر این سایت‌هاست که واسطه شده‌اند و هر کسی می‌تواند فایل‌های آنها را بدون اطلاع و اجازه روی اینترنت بگذارد. در چند مورد هم، سایت سعی کرده با سایت‌ها و شرکت‌های دیگر توافقاتی انجام دهد تا از تعداد شکایت‌ها کم شود. مثلاً يوتيوب با شرکت Universal Music Group توافق کرده است که کاربران، فایل‌های ویدیویی از این شرکت را روی سایت YouTube بگذارند و دیگران هم آنها را ببینند یا دانلود کنند. این سایت، بخش‌هایی از قانون کپی‌رایت را هم روی صفحه خود گذاشته و توضیح داده كه چه چیزهایی که باید رعایت شوند و اخطار داده است که اگر تعداد دفعاتی که یک کاربر، قانون کپی‌رایت را نادیده می‌گیرد، تکرار شود، حساب و امتیازش در سایت باطل می‌شود و ممکن هم هست که مسئولان کپی‌رایت رد او را بگیرند و ادعای خسارت مالی کنند.
در هر حال برای اینکه از این همه مشکل و دردسر دور بمانید تا حد ممکن سعي كنيد فقط از فایل‌های خودتان استفاده کنید و کاری به فایل‌های دیگران نداشته باشید تا مسئولیت همه چیز به عهده خودتان باشد و هر جور خواستید از آنها استفاده کنید؛ بدون اینکه نیاز باشد به کسی جواب پس بدهید یا از پیامدهای قانونی‌اش بترسید.
گذاشتن یک قطعه موسیقی روي ویدیویی که خودتان ساخته‌اید «بستگي دارد»
اگر در متن یک فایل ویدیویی که خودتان ساخته‌اید از فایل موسیقی دیگران استفاده کنید، اين كار هم ممکن است مشکل‌ساز شود. مثلاً قصد داريد از یک مراسم عروسی یک فایل ویدیویی درست کنید و برای زیبایی بیشتر، یک آهنگ معروف را روی آن مونتاژ می‌کنید و آن را روی YouTube می‌گذارید؛ در این صورت احتمال دارد به خاطر استفاده شخصی‌اي که از آن فایل موسیقی و آهنگ داشته‌اید، متهم به نقض قانون کپی‌رایت شوید.
نكته جالب توجه آن است كه اگر مثلاً در حین فیلمبرداری‌تان آن آهنگ در صحنه پخش می‌شده و روی فیلمی که گرفتید هم ضبط شده، هیچ اشکالی ندارد و شما هیچ قانونی را نقض نکرده‌اید. در چنین مواردی بیشتر توجه می‌کنند که استفاده‌ای که از فایل دیگری داشته‌اید تا چه حد مهم و گسترده بوده است. برای کاهش چنین مواردی از شکایت‌ها، سایت YouTube کتابخانه ویژه و بزرگی از آهنگ‌ها را در اختیار کاربران گذاشته که آنان می‌توانند برای فایل‌های ویدیویی‌شان از آنها استفاده کنند و مطمئن هم باشند كه هیچ مشکلی پیش نخواهد آمد.
استفاده از قطعه‌آهنگ برای زنگ موبایل «غیر قانونی»
گاهی اوقات کاربران از آهنگ‌هاي معروف به عنوان زنگ موبایل‌شان استفاده می‌کنند. این از جمله مواردی است که مي‌تواند مشکل‌ساز شود. حتی اگر مدیوم آهنگ را با برنامه کمی تغییر بدهید و به جای متن شعر هم چیز دیگری بگذارید ولي چیزی شبیه آهنگ قبلی باشد، باز هم یک کپی از کار اصلی محسوب می‌شود. در این صورت اگر آهنگ را بدون اجازه برداشته باشید، جرم محسوب می‌شود و باید جریمه پرداخت کنید. در صنعت موسیقی حتی اگر این کار به فروش آلبوم‌ها هم صدمه نزند و شما به طور قانوني آلبوم آهنگ را خریده یا آن را دانلود کرده باشید و فقط روی موبایل خودتان استفاده کنید، باز هم صاحبان کپی‌رایت حساسیت و نظارت سختی روی این موضوع دارند و جریمه‌هایي سنگین بابت آن می‌گیرند.
ضبط رادیوی سراسری از وِب «غیر قانونی»
برخي برنامه‌ها و نرم‌افزارهای کامپیوتری به کاربران این امکان را می‌دهند که فایل‌های تصویری را به فایل صوتی تبدیل کنند یا آهنگ‌ها را از متن فایل جدا کنند و غیره (و اصطلاحاً فایل‌ها را rip کنند)؛ كاري كه در مورد راديوهاي اينترنتي بسيار متداول و رايج است. اما در نظر داشته باشید که این کار از نقطه‌نظر قانوني، غير مجاز است.
کسانی که در حوزه صنعت موسیقی هستند ادعا می‌کنند تعداد استفاده‌های غیر قانونی از موسیقی و آهنگ‌هایی که از رادیوهای سراسری پخش می‌شود خیلی زیاد شده و برای همین قوانین و نظارت جدی‌تری روی این موضوع می‌شود. در اروپا هنوز هم ضبط از شبکه‌های رادیوی سراسری و share کردنِ (پخش کردن در فضای اینترنت و میان کاربران) فایل‌های صوتی که دانلود می‌شود، غیر مجاز است. به همين مناسبت بود كه Radiotracker، سایتی که اخبار رادیو را از اینترنت ضبط می‌کرد، كلاً غير قانوني اعلام شد.
در پايان بايد گفت «حقوق آنلاین» مبحثی هست که امروزه خیلی مورد توجه فعالان حوزه ضبط قرار گرفته است. مثلاً یک سایت اخبار انگلیسی ادعا می‌کند که اصلاً مجاز نيست همه اخبار و برنامه‌های رادیویی این سایت را دانلود کرد؛ چون محتوای خاصی، مثلاً قطعه‌های آهنگ کاملی، در متن خود دارد که از طرف بخش مدیریت حقوق دیجیتال محافظت می‌شود. به اميد روزي كه اين حقوق در كشور ما نيز بيشتر جدي گرفته شود و به نحو مناسب و مرضي‌الطرفيني در محيط آنلاين پياده شود.
