دستاوردی که از دست می‌رود
علی شمیرانی
سال‌های 82 و 84 بود که دو هیات که در دو اجلاس جهانی سران درباره جامعه اطلاعاتی از ایران به دو کشور سوییس و تونس اعزام شدند. اگرچه این هیئت‌ها به اعتقاد برخی منتقدان با آگاهی زیادی در این اجلاس شرکت نکردند ولی شواهد حین و بعد از برگزاری و مشارکت هیات ایرانی که نگارنده نیز یکی از آنها بود نشان داد که ایرانی‌ها برخلاف بسیاری ازکشورهای دیگر که با نوعی سردرگمی مواجه بودند، نه تنها از اشراف قابل قبولی به مباحث مطروحه برخوردار بود بلکه در خلال برگزاری اجلاس اول تا دوم به یکی از بازیگران فعال در عرصه مباحث تبدیل شد.
به خوبی به خاطر دارم که در حین گفت‌وگوی اختصاصی با پل تومی رییس شرکت آیکان آمریکا که به شدت از سوی کشورهای مختلف به خاطر انحصار راهبری اینترنت تحت فشار قرار داشت، وی بارها از سوالات خبرنگاران ایرانی ابراز شگفتی کرد که ما چگونه آخرین اظهارات مسوولان مختلف دنیا و شخص وی را تعقیب کرده و چنین پرسش‌هایي طرح می‌کردیم.
پل تومی در ابتدای مصاحبه با ما فکر می‌کرد که اینترنت هنوز حتی وارد مرزهای ایران نیز نشده است! لیکن در پایان مصاحبه کلیه تصورات وی با قبل از مصاحبه زمین تا آسمان متفاوت شده و او نیز در پاسخ به سوالات بعدی دقت بسیار زیادی به خرج می‌داد.
از حوزه مسایل رسانه‌ای که بگذریم هیات ایرانی در سطح دیپلمات‌ها که در واقع جریان اصلی اجلاس را راهبری می‌کردند نیز اوضاع قابل قبول بود. هیات ایرانی در بندهای مختلفی از قطعنامه‌های اجلاس به اظهار نظر پرداخته و پافشاری هیات ایرانی که به ویژه در فاز دوم اجلاس با سطح آگاهی به مراتب بالاتری نیز همراه بود، موجب تغییر مسیر برخی از بندهای قطع نامه و اعمال نظرات و خواست ایران و کشورهای همفکر با آن شد.
این فرصت جهانی که به نوعی یک کارگاه آموزشی بزرگ برای هیات ایرانی تبدیل شده بود، زمینه تغییرات بسیاری را در جهت گیری و تصمیم‌سازی‌های کلان کشور ایفا کرد. در همین حوزه رسانه‌ای واژه‌ای به نام جامعه اطلاعات (ی) وارد ادبیات رسانه‌ها شد و خود به عاملی جهت پیگیری‌ها و مطالبات جامعه رسانه‌ای تبدیل شد.
پرسش مهمی که در اینجا مطرح می‌شود این است که اگر همت لازم به خرج داده نشده و همین هیات نیز عازم دو اجلاس مذکور نمی‌شد، آیا جامعه اطلاعاتی به گونه‌ای که امروز آن را می‌شناسیم اصلا به کشور وارد می‌شد یا آنکه امروز بی آن که بدانیم در دنیا چه گذشت در خوشبینانه‌ترین حالت تنها به مترجمان صرف متون انگلیسی تبدیل می‌شدیم؟ بی‌آنکه بدانیم بقیه چه می‌گویند و چه می‌شنود و آن اعتراضات، نگرانی‌ها و مواری هم که فیلتر شده و به چاپ نمی‌رسند چه بوده است.
از این موضوع هم که بگذریم بد نیست سری به وضع موجود و دستاوردهای نصف و نیمه فعلی برسیم. واقعیت این است که در قالب کمیته و واحد مشخصی به نام جامعه اطلاعاتی یا WSIS موضوعی در کشور تعقیب نمی‌شود. در حال حاضر وقتی آذر ماه که نقطه شروع این واقعه تاریخی نیز محسوب می‌شود، ما حتی یادی از این نمی‌کنیم که چنین روزی هم وجود داشت بیایید به این بهانه تنها داشته‌های هم را حتی یک محک بزنیم.
سطح توقع را آنقدر بالا نمی‌بریم که بپرسیم گزارش دهید که دقیقا با توجه به تعهدات داده شده ما در کجا ایستاده‌ایم که پر واضح است با وضع نامعلوم فعلی که برخی از متولیان حوزه فناوری اطلاعات بیشتر به دنبال توسعه و گسترش پروژه‌های کاغذی و ذهنی خود هستند، جواب بوق اشغال خواهد بود.
لذا این دغدغه وجود دارد که مبادا همین دستاورد کم و اندک هم به فراموشی سپرده شود و بر اثر عدم تعقیب این مهم در قالب تیم‌ها، نشست‌ها و همایش‌های هرچند داخلی، ریشه و واژه جامعه اطلاعاتی به مفهومی نامانوس تبدیل شود و فردا یکی بپرسد راستی این جامعه ارتباطی که می‌گویند جریانش چه بوده؟
