احساسات ديجيتالي
نوشين هژبرنژاد- دنياي كامپيوتر و ارتباطات
قدرت فكر و انديشه، يكي از شگفتي‌هاي طبيعت است. بشر با روياها و خيالات خود عرصه عالم هستي را مي‌پيمايد و از آن فراتر مي‌رود. دستاوردهاي نوين در علوم مختلف محصول روياهاي بشر است، اگر رويايي نباشد پيشرفتي حاصل نمي‌شود.
بشر امروز روياهاي خود را در فيلم‌هاي سينمايي و بازي‌هاي كامپيوتري كه هرروزه بر تعداد آنها و متقاضيان آن افزوده مي‌شود به خوبي نشان مي‌دهد. او با ايجاد و خلق فضاهاي گوناگون و موجودات عجيب و غريب كه بعضا فرازميني و رباتيكي هستند و همچنين نمايش قدرت‌نمايي خود، بگونه‌اي روياها و دغدغه‌هاي فكري خود را بيان مي‌دارد. ماشيني شدن زندگي بشر و تخصصي شدن نيروي كار، هر چند كه باعث پيشرفت‌هايي در فناوري و تكنولوژي شده، و زندگي انسان را متحول كرده است، ولي تاكنون نتوانسته به يكي از نيازهاي اصلي بشر پاسخ گويد و آن درك احساسات و حواس انساني است.
انسان هميشه بدنبال يافتن روشي است تا احساسات واقعي خود را بيان كند و از طرفي در جست‌وجوي راهي است تا احساساتش درك شود.
آغاز عصر احساسات ديجيتالي دريچه‌اي نوين به زندگي بشر است. عصر ديجيتال كه كمتر از ده سال آينده شاهد آن خواهيم بود به تحقق پيوستن آرزوي ديرينه بشر است. عصري كه در آن كامپيوترها احساسات افراد و وضعيت روحي و شرايط جسماني آنها را درك خواهند كرد. با بهره‌گيري از دانش هوش مصنوعي در سطح وسيع رايانه به مونسي براي انسان مبدل مي‌شود، كه بخوبي او را درك مي‌كند و با بهره‌گيري از آخرين تكنيك‌هاي روانشناسانه در بهبود شرايط روحي و وضعيت اشخاص عملياتي را انجام مي‌دهد كه يقين مي‌توان گفت، از اهميت بسياري برخوردار است.
درك ادراك انساني يكي از موضوعات قابل توجه تحقيق در رابطه با نسلي از كامپيوترهاست كه در آينده‌اي نزديك مورد استفاده قرار مي‌گيرند. ابداع كامپيوترهايي كه ارتباط دهنده و ميانجي بين دست‌ها، چشم‌ها، افكار و صداها باشند، در گستره وسيعي در حال انجام است. بنظر مي‌رسد ويژگي بارز اين نسل از كامپيوترها در مواردي از قبيل بهبود بخشيدن در وضعيت انتقال اطلاعات و انجام فرامين حائز اهميت است.
در آينده حركات اعضاي بدن قابل تشخيص براي كامپيوترها خواهد بود. به همين دليل ورود اطلاعات نيز به طرز چشمگيري آسان مي‌شود. دستورات گوناگون و هم زمان از طرق مختلف مانند حركاتي در چشم‌ها، سر، دست‌ها، انگشتان امكانپذير مي‌باشد. حتي براي دادن دستورات متفاوت كاربر مي‌تواند از ژست‌هاي مختلفي استفاده كند كه قابل تشخيص براي كامپيوتر است.
بيل گيتس پيش‌بيني كرده است كه ده سال آينده تحولات در دنياي كامپيوتر انقلابي‌تر از بيست سال گذشته است. ارتباط بين بشر و كامپيوتر از ماوس و صفحه كليد عبور خواهد كرد و ارتباط از طريق لمس صفحه نمايش و دادن فرمان‌هاي گفتاري امري عادي خواهد بود. در واقع صفحه كليد و موس به تدريج جاي خود را به فناوري متناسب با حواس بشر خواهند داد.
واضح است كه تحولاتي چشمگير در زمينه‌هاي گوناگون، از قبيل بررسي سلامت جسماني، وضعيت مالي، خريد و فروش، تحصيل، كسب‌وكار غيره ايجاد خواهد شد و همچنين اطلاعات مورد نياز در كامپيوترهايي در ابعاد بسيار كوچك با حافظه‌هايي كه تقريبا بي‌نهايت است، ذخيره مي‌شود.
بيل گيتس با اشاره به موفقيت گوشي تلفن همراه iphone ساخت شركت Apple بيان كرده است كه چنين محصولاتي مورد استقبال مصرف‌كنندگان كثيريست. او معتقد است كه در پنج تا ده سال آينده ميليون‌ها نفر در حالي كه مقابل چنين محيط‌هاي لمس‌پذير نشسته‌اند عكس‌هايشان را به هم نشان مي‌دهند، آلبوم‌هاي موسيقي‌شان را مرور مي‌كنند و به زندگيشان نظم مي‌دهند.
او نمونه‌اي از محيط‌هاي لمس‌پذير را، رايانه surface، ساخت شركت مايكروسافت ذكر كرد كه شبيه ميزي با قابليت‌هاي لمس‌پذيري است كه مي‌تواند فرامين متفاوت و چندگانه را دريافت كرده و بطور همزمان اجرا نمايد. هر روزه انواع مختلفي از وسايل ساخته مي‌شود كه به حواس انسان نزديك‌تر است و كار كردن با آنها بسيار آسان است. در ادامه به بيان چند نمونه مي‌پردازم.
• بتازگي نوع جديدي از صفحه‌هاي كامپيوتري طراحي شده است كه نوشته‌هاي روي شنيداري است و از طريق بلندگوهاي مخصوص پخش مي‌شود. به عبارتي افراد كلماتي را كه روي صفحه مي‌نويسند، مي‌شنوند.
شركت سازنده اين محصول، توليدكننده نمايشگرهاي LCD و بازي‌هاي رايانه‌ايست، كه توانسته صفحه نمايشگر بسيار نازكي به ضخامت يك كاغذ توليد كند كه قابليت تفكيك حروف و خواندن آنها را دارد. ابداع اين صفحات، گامي بلند در جهت توليدe-paper يا كاغذ الكترونيكي است. قابليت اين صفحات هوشمند در تلفظ كلمات، جملات و اسامي اشكال هندسي است و حتي قادر به پخش صداي نتهاي موسيقي مي‌باشد. از موارد استفاده بسيار مهم اين صفحات، در امر آموزش به ويژه آموزش به كودكان نابيناست.
پردازشگر بكار رفته در اين صفحات اين قابليت را دارد تا در مدت زمان چند ثانيه‌اي يك متن يك صفحه‌اي را بخواند و صداي آن نيز از طريق بلندگوهاي ديجيتالي بسيار نازك پخش مي‌شود. همچنين مي‌تواند صداي نتهاي موسيقي كشيده شده روي صفحه را با ادوات موسيقي متفاوت اجرا كند، كه در جهت تدريس و تعليم موسيقي به افراد حائز اهميت است.
شركت توليدكننده اين صفحات اعلام كرده است كه در صدد توليد كاغذهاي هوشمند در ابعادي به اندازه يك دفترچه يادداشت تا يك تخته سياه است.
به گفته كارشناسان، روش‌هاي شنيداري- گفتاري بسيار مفيدتر از روش‌هاي كنوني آموزشي است، به عبارتي اگر دانش‌آموز هر آنچه را كه مي‌نويسد، بشنود بدون شك تاثير آموزشي آن دو برابر خواهد بود.
• خواب ديدن انسان يكي از پرسش‌هايي است كه تاكنون پزشكان پاسخ مشخصي براي آن نيافته‌اند، اما دانشمندان دستگاه كوچك منحصر به فردي ساخته‌اند كه با اتصال به انسان، خواب فرد را در قالب حركاتي خاص بر روي نمايشگر نشان مي‌دهد. ساخت اين دستگاه مي‌تواند آغازي بر تحقق روياي ديرينه بشر در مشاهده عيني رويدادهايي باشد كه فرد در خواب مي‌بيند.
اين دستگاه با اتصال به فرد امواج مغزي و حركات چشم افراد را دريافت مي‌كند و آنها را ثبت مي‌نمايد، سپس از طريق نمايشگر آن را نمايش مي‌دهد البته با تغيير امواج دريافت شده از مغز تغييرات مناسب در آن ايجاد مي‌شود، بدين صورت تجسم عيني از آنچه فرد در خواب مي‌بيند ارائه خواهد شد.
• بتازگي كشور كره جنوبي تلفن همراه جديدي توليد كرده است كه محبت و عاطفه اشخاص را از روي صداي آنها تشخيص مي‌دهد. از قابليت‌هاي اين تلفن‌ها اين است كه با بررسي صداي افراد ميزان ابراز علاقه آنها را مي‌سنجد و صداقت و درستي احساساتشان را محاسبه مي‌كند.
توليدكنندگان اين تلفن معتقدند كه افراد علاقه دارند تا از احساسات افراد ديگر مطلع شوند. براي استفاده از اين سرويس مي‌بايست هزينه‌اي پرداخت شود. يكي از موارد استفاده جالب از اين سرويس در كنفرانس‌هاي تلفني است، بدينگونه كه اشخاص قادر خواهند بود بعد از اتمام گفت‌وگو روي صفحه مانيتور گوشي، ميزان صداقت، راستگويي، تاثيرگذاري و تمركز افراد را دريابند اين سرويس از طريق يك نمودار كه بوسيله پيام كوتاه فرستاده مي‌شود روي مانيتور گوشي قابل ديدن است.
يكي از كاربردهاي مهمي كه براي اين سرويس درنظر گرفته شده است سنجش صداقت كانديداهاي انتخاباتي هنگام ايراد سخنراني است.
• يكي از خودرو سازان بزرگ ژاپني بتازگي اتوبوس جديدي ابداع كرده است كه داراي شيشه‌هاي هوشمند است، و بطور اتوماتيك سرنشينان را در برابر پرتوهاي خطرناك نور خورشيد محافظت مي‌كند، تا به پوست آنها آسيبي نرسد. فناوري بكار گرفته شده در ساخت اين شيشه‌ها بگونه‌اي است كه در يك چشم بر هم زدن ميزان درخشندگي، نور، درجه حرارت، اشعه‌هاي مختلف خورشيدي و ... متناسب با فرد تنظيم مي‌شود.
اين سيستم بطور خود كار مي‌تواند بميزان قابل توجهي از ورود اشعه‌هاي خطرناك خورشيد به داخل اتوبوس جلوگيري كند. علاوه بر اين، شيشه‌هاي هوشمند اين قابليت را دارند، كه يك سيستم ارتباطات بي‌سيم پيشرفته را پشتيباني كنند و مسافران مي‌توانند از طريق كامپيوتر كوچكي كه به صندلي آنها متصل است به اينترنت وصل شوند.
در بازي‌هاي كامپيوتري بيشترين تحول ايجاد خواهد شد، بطوري كه افراد بدون استفاده از ابزار و وسايل كنترلي مخصوص قادر خواهند بود تا از طريق حواس خود مراحل مختلف بازي را انجام دهند. فردي كه در حال بازي است مي‌تواند با كنترل‌هاي بصري از قبيل خيره شدن، پلك زدن، نگاه‌هاي كوتاه و گذرا به كنترل بازي بپردازد. البته افراد براي كنترل بازي از اين ويژگي، توامان با ابزار سخت‌افزاري استفاده خواهد كرد، هر چه جنبه‌هاي سخت‌افزاري كم‌رنگ‌تر شود و بر جنبه‌هايي كه با طبيعت انسان نزديك‌تر است، افزوده خواهد شد.
در آينده كاربران تنها از طريق فرمان‌هاي صوتي و حركات چشم قادر خواهند بود از امكانات كامپيوتر خود استفاده كند. به عبارتي نقش موس و صفحه كليد كمرنگ شده و جاي خود را به حسگرهايي داده است كه احساسات و حركات اعضاي بدن انسان را تشخيص مي‌دهند. نسل آينده كامپيوترها وضعيت احساسات دروني كاربر، از قبيل شادماني، ناراحتي، خستگي، عصبانيت و ... را از طريق چشم، پوست و صداي افراد تشخيص خواهند داد. هنگامي كه كاربر حالت عصبي دارد كامپيوتر بطور اتوماتيك رنگ زمينه را ملايم مي‌كند و صداي بلندگوها را در حد مطلوب قرار مي‌دهد و اگر كاربر اشتباهي در دادن فرامين انجام دهد يا بعبارتي از شرايط هميشگي خارج شود، به تصحيح آن اقدام مي‌كند.
اين رايانه‌ها با دريافت و تشخيص وضعيت ضربان قلب و همچنين درجه حرارت بدن كاربر، شرايط روحي فرد را درمي‌يابيد و متناسب با آن تغييرات مورد نياز را به طور اتوماتيك انجام مي‌دهند.
پيش‌بيني شده است كه رايانه‌ها تا سال 2020 ميلادي به اندازه انسان‌ها ظريب هوشي خواهند داشت.
يك كارشناس كامپيوتر در كنفرانس بررسي فناوري در آينده كه در كشور ايالات متحده آمريكا برگزار شده، بيان كرده است كه در آينده هوش مصنوعي از هوش انسان پيشي خواهد گرفت. به گفته وي در آينده رايانه‌ها مولكولي و سه بعدي خواهند بود و سخت‌افزار لازم براي هوش مصنوعي قوي در سطح هوش انسان را فراهم مي‌كنند.
در چندين سال اخير تحقيقات وسيعي در رابطه با مهندسي معكوس مغز انسان انجام گرفته است و طبق آخرين اطلاعات تاكنون 20 منطقه در مغز انسان شبيه‌سازي و مدل‌سازي شده است كه در جهت پيشرفت هوش مصنوعي و تسريع در محاسبات رايانه‌اي بسيار حائز اهميت است.
