ايتنا - سرنوشت اپ‌های ایرانی با دولت جو بایدن تغییر می‌کند؟

پس از آمدن ترامپ، تحریم‌های امریکایی علیه ایران تشدید شد و شرکت‌های فناوری نیز در سال‌های اخیر از این موضوع متاثر شدند که حذف برنامه‌های ایرانی از اپ‌استور و گوگل‌پلی از جمله این موارد بود.

به گزارش ایتنا از ایسنا، توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌های ایرانی از آمار ۴۸۰ اپلیکیشن در سال ۱۳۹۲، به بیش از ۲۵۰ هزار اپلیکیشن رسیدند؛ اپلیکیشن‌هایی که بیش‌تر آن‌ها توسط بیش از ۱۵۰۰ تیم استارت‌آپی طراحی و تولید شدند و البته در مسیر توسعه، باید موانعی از جمله مقابله با تحریم‌های آمریکا که تاکنون بارها منجر به حذف این اپلیکیشن‌ها از مارکت‌های خارجی شده را هم پشت سر بگذارند.

مدت کوتاهی پس از حضور ترامپ، او از برجام خارج شد و شروع به دادن دستور اعمال تحریم‌های بیشتری علیه ایران کرد. شرکت‌های مختلفی در طول سه سال اخیر دسترسی کاربران ایرانی را به پلتفرم‌های خود قطع کردند اما تلاش اپل رنگ و بوی دیگری داشت. اپل در قدم اول، به تبعیت از تحریم‌ها، برنامه‌های ایرانی را از اپ‌استور حذف کرد که دردسرهای زیادی برای توسعه‌دهندگان و همچنین کاربران ایرانی به همراه داشت.

درحالی که پس از امضای برجام حتی شایعات تاییدنشده‌ای درباره حضور رسمی اپل در ایران هم شنیده می‌شد، با خارج شدن امریکا از برجام و تشدید تحریم‌های این کشور علیه ایران، شرکت‌های فناوری بیش از همیشه تلاش کردند از کاربران ایرانی فاصله بگیرند. بسیاری از برنامه‌های ایرانی از اپ استور حذف شدند و همچنین استفاده از «گواهی توسعه‌دهنده سازمانی» محدود شد که نتیجه‌ای جز عدم امکان اجرای اپ‌های ایرانی روی محصولات مجهز به سیستم عامل iOS نداشت و توسعه‌دهندگان نتوانستند برای اپ‌های خود در اپ‌استور به‌روزرسانی منتشر کنند.

نبرد شرکت‌های خارجی و فروشگاه‌های آنلاین آمریکایی با اپلیکیشن‌های ایرانی از حدود سه سال پیش آغاز شد؛ زمانی که اپل تنها چند ماه پس از گشودن درهای فروشگاه آنلاین خود به اپلیکیشن‌های ایرانی در سپتامبر ۲۰۱۶، با فرمان دونالد ترامپ، رییس‌ جمهوری آمریکا برای تحریم علیه ایران، برخی اپلیکیشن‌های ایرانی را از اپ‌استور حذف کرد و البته محمدجواد آذری جهرمی ـ وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ـ اعلام کرد حذف برنامه‌های ایرانی از اپ‌استور را به‌طور قانونی پیگیری می‌کند.

در آن زمان حتی برخی از فعالان حوزه فضای مجازی و توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌های ایرانی با ارسال نامه‌ای رسمی از تیم کوک -مدیرعامل اپل- درخواست کردند که این اقدام را متوقف کند. آنها در این نامه نوشتند: صدها برنامه‌نویس مستعد iOS در ایران باعث شده‌اند که اپلیکیشن‌های موفق زیادی در اپ‌استور قرار بگیرند اما متاسفانه ما همیشه با مشکلاتی در استفاده از اپلیکیشن‌های بین‌المللی و حتی داخلی از طریق اپ‌استور روبه‌رو هستیم. خطای 1009 یکی از شناخته‌شده‌ترین این مشکلات است که مدت‌هاست باعث آزار کاربران ایرانی شده و اغلب از هرگونه فعالیت کاربران ایرانی جلوگیری می‌کند.

موضوع حذف اپلیکیشن‌های ایرانی از اپ‌استور کاملا حل نشده بود که گوگل نیز به فاصله‌ دو هفته پس از اپل و در اقدامی مشابه، نرم‌افزارهای ایرانی را از گوگل‌پلی -فروشگاه آنلاین نرم‌افزارهای اندرویدی- با توجیه مشابه تحریم‌های دولت آمریکا علیه ایران حذف کرد. جهرمی در واکنش به این موضوع نیز اظهار کرد: در دنیا نظام‌هایی وجود دارد تا در جهت رفع وابستگی مطلق به اندروید و گوگل صورت بگیرد که ما آن را در دستور کار خود گذاشتیم. اما این موضوع بسیار استراتژیکی است و نمی‌شود در یک‌ شب در مورد آن تصمیم‌گیری کرد.

به دنبال حذف اپلیکیشن‌های ایرانی از اپ‌استور، برخی شرکت‌ها و اپلیکیشن‌های ایرانی برای دور زدن این محدودیتِ ایجاد شده، سراغ استفاده از اکانت‌های اینترپرایز (Enterprise) رفتند و این روش تا چندین ماه ادامه داشت تا جایی که این بار فعالیت حساب‌های سازمانی شرکت‌ها هم غیرفعال و استفاده از آن‌ها در گوشی‌های آیفون حذف شد تا بار دیگر امکان استفاده از اپلیکیشن‌های ایرانی در این گوشی‌های غیرممکن شود و توسعه‌دهندگان ناچار به تغییر این اکانت‌های اینترپرایز در مدت‌های زمانی کوتاه شوند.

البته سازمان فناوری اطلاعات درباره اقدامات لازم برای حل این مشکل، به پتانسیل‌های قانونی موجود در عرصه بین‌المللی اشاره کرده است و اما پس از آن امیر ناظمی، رئیس این سازمان درباره موانع شکایت از اپل گفت: معضل این است که دولت نمی‌تواند از یک شرکت شکایت کند، بلکه شکایت باید از طرف شرکت دیگر یا یک شهروند باشد. زمانی‌که سامسونگ به مارکت داخلی ما گارانتی نمی‌داد، شکایت کردیم که البته مدتی طول کشید اما بالاخره انجام شد. این بدین خاطر است که سامسونگ در ایران شرکت و واردکننده رسمی و کانال ارتباطی دارد اما اپل در ایران نمایندگی رسمی ندارد که بتوانیم مذاکره کنیم.

امروز استارت‌آپ‌های ایرانی برای رساندن سرویس‌های خود به چند میلیون مشترک آیفون در ایران با مشکلات بسیاری روبرو هستند و هزینه‌های کلانی می‌پردازند تا از روش‌های مختلف بتوانند دانلود مستقیم (روش سازمانی) را مهیا کنند یا از سوی دیگر کاربران ملزم می‌شوند با پرداخت هزینه‌هایی به استورهای ایرانی، به اپ‌ها دسترسی داشته باشند.

البته با آغاز ریاست جمهوری جو بایدن که پس از ترامپ این جایگاه را بر عهده گرفته، شاید این روندها شکل دیگری به خود بگیرد. دونالد ترامپ و جو بایدن نه تنها از دو حزب متفاوت هستند، بلکه در بسیاری از زمینه‌ها نیز دیدگاه مختلفی دارند و احتمال بازگشت امریکا به برجام یکی از احتمالاتی است که وجود دارد که شاید بتواند سرنوشت متفاوتی را برای شرکت‌های فناوری در ایران هم رقم بزند.