ايتنا - تشعشعات مرموز از کهکشان‌های دوردست با منشا ناشناخته

ستاره‌شناسان در رصدخانه مائوناکیا (MaunaKea) در هاوایی احتمالا این معما را که منشأ انفجارهای قدرتمند و تشعشعات مرموز مشاهده شده در آسمان، از کجاست را کشف کرده‌اند.

به گزارش ایتنا از ایندیپندنت، برخلاف این تصور که این انفجارها و تشعشعات از منابع نامعلوم ناشی می‌شوند، منشأ این فوران‌ها ممکن است کهکشان‌های بسیار دوری باشند که پیش‌تر قابل شناسایی نبوده‌اند.

درخشان‌ترین چیزی که از زمان مهبانگ در آسمان دیده شده‌اند، «فوران پرتو گاما» یا جی‌آر‌بی‌ها (GRBs)‌اند. فوران‌های عظیمی که انرژی آن‌ها تنها در چند لحظه، بیشتر از میزان انرژی است که خورشید در ۱۰ میلیارد سال آزاد می‌کند.

ستاره‌شناسان بر این باورند که گسیل شدید پرتوهای گاما و همچنین پرتوهای ایکس و سایر طول‌ موج‌های نور، ناشی از فروپاشی ستارگان پرجرم به سیاهچاله‌ها و برخورد ستارگان نوترونی بسیار متراکم با یکدیگر است.

پرتوهای گاما، پرانرژی‌ترین شکل نور محسوب می‌شوند و کوتاه‌ترین طول موج را دارند. این پرتوها در زمین، تنها در انفجارهای هسته‌ای تولید می‌شوند.

بسیاری از این «فوران‌های پرتو گاما» در کهکشان‌های دور ردیابی شده‌اند، اما به نظر می‌رسد که برخی هم درست از وسط نواحی نامعلوم و نامشخص در آسمان خالی به وجود می‌آیند.

برندان اوکانر، اخترشناس دانشگاه مریلند جورج واشینگتن، می‌گوید: «این نوع از «فوران‌های پرتو گاما» که منشأ مشخصی ندارند، رمز و رازهای جالبی را با خود به همراه دارند.»

او نویسنده اصلی یک مقاله جدید در مورد «فوران‌های پرتو گاما» است که در مجله «اطلاعیه‌های ماهانه انجمن سلطنتی نجوم» (MNRAS) منتشر شده و به‌ صورت آنلاین هم در تارنمای «آرکایو» arxiv.org در دسترس است.

تیم تحقیقاتی با بررسی سوابق ۱۲۰ «فوران‌ پرتو گاما»، توانست ۴۳ «فوران‌ پرتو گاما» بدون میزبان را کشف کند که ظاهرا تشعشعات درخشانی‌اند و از مکان‌های ناشناخته سر برآورده‌اند تا در سراسر هستی طنین خود را پخش کنند.

تیم تحقیقاتی برای حل این معما، تلسکوپ‌های «جمنای شمالی» (Gemini North) و «رصدخانه کک» (Keck Observatory) را در هاوایی - با کمک تلسکوپ «جمنای جنوبی» (Gemini South) در شیلی، تلسکوپ فضایی هابل و سایر تجهیزات -در پس‌تابش یک «فوران‌ پرتو گاما» بدون میزبان به نام «جی‌آر‌بی ۱۵۱۲۲۹ ای» (GRB ۱۵۱۲۲۹A) به کار گرفتند.

نتایج به دست آمده این بود که منشأ «فوران‌ پرتو گاما» که در جهت صورت فلکی برج جدی از زمین ظاهر می‌شود، کهکشانی به فاصله ۹ میلیارد سال نوری از زمین است. این کهکشان پیش از استفاده از مجموعه ابزارهای قدرتمند برای تشخیص تصویر آن در تاریکی‌های دور‌دست قابل رصد و مشاهده نبود.

به گفته دکتر اوکانر، این یافته فراتر از یک راه‌حل ساده برای یک معمای دیرینه است چرا که ممکن است پیامدهایی بر چگونگی درک دانشمندان از تکامل جهان هم داشته باشد: برخورد ستاره‌های نوترونی از جمله کوره‌های هسته‌ای پرانرژی‌اند که برای ایجاد سنگین‌ترین عناصر در جهان ازجمله طلا و پلوتونیوم ضروری‌اند.

او می‌افزاید: «این کشف، مقیاس زمانی برای کشف شرایط اولیه عالم را به عقب برمی‌گرداند، یعنی به زمانی که کیهان، به لحظه «لمس میداس» رسید و بذر سنگین‌ترین عناصر جدول تناوبی در آن کاشته شد.