ايتنا - کاهش شکاف دیجیتال با برابری در حکمرانی داده

در عصر داده‌ها، گسترش ارتباطات و نفوذ فناوری به عرصه‌های مختلف، به ایجاد استخرهای عظیم داده منجر می‌شوند و این جریان به شکلی قدرتمندتر، در حال تکرار است. این استخرهای داده حالا حکم معادن طلا را دارند و به تغذیه ابزارهای فناوری جدید و ایجاد بخش‌ها و صنایع بزرگی مانند هوش مصنوعی کمک می‌کنند و از این جهت است که حکمرانی داده در دنیای مدرن به دغدغه‌ای بین‌المللی برای کشورها تبدیل شده است.

در همین راستا، دبیر کل کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل (آنکتاد) معتقد است که همکاری‌های بین‌المللی قوی‌تر برای حکمرانی داده و ظرفیت‌سازی در این زمینه، می‌تواند به ایجاد تعادل بیشتر و کاهش شکاف‌های دیجیتال - به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه‌یافته- کمک کند. «ربکا گرینسپان» بر خواسته سازمان متبوعش مبنی بر دنبال کردن رویکردی متعادل‌تر برای حکمرانی جهانی داده تاکید کرده و آن را برای مردم جهان مفید دانسته است.

او در حاشیه ششمین نشست گروه بین دولتی کارشناسان تجارت الکترونیک و اقتصاد دیجیتال که اخیرا در ژنو برگزار شد، حفظ رویکرد متعادل در حکمرانی داده در دنیای مدرن را امری ضروری دانست. در حال حاضر سیستم حکمرانی داده جهان به سه شکل فعالیت می‌کند؛ بعضی کشورها برای مدیریت داده به بخش خصوصی، بعضی دیگر به شهروندان و کشورهای دیگر به دولت خود متکی هستند.

دبیر کل آنکتاد در این نشست گفت که تلاش‌ها و اقدامات جهان برای ایجاد تعادل بیشتر در حکمرانی داده باید این امکان را فراهم بیاورند که تا حد ممکن و لازم جریان اطلاعات آزادانه دنبال شود تا بهره‌برداری از آن برای اهداف مربوط به توسعه‌ کشورهای مختلف امکان‌پذیر باشد. او در حضور نمایندگان تمام کشورهای در حال توسعه با تاکید بر ایجاد یک رویکرد یکپارچه گفت که باید سازمان ملل متحد نقش کلیدی در این جریان بازی کند؛ نقشی فراگیر، چند وجهی و همه‌جانبه.

رشد انفجاری داده در جهان
«ربکا گرینسپان» در این نشست به ارائه آمارهای جالبی از روند رشد تولید داده‌های دیجیتال در جهان و در سال‌های اخیر پرداخت. او به این موضوع اشاره کرد که تعداد کاربران اینترنت جهان از ۳میلیارد نفر در سال۲۰۱۵ به ۳/ ۵میلیارد نفر رسیده است. در همین فاصله، تعداد کاربران اینترنت موبایل از ۳میلیارد نفر به حدود ۷میلیارد نفر افزایش یافته و میزان ترافیک پروتکل‌های اینترنتی یا ‌آی‌پی‌های جهانی -که نماینده‌ای از جریان داده است- رشد سه برابری داشته و از ۴۶هزار گیگابایت در ثانیه به ۱۵۰هزار گیگابایت در ثانیه رسیده است.

به عقیده دبیر کل آنکتاد، ما دیگر از جهانی گذر کرده‌ایم که در آن داده‌های دیجیتال تقریبا فقط به‌صورت متن - در فیس‌بوک- به اشتراک گذاشته می‌شد و به جهانی که در آن داده‌ به صورت عکس - در اینستاگرام- و سپس به جهانی رسیدیم که در آن داده به صورت ویدئو - در یوتیوب و تیک‌تاک- به اشتراک گذاشته می‌شود.

«ربکا گرینسپان» در ادامه گفت: «و ما همچنان در روزهای ابتدایی توسعه اقتصاد دیجیتال هستیم که مبتنی بر داده است. با گسترش نفوذ شبکه 5G، رشد تعداد دستگاه‌های مبتنی بر اینترنت اشیا و استفاده گسترده‌تر از هوش مصنوعی، داده و جریان‌های داده با سرعت بسیار بیشتری گسترش می‌یابند.» دبیر کل آنکتاد برای آوردن مثالی در این زمینه به سراغ چت‌بات هوش مصنوعی جنجالی ماه‌های اخیر رفت و تاکید کرد که چت جی‌پی‌تی از ۵۷۰گیگابایت داده متنی که شامل حدود ۳۰۰میلیارد واژه با ۱۰۰تریلیون شاخص، خودآموزی کرده است.

داده و عمیق‌تر شدن شکاف دیجیتال
با این همه آخرین گزارش آنکتاد از وضعیت اقتصاد دیجیتال در جهان به خوبی نشان داد که همین حالا هم جریان‌های داده شکاف‌های دیجیتال در کشورهای مختلف را عمیق‌تر می‌کنند. بر اساس این گزارش، ایالات متحده آمریکا و چین، هر دو از پیشگامان کنترل و نظارت بر داده در جهان هستند.

درحالی‌که بسیاری از کشورهای در حال توسعه همچنان بزرگ‌ترین تامین‌کنندگان داده‌های خام برای پلتفرم‌های دیجیتال جهانی محسوب می‌شوند، اما ناچار به پرداخت هزینه برای استفاده از ابزارهای هوشمند و دیجیتالی هستند که با استفاده از داده‌های آنها تولید شده‌اند.
درحالی‌که در بعضی از کشورهای جهان، ۸۰درصد کاربران اینترنت خریدهای خود را به‌صورت آنلاین انجام می‌دهند، در بسیاری از کشورهای در حال توسعه این میزان به کمتر از ۱۰درصد می‌رسد. علاوه بر اینها، در کشورهای در حال توسعه، شکاف چشمگیر و عمیقی از نظر دسترسی به داده‌ها در میان مناطق روستایی و شهری و همچنین بین مردان و زنان وجود دارد.

با این حال کشورهایی مانند هندوستان تلاش کرده‌اند تا با استفاده از تکنولوژی‌های دیجیتال مبتنی بر داده، این شکاف را کمتر کرده‌اند و سعی دارند توسعه اقتصاد دیجیتال را با سرعت بیشتر دنبال کنند. برنامه زیرساخت عمومی دیجیتال هندوستان، تقریبا ۹میلیون پرداخت‌کننده مالیات تازه را در طول پنج سال اخیر افزوده و امکان انجام پرداخت‌های دیجیتال به‌صورت جهان را فراهم آورده است. حالا هندوستان به کمک این برنامه حدود ۵۰۰میلیون حساب بانکی تازه در هر دو مناطق شهری و روستایی افتتاح کرده و هزینه بهره‌برداری از داده‌ها را تا ۹۰درصد کاهش داده است.

دبیر کل آنکتاد در همین زمینه تاکید کرد که حکمرانی داده موثر برای ارتقای میزان مسوولیت‌پذیری و استفاده اخلاقی از تکنولوژی‌های دیجیتال و همچنین حفاظت از حقوق افراد و تضمین امکان بهر‌ه‌مندی هر فرد از مزایای دیجیتالیزه شدن فرآیندها، بسیار حیاتی و بااهمیت است.

تاثیرگذاری داده بر سرعت توسعه
مدیر بخش تکنولوژی و لجستیک آنکتاد هم اعتقاد دارد که داده یک سرمایه استراتژیک و کلیدی است که می‌تواند به حل مسائل و مشکلات اجتماعی، زیست‌محیطی و اقتصادی کمک کند. «شامیکا سیریمان» همچنین معتقد است که اگر داده به خوبی مدیریت شود، می‌تواند به حل چالش‌ها در مسیر توسعه جهانی از جمله همه‌گیری بیماری‌ها و تغییرات آب‌وهوایی کمک کند و همزمان سطح رفاه را ارتقا دهد.

مدیریت داده با دقت و حساسیت کم می‌تواند به پیامد‌های ناخوشایندی در مسیر توسعه جهانی منجر شود و در زمینه‌های مختلفی مانند محیط زیست، امنیت، حقوق بشر و نابرابری نمود پیدا کند.

مدیر بخش تکنولوژی و لجستیک آنکتاد در این زمینه گفته است که کشورها می‌توانند با نظارت و کنترل بهتر داده، از پتانسیل این دارایی ارزشمند برای توسعه بهره بگیرند.

آنها همچنین می‌توانند با راه‌اندازی کارگروه‌های تخصصی حکمرانی داده که با اولویت‌های ملی فعالیت می‌کنند، از جریان فرصت‌سوزی‌ها جلوگیری کنند و همزمان بهره‌مندی بهتری از منابع داده درون‌مرزی خودشان داشته باشند و این روند در صورت شیوع در کشورهای مختلف جهانی به برابری و ایجاد تعادل بیشتر در حکمرانی داده و بهره‌مندی بهتر از آن منجر خواهد شد.

منبع: دنیای اقتصاد