ایتنا - صف‌آرایی اسرارآمیز ستارگان مرده در مرکز کهکشان راه شیری تا مدت‌ها برای دانشمندان حیرت‌انگیز بود، اما اینک ستاره‌شناسان می‌گویند دلیل چنین پدیده‌ای را کشف کرده‌اند.
جمعه ۳۰ تير ۱۴۰۲ ساعت ۱۰:۵۰
ستارگان مرده سرگردان در مرکز کهکشان راه شیری چه می‌کنند؟
این اشباح کیهانی به شکل سحابی‌های سیاره‌ای ظاهر می‌شوند و ابرهایی گازی شکل‌اند که ستارگان در حال مرگ در پایان عمر خود، آن‌ها را از خود به بیرون می‌رانند.
به گزارش ایتنا و به نقل از ایندیپندنت، این سحابی‌های سیاره‌ای ممکن است شبیه به پروانه یا ساعت‌شنی به نظر برسند. بقایای شراره‌های زیر خاکستر ستاره نیز در مرکز آن‌ها پنهان شده است. خورشید نیز، زمانی که سوخت هسته آن برای انجام واکنش همجوشی هسته‌ای تمام شود و به شکل یک غول سرخ متورم شود و در ادامه، حدود پنج میلیارد سال آینده، سیارات درونی منظومه شمسی را ببلعد، از خود بقایای گازی مشابه را به جا خواهد گذاشت. البته در زمانی که خورشید دیگر مانند امروز نیست و به یک ستاره کوتوله سفید تبدیل شده است.
ستاره‌شناسان اطلاعات زیادی درباره سحابی‌های سیاره‌ای دارند، اما چیدمان و نحوه آرایش چنین ابرهایی در قسمت برآمدگی کهکشانی در مرکز کهکشان راه شیری، تاکنون یک معما محسوب می‌شد. این سحابی‌های سیاره‌ای را برایان ریس ۱۰ سال پیش، زمانی که دانشجوی دوره دکتری بود، کشف کرد. اینک تیمی از ستاره‌شناسان با استفاده از تصاویر قبلی تلسکوپ فضایی هابل، از این راز پرده برداشته‌اند.
آلبرت زیجلسترا، اخترفیزیکدان در دانشگاه منچستر، می‌گوید که سحابی‌های سیاره‌ای، دریچه‌ای به‌سوی مرکز کهکشان ما به شمار می‌روند و شناخت آن‌ها، درک ما را از دینامیک و تکامل ناحیه برآمدگی کهکشان راه شیری عمیق‌تر می‌کند.
این تیم پژوهشی با بررسی ۱۳۶ سحابی سیاره‌ای در ضخیم‌ترین قسمت کهکشان راه شیری، یعنی برآمدگی کهکشانی، با کمک تلسکوپ بسیار بزرگ (وی‌ال‌تی) دریافتند که خاستگاه هر کدام از این سحابی‌‌ها از ستارگان مختلفی است که در زمان‌های مختلف مرده‌اند و زندگی خود را در مکان‌های مختلف سپری کرده‌اند.
پژوهشگران همچنین دریافتند که این سحابی‌های سیاره‌ای در یک راستا قرار گرفته‌اند و تقریبا با صفحه کهکشان راه شیری هم‌ترازند.
پیش‌ازاین، برایان ریس نیز این یافته‌ها را ثبت کرده بود. او در تحقیقات ۱۰ سال پیش خود ۴۰ سحابی سیاره‌ای را بررسی کرده بود که اینک دانشمندان با استفاده از تصاویر قدیمی تلسکوپ فضایی هابل، آن‌ها را دوباره بررسی کردند.
اما آنچه تاکنون ناشناخته باقی مانده بود، این واقعیت بود که این هم‌ترازی، تنها در آن دسته از سحابی‌های سیاره‌ای وجود دارد که همدم ستاره‌ای نزدیک دارند. در این موارد، ستاره‌های همدم به دور بقایای ستاره‌ای در مرکز سحابی‌های سیاره‌ای می‌چرخند. مدار چرخش ستاره‌های همدم به دور بقایای سیاره‌ای نیز از مدار عطارد به خورشید کوچک‌تر است.
ازاین‌رو، این هم‌ترازی در سحابی‌های سیاره‌ای که چنین ستاره همدمی ندارند دیده نمی‌شود. این موضوع نشان می‌دهد که هم‌ترازی ممکن است درنتیجه حرکت مداری سریع ستاره همدم ایجاد شود و حتی ستاره همدم ممکن است درون بقایای ستاره اصلی نیز به چرخش خود ادامه دهد. هم‌ترازی مشاهده‌شده در سحابی‌های سیاره‌ای ممکن است نشان‌دهنده این واقعیت باشد که منظومه‌های دوتایی نزدیک به هم، زمانی شکل می‌گیرند که مدارهایشان به یک میزان مایل‌اند.
زیجلسترا همچنین در پایان اشاره می‌کند که تشکیل ستارگان در برآمدگی کهکشان ما، فرآیند پیچیده‌ای است که عوامل مختلفی ازجمله گرانش، آشفتگی و تلاطم، و میدان‌های مغناطیسی را در برمی‌گیرد. او می‌گوید: «ما تابه‌حال، شواهد کافی در اختیار نداشتیم که نشان دهد کدام‌یک از این سازوکارها می‌تواند سبب وقوع این فرآیند و ایجاد این هم‌ترازی شود.»
«اهمیت این پژوهش در این واقعیت پنهان شده است که ما اینک می‌دانیم که هم‌ترازی در این زیرمجموعه بسیار خاص از سحابی‌های سیاره‌ای مشاهده می‌شود.»
پژوهش این تیم تحقیقاتی در «آستروفیزیکال ژورنال لترز» منتشر شده است.
کد مطلب: 73864
