ناسا با اعزام هواپیمای جاسوسی به درون طوفان پرتوهای گاما را بررسی میکند
ایتنا - طوفانها به دو شکل پرتو گاما ساطع میکنند: درخششهای سریع کوتاه و درخششهای طولانیتر که ممکن است چند ساعت طول بکشند.
طوفانها میتوانند جریانهای قدرتمند روبهبالا و روبهپایین باد ایجاد کنند که حرکت هوا و آب را تا سرعتهای بالا افزایش میدهد. زمانی که کریستالهای یخ در این جریانهای چرخشی هوا به هم میخورند، الکترونها از آنها دور میشوند و میدانهای الکتریکی تولید میکنند که رعدوبرق ایجاد میکند. این الکترونهای آزاد تحت شرایط خاصی میتوانند از پرتوهای گاما، یعنی کوتاهترین و پرانرژیترین بخش امواج در طیف الکترومغناطیسی، درخششی سریع تولید کنند.
به گزارش ایتنا و به نقل از ایندیپندنت، طوفانها میتوانند به دو شکل از خود پرتو گاما ساطع کنند: درخششهای سریع کوتاه پرتو گاما و درخششهای طولانیتر پرتو گاما که ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشند.
بر اساس بیانیه مرکز هوایی مارشال ناسا در آلاباما، یک گروه بینالمللی از دانشمندان برای درک بهتر این پدیدهها، هواپیمای ایآر۲ ناسا را در ارتفاع بالا و تا جایی که ایمنی اجازه میداد، به ابرهای طوفانی که تا ارتفاع ۱۸ کیلومتری امتداد داشتند، پرواز دادند. این کار به تیم پژوهشی امکان داد «دقیقترین تجزیه و تحلیل هوایی از پرتوهای گاما و ابرهای طوفانی را که تاکنون ثبت شده است»، گردآوری کند.
پژوهشگران دانشگاه برگن نروژ آزمایشگاه تحقیقات نیروی دریایی ایالات متحده (انارال) و سه مرکز مختلف ناسا در این تحقیق شرکت داشتند. این پژوهش که به اختصار الوفت (ALOFT) نامیده میشود، با استفاده از شبیهساز افایجیاس، شبیهسازی پرتوهای سریع گاما را رصد و بررسی میکند.
تیموتی لانگ از ناسا میگوید دادههایی که این پروژه جمعآوری کرد، میتواند به دانشمندان کمک کند تا ببینند طوفانها در چه زمانی در حال تشدید و تقویتاند. این باعث میشود دانشمندان برای ایمن نگهداشتن عموم از خطر صاعقه زمان بیشتری در اختیار داشته باشند.
این هواپیما که از شهر تمپا در فلوریدا به پرواز درآمده بود، در مجموع بیش از ۶۰ ساعت رصد انجام داد. یک آشکارساز پرتو گامای منحصربهفرد که در دانشگاه برگن ساخته و در این هواپیما نصب شده است، به محققان امکان میدهد دادهها را فورا گردآوری کنند. همچنین این فرصت را برای آنها فراهم می کند که خلبانان را به سمت ابرهای طوفانی که بهشدت، پرتو گاما گسیل میکنند، هدایت کنند.
دانشمندان میگویند شبیهساز افایجیاس نصبشده در این هواپیما دادههایی را در طولموجهای فروسرخ نزدیک و همچنین فرابنفش در طیف الکترومغناطیسی که از رعدوبرق ساطع میشوند، ثبت کرده است. این امواج برای ماهوارههای کنونی نامرئیاند. لانگ میگوید: «این بارقههای کوچکتر و با چگالی کمتر بهعنوان پیشنیاز و ماده اولیه شروع طوفانهای شدید شناخته میشوند.»
هواپیمای هواپیمای ایآر۲ ناسا که برای پرواز در ارتفاع بالا استفاده شد، یکی از دو فروند هواپیمایی است که این سازمان در اختیار دارد. این هواپیما میتواند در ارتفاع بسیار بالا و بالای ۹۹ درصد از جو زمین پرواز کند. این هواپیماها بر اساس هواپیمای جاسوسی لاکهید یو۲ ساخته شدهاند و ناسا آنها را به ترتیب در سال های ۱۹۸۱ و ۱۹۸۹ خرید.
این دو هواپیمای ایآر۲ ناسا تا به امروز بیش از چهار هزار و ۵۰۰ ماموریت انجام دادهاند که یکی از این ماموریتها در سال ۱۹۹۸ با رسیدن به ارتفاع ۲۱ کیلومتری از سطح زمین، برای هواپیماهایی از این دست و با این وزن یک رکورد محسوب میشود. یادآوری میکنیم هواپیماهای تجاری معمولا در ارتفاع حدود ۳۵ هزار پایی یعنی ۱۱ کیلومتری پرواز میکنند.
هواپیماهای ایآر۲ ناسا به منظور تحقیقات روی حسگرهای ماهوارهای جدید، گرم شدن کره زمین و میزان ازن موجود در اتمسفر، پدیدههای جوی و حتی بررسی میزان بارش برف استفاده شدهاند.