ايتنا - سوراخ‌ کردن بدن و صورت برای آویختن زیورآلات از عصر حجر آغاز شد

در کاوش‌های مناطق متعدد در سراسر جنوب غربی آسیا که آثاری از انسان‌های عصر نوسنگی یا اواخر عصر حجر کشف شده و قدمتشان به ۱۲ هزار سال قبل برمی‌گردد، زیورآلات شخصی‌ــ از جمله اشیایی گوشواره‌‌‌مانندــ که برای آویختن آن‌ها باید در بدن سوراخ ایجاد کرد، هم دیده می‌شود اما تا پیش از این شواهدی وجود نداشت که ارتباط این اشیای زیتنی کشف‌شده را به آن بخش‌ از بدن که ممکن بود آنجا آویخته شوند، اثبات کند.

اکنون، تجزیه و تحلیل کاوش‌های انجام‌شده در سایت باستان‌شناسی بونجوکلو تارلا (Boncuklu Tarla) در جنوب شرقی ترکیه نشان می‌دهد که در مدفن‌ها، زیورآلاتی نیازمند سوراخ کردن بدن در نزدیک گوش و دهان متوفی قرار دارند. مدل فرسایش و ساییدگی دندان‌های جلو پایین این بقایای انسانی هم که تقریبا ۱۱ هزار سال قدمت دارند، به الگوهای شناخته‌شده از فرسایشی شبیه است که در پی سایش با یک نوع زینت به نام «لابرت» که اغلب زیر لب پایین قرار می‌گیرد، ایجاد می‌شود.

طبق گزارش محققان در نشریه «دوران باستان» (Antiquity)، این اولین بار است که آویزه‌های سر و صورت انسان‌های دوران نوسنگی جنوب غربی آسیا به طور مستقیم با بخش‌‌‌‌هایی از بدن که باید برای آویختن آن‌ها سوراخ شوند، مرتبط می‌شود. یافته‌های این محققان تایید می‌کند که این شیوه تزیین بدن پیش‌تر در اوایل دوران نوسنگی رایج بوده است.

در بونجوکلو تارلا، افراد از هر سنی دفن شده‌اند اما این زیورآلاتی که اخیرا کشف شده‌اند‌، در نزدیکی بقایای انسان‌های بزرگسال پیدا شدند که نشان می‌دهد کودکان چنین اشیایی را استفاده نمی‌کردند و احتمالا به مراسم آغاز دوران بلوغ در گرو‌ه‌های اجتماعی مربوط باشند.

رقم باورنکردنی
شکارچیان از حدود ۱۰ هزار و۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح تا هفت هزار و ۱۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، در منطقه بونجوکلو تارلا حضور داشته‌اند و ساکنان آن منطقه کوچ‌نشینی را کنار ‌‌گذاشتند و به یکجا‌نشین شدند.

دکتر امل ال. بایسل، استادیار دانشگاه آنکارا و یکی از نویسندگان این پژوهش، می‌گوید: «این مکان اولین بار در سال ۲۰۱۲ حفاری شد و از آن زمان تاکنون انبوهی از اشیای زینتی‌ــ چیزی حدود ۱۰۰ هزارــ لوازم تزیینی متعلق به دوران نوسنگی کشف‌ شد که رقمی خیره‌کننده‌ است.»

بایسل به سی‌‌ان‌ان گفت: «این تعداد باورنکردنی است. این مکانی است که ساکنان آن بیش از هر جای دیگر به زیورآلات علاقه‌ داشته‌اند. آن‌ها انبوهی از مهره‌ها داشتند که آثار متعدد و پیچیده‌ای با آن‌ها می‌ساختند، از جمله گردنبند، دستبند، آویزهایی به شکل حیوانات و تزییناتی که می‌شد روی لباس دوخت. آن‌ها همچنین زیورآلاتی نیازمند سوراخ کردن برای آویختن به گوش و لب درست می‌کردند، مثل لابرت‌‌ها که هنوز در برخی فرهنگ‌ها در آمازون و آفریقا به اشکال مختلف استفاده می‌شوند.»

نوعی نماد موقعیت اجتماعی
محققان به این نتیجه رسیدند که اگرچه کودکان هم با آویز و مهره‌ دفن می‌شدند، هیچ یک از آن‌ها زیورآلاتی برای گوش یا لابرت در نزدیکی سر و گردن یا سینه نداشتند که نشان می‌دهد سوراخ‌ کردن زینتی سر و صورت مخصوص بزرگسالان بوده است.

به گفته بایسل، استفاده از این زیورآلات احتمالا به بالغ شدن افراد ربط داشته یا شاید نشان‌دهنده نوعی موقعیت اجتماعی مرتبط با سن یا ایفای نقشی خاص در جامعه بوده است.

برای باستان‌شناسانی که تلاش می‌کنند درباره نحوه ارائه هویت فردی و اجتماعی (نمایش جایگاه اجتماعی، مذهب، فرهنگ و حتی وضعیت اقتصادی) انسان‌های پیش‌ از تاریخ به همدیگر و گروه‌های بیرونی، اطلاعات بیشتری جمع کنند، استفاده از زیورآلات نیازمند سوراخ‌ کردن بدن و انواع دیگر آراستن و تزیین بدن، تا پیش از اختراع خط که انسان‌ها توانستند با نوشتن خود را معرفی و ابراز کنند، بهترین منبع اطلاعاتی در دسترس درباره افراد این عصر به شمار می‌رود.