ايتنا - سیاهچاله خفته غول‌پیکر در مرکز کهکشانی دوردست بیدار شده است

ستاره‌شناسان توانسته‌اند برای نخستین بار سیاهچاله‌ای عظیم را مشاهده کنند که از خواب بیدار شده و مرکز کهکشان میزبانش را روشن کرده است.

به گفته دانشمندان، این کهکشان در فاصله ۳۰۰ میلیون سال نوری از زمین در صورت فلکی سنبله از دهه‌ها پیش خاموش بوده اما از اواخر سال ۲۰۱۹ به طور ناگهانی روشن‌تر از همیشه درخشید و شروع به فعالیت کرد.

اخترشناسان می‌گویند که مرکز این کهکشان‌ــ جایی که تصور می‌شود اَبَرسیاهچاله‌ای کلان‌جرم آنجا وجود داشته باشد‌ــ از آن زمان تاکنون پرتوهای مختلفی از خود گسیل کرده است.

پائولا سانچز سائز، یکی از ستاره‌شناسان رصدخانه جنوبی اروپا و نویسنده اصلی مقاله جدید در مجله آسترونومی اند آستروفیزیکس (Astronomy & Astrophysics)، می‌گوید که چنین رفتاری بی‌سابقه است.

لورنا هرناندز گارسیا، یکی دیگر از نویسندگان این مقاله، نیز در ادامه می‌افزاید که ملموس‌ترین گزینه برای توضیح این درخشندگی این است که اخترشناسان به صورت زنده، فعال شدن یک سیاهچاله عظیم را شاهد بوده‌اند.

دانشمندان می‌گویند اغلب کهکشان‌ها از جمله کهکشان راه شیری ما در مرکزشان یک سیاهچاله کلان‌جرم دارند. به گفته آ‌ن‌ها این غول‌های کیهانی بنا به تعریف مشاهده‌ناپذیرند و حتی نور نیز نمی‌تواند از قدرت گرانش فوق‌العاده آن‌ها فرار کند. تنها راه رصد سیاهچاله‌ها زمانی است که آن‌ها اجرام یا گازهای پیرامون خود یا ستارگان به دام افتاده و سرگردان را ببلعند و این اجرام در قرص برافزایشی آن‌ها داغ شوند و از خود امواجی ساطع کنند که بتوان آن‌ها را رصد کرد.

کلاودیو ریچی یکی از نویسندگان این مقاله می‌گوید: «این هیولاهای غول پیکر معمولا در خواب به سر می‌برند. اما در مورد کهکشان ۰۷۲۸+ اس‌دی‌اس‌اس۱۳۳۵ (SDSS1335+0728) ما توانستیم بیدار شدن این سیاهچاله کلان‌جرم را مشاهده کنیم و ببینیم که ناگهان شروع به بلعیدن گازهای موجود پیرامونش کرد و بسیار درخشان شد.»

مشاهدات اولیه دانشمندان نشان می‌دهد که جرم این سیاهچاله ۱.۵ میلیون برابر بیشتر از خورشید است. این میزان برای اینکه در رده سیاهچاله‌های کلان‌جرم طبقه‌بندی شود، کافی است اما در دسته سیاهچاله‌های بسیار عظیم و فوق‌العاده غول‌پیکر قرار نمی‌گیرد چرا که سیاهچاله‌هایی وجود دارند که جرم آن‌ها از یک میلیارد برابر جرم خورشید نیز فراتر می‌رود.

این تیم بین‌المللی از ستاره‌شناسان در حال حاضر در حال تجزیه و تحلیل داده‌های به دست‌آمده از تلسکوپ‌ها است تا مشخص شود آیا فعالیت این سیاهچاله موقتی است یا نه. به گفته آن‌ها، ممکن است این فعالیت ناشی از فرو افتادن یک ستاره درون آن باشد اما این احتمال هم وجود دارد که این ابرسیاهچاله به مدت طولانی به فعالیت ادامه دهد.

هرناندز گارسیا می‌گوید این چیزی است که ممکن است برای ابرسیاهچاله کلان‌جرم «کمان اِی‌*» یعنی سیاهچاله کلان‌جرم کهکشان راه شیری نیز اتفاق بیفتد، اما خوشبختانه در حال حاضر سیاهچاله کهکشان ما در حال فعالیت شدید نیست و به اصطلاح «خوابیده» است.