اگر خودتان به شبكه‌های اجتماعی معتاد هستید به سختی می‌توانید كاری كنید كه بچه‌ها استفاده مسئولانه از شبكه‌های اجتماعی و اینترنت را یاد بگیرند.

النا تازه 15 ساله است. می‌گوید از وقتی به مهد كودك رفته گوشی تلفن خودش را داشته و از وقتی 10 سالش شده گوشی تلفن بخشی از زندگی‌اش بوده است. «قبل از آن هم زیاد با گوشی بازی می‌كردم. ولی آن وقت‌ها بیشتر بازی و این چیزها بود. وقتی بزرگ‌تر شدن و با دوستانم شماره رد و بدل كردیم و اكانت اینستاگرام و تلگرام و اینها ساختم دیگر فرق می‌كرد. هنوز هم بازی می‌كنم البته. اما الان بیشتر وقتم را با گوشی صرف حرف زدن با دوستانم می‌كنم. گاهی برای هم چیز‌های خنده‌دار می‌فرستیم یا در حساب‌های‌مان از خودمان عكس می‌گذاریم و در مورد عكس‌های دیگران نظر می‌دهیم. در كل الان بیشتر برای حرف زدن از گوشی استفاده می‌كنم تا برای اینكه بازی كنم.»

النا تنها بچه‌ای نیست كه دوران پیش از تلفن همراه و دورانی كه تلفن همراه در دستش نبوده است را به یاد نمی‌آورد. امیرطاهای 13 ساله هم می‌گوید یادش نمی‌آید از چه وقتی تلفن همراه دارد: «برای من موبایل نخریدند؛ پدر و مادرم گوشی‌های قدیمی خودشان را در خانه رها كردند و اینها مال من شد. هنوز هم برایم موبایل نمی‌خرند. البته خط خودم را دارم و شماره‌ام را به دوستانم داده‌ام اما موبایل نو برایم نخریده‌اند. برای همین كه دارم برایم قاب می‌خرند. بیشتر استفاده من هم از موبایل همین كارهای درسی است. قبل از كرونا خیلی كمتر موبایل دستم بود و بیشتر تلویزیون نگاه می‌كردم ولی بعدش كه مدرسه موبایلی شد دیگر همه‌ چیز موبایلی شد. دوستانم هم موبایلی شدند و بیشتر كارها را در موبایل انجام می‌دهیم. ما دیگر آن طور نیستیم كه به هم زنگ بزنیم و از هم سوال بپرسیم هر كسی هر چیزی كه می‌خواهد می‌گذارد در گروه و دیگران به او جواب می‌دهند. ما هم بیشتر از تیك‌تاك استفاده می‌كنیم ولی اینستاگرام و تلگرام و واتس‌آپ و ایتا و بله هم داریم چون بیشتر كارهای مدرسه را در ایتا و بله انجام می‌دهند. بعضی وقت‌ها هم مشق‌های‌مان را در یوتیوب نگاه می‌كنیم مثلا اگر قرار باشد كار دستی یا آزمایش علمی انجام بدهیم از یوتیوب نگاه می‌كنیم. بعضی چیزها را هم از آپارات نگاه می‌كنیم. ولی بیشتر چیزها را در یوتیوب می‌بینیم.»

در حالی كه برای نوجوانان كم‌سن و سال‌تر، هنوز بیشتر استفاده از موبایل و شبكه‌های اجتماعی حول مسائل مربوط به مدرسه، بازی و همین طور روابط مربوط به مدرسه می‌گردد، نوجوانان بزرگ‌تر از شبكه‌های اجتماعی و موبایل برای چیزهای دیگری استفاده می‌كنند. زهرا، 17 ساله، در مورد استفاده خودش از موبایل می‌گوید: «وضع مالی خانواده ما طوری نبود كه من قبل از كرونا موبایل داشته باشم، با اینكه همه داشتند اما ما نمی‌توانستیم موبایل بخریم. وقتی كرونا شد پدر و مادر من هم مجبور شدند كه برایم موبایل بخرند. اولش بیشتر كارهای مدرسه بود ولی بعد كم‌كم یاد گرفتم كه از موبایل استفاده‌های دیگری هم بكنم. مثلا تمرین‌ها را حل می‌كردم و در اینستا می‌گذاشتم یا كارهای درسی دیگر با موبایل می‌كردم. بعد یك سری آدم‌های مشهور و مهم را دنبال كردم و بعد هم رفتم سراغ اینكه در گروه‌های دانشگاهی عضو بشوم و دوستان و آشناهای جدید پیدا كنم. اینها خیلی به من كمك كرد كه در مورد آینده‌ام تصمیم بگیرم. روابط ما با معلم‌های‌مان به خاطر آن دوران كرونا خیلی كم و محدود بود و من نمی‌توانستم برای سوال‌های خودم جوابی پیدا كنم. برای همین رفتم در گروه‌هایی كه دانشجوها داشتند و از آنها سوال می‌پرسیدم و گاهی از آنها مشورت می‌گرفتم و اینها خیلی به من كمك كرده است چون جهانم با جهان بچه‌های دیگر الان خیلی فرق می‌كند. بیشتر بچه‌ها در اینستاگرام مدل‌ها و بازیگران را دنبال می‌كنند ولی من استاد‌های دانشگاه را دنبال می‌كنم و گروه‌های آنها را می‌خوانم و با آنها دوست هستم.»

آیدا دختر 16 ساله‌ای كه می‌گوید اولین حساب اینستاگرامش را در 8 سالگی باز كرده، می‌گوید: «بیشتر بچه‌ها از موبایل برای كارهای مدرسه و این چیزها استفاده می‌كنند. بعضی‌ها هم انیمه می‌بینند یا چیزهایی كه نباید نگاه كنند را نگاه می‌كنند. بالاخره وقتی یك چیزی در دست آدم هست آدم به خیلی چیزها می‌تواند سرك بكشد. برای من این طوری بود كه یكی، دو سال پیش در یك پیج خرید دیدم كه نوشته‌اند ادمین می‌خواهند و با آنها تماس گرفتم و گفتند كسی را می‌خواهند كه به دایركت‌های پیج جواب بدهد و آن موقع 5 میلیون تومان هم می‌دادند. من هم كه همیشه موبایل دستم بود و این طوری پول اینترنتم را هم می‌دادند كه خیلی خوب بود. به همین راحتی من كار پیدا كردم و شروع كردم به پول پس‌انداز كردن و یاد گرفتم كه می‌توانم از اینستا پول در بیاورم. حالا شاید خیلی از مادر و پدرها دوست نداشته باشند كه بچه‌های‌شان پول در بیاورند و از كنترل آنها خارج بشوند ولی به نظرم وقتی موبایل دست همه هست همه می‌توانند از این كار‌ها بكنند و این خیلی به آدم كمك می‌كند كه بتواند مستقل بشود و كاری كه دلش می‌خواهد را انجام بدهد. برای من جذابیت‌های اول این چیزها زود از بین رفت و زود متوجه شدم كه آن چیزی كه مهم‌تر است درس است و باید با موبایلم طوری كار كنم كه درس هم بتوانم بخوانم ولی وقتی پدر و مادرم دیدند كه من اینقدر بزرگ هستم و می‌توانم بین كار موبایل و درس بالانس درست كنم دیگر به من اعتراضی نكردند و قبول كردند كه من بزرگ شده‌ام و می‌توانم از پس خودم بر بیایم.»

آنچه در اینجا دیده می‌شود، مجموعه‌ای از كارهایی است كه بچه‌ها با موبایل انجام می‌دهند؛ از بازی و ارتباط گرفتن با دوستان گرفته تا درس خواندن و فیلم دیدن و حتی پول در آوردن. به نظر می‌رسد استفاده از موبایل برای نوجوانان آن چنان مساله‌ای نیست. هر چند نظر والدین آنها و به خصوص كادر آموزشی مدارس چندان به نظر بچه‌ها نزدیك نباشد، اما بچه‌ها همچنان كار خودشان را انجام می‌دهند. پدر و مادرها در مورد استفاده بچه‌ها از تلفن‌های همراه نگرانی‌های یكدستی ندارند. از ارتباط گرفتن بچه‌ها با آدم‌هایی كه آنها را نمی‌شناسند گرفته تا رو به رو شدن با محتوای بزرگسالان كه می‌تواند سیاسی، اجتماعی، جنسی و مانند آن باشد. ضعیف شدن چشم‌ها، كم‌تحركی، كم‌غذایی و كم‌اشتهایی، پرخاشگری، مشكلات تمركز و نگرانی از بابت اینكه بچه‌ها بیش از اندازه به گوشی‌های موبایل خود وابسته شوند و چیزهای مهم‌تری از قبیل درس و روابط واقعی را در درجه چندم اهمیت قرار بدهند از عمده شكایت‌های والدین در مورد استفاده بچه‌ها از گوشی‌های همراه است.
 

آمار جهانی: نوجوانان روزانه 5 ساعت در شبكه‌های اجتماعی وقت می‌گذرانند

خوب و بد مصرف اینترنت برای نوجوانان

مصرف سالم رسانه‌های اجتماعی

مصرف ناسالم شبكه‌های اجتماعی

چه وقت باید نگران بود؟

چگونه از نوجوان خود مراقبت كنیم؟

برای نوجوان خودتان الگو باشید