ایتنا - اصولا حضور یک واژه بیگانه در زبان فارسی چقدر برای زبان فارسی و سخنورانش خطرناک است؟
مهدی رودکی
شاید این موضوع کمی قدیمی به نظر برسد اما بحث درباره آن خالی از لطف نیست.
معادل فارسی ایمیل چیست؟
از میان اخبار
گروه واژه گزینی تخصصی مخابرات فرهنگستان زبان و ادب فارسی، واژه «رایانامه» را به عنوان کلمه جایگزین «ایمیل» به تصویب رساند. پیش از این از واژه «پست الکترونیک» به جای كلمه بیگانه ایمیل در بین مردم رایج بود كه پژوهشگر فرهنگستان در این باره گفت: کلمه پست الکترونیک ساخته و مصوب فرهنگستان نبوده و به صورت غیررسمی جایگزین كلمه لاتین ایمیل شده است.
تعریف "بیگانه" چیست؟
ایمیل یعنی چه؟
رایانامه یعنی چه؟
"ایمیل" سادهتر و خوش تلفظتر است یا "رایانامه"؟
"گروه واژه گزینی تخصصی مخابرات" دقیقا یعنی چه و چه میکند؟
اصلا آیا نیازی به یافتن معادل وجود دارد؟
اصولا حضور یک واژه بیگانه در زبان فارسی چقدر برای زبان فارسی و سخنورانش خطرناک است؟
...
از کجا باید شروع کرد و از چه دیدگاهی باید به این موضوع پرداخت؟
دوست دارم از عبارت "گروه واژه گزینی تخصصی مخابرات" شروع کنم. از پنج کلمه گروه، واژه، گزینی، تخصصی، مخابرات؛ دو تایش عربی است: تخصصی و مخابرات.
اگر کار فرهنگستان یافتن معادل فارسی برای هر کلمه از زبانهای بیگانه است پس چرا اول از خودش شروع نمیکند؟
اگر ترجمه لفظ به لفظ را مد نظر قرار دهیم، ایمیل که خود از Electronic Mail است احتمالا میشود: پست برقی یا پست الکترونیک.
از موضوع دیگری هم میتوان به آن نگریست: کارکرد ایمیل را نگاه کنیم: ایمیل در واقع یک نامه است که فردی آن را برای فردی دیگر از آدرسی مشخص به آدرس مشخص دیگری میفرستد.
پس این فرآیند چیزی نیست که در فرهنگ و زبان فارسی بیسابقه باشد. تنها شکل ارسال و کیفیت آن عوض شده است. اما همچنان این نامه است که ارسال میشود.
در همین روزها چند نفر از ما برای دیگران واقعا "نامه" میفرستیم؟ تقریبا هیچکس.
در واقع ما این روزها ایمیل میفرستیم نه نامه.
کاری که ما انجام میدهیم نامه فرستادن است اما به آن میگوییم: ایمیل. یعنی ما عملی "بیگانه" انجام نمیدهیم اما نامش "بیگانه" است.
پس نام خودمانی "ایمیل" چیست؟
چرا همین کلمه "نامه" را برای ایمیل به کار نبریم؟
اگر به شما بگویم برایم نامه بفرستید آیا سر از اداره پست درمیآورید؟ نه. خیلی ساده به من میگویید: به چه آدرسی؟ من هم نمیگویم: تهران، یوسف آباد... بلکه میگویم: roudaki@aa...
به همبن سادگی
واژه ها در طول زمان دگرگون میشوند، معانی متفاوتی مییابند گاه متضاد با معنی اولیه خود.
حتی شأن اجتماعی واژهها تغییر میکند.
چرا ما "نامه" را در کارکرد و معنای جدیدش به کار نبریم؟
به همین ترتیب برای آدرس ایمیل گیرنده و فرستنده می توان نشانی نامه، آدرس نامه یا آدرسنامه، آدرس گیرنده، آدرس فرستنده، نشانی فرستنده، نشانی گیرنده و ... به کار برد.
خب. با هر کدوم راحتترید، همان را برای دوستانتون بفرستید:
{نامه}
ایمیل
پست الکترونیک
Email
پست برقی
رایانامه (همین ته ته برای قدردانی از سلیقه فرهنگستان زبان فارسی)
---------------------------------------------------
پ.ن.۱: زبان یک موجود زنده است و درست همانند سخنورانش تغییر و تحول دارد.
پ.ن.۲: زبانشناسان، واژه تجویز نمی کنند، بلکه کار آنها توصیف زبان است. یعنی از دید آنان کاربرد یک واژه درستتر از کاربرد واژه دیگری نیست بلکه میگویند فلان واژه از فلان واژه، رایجتر است.
پست الکترونیک قشنگتره. البته بنظر من برای برخی واژگان خارجی نباید معادل گذاشت خود ایمیل قشنگ و راحت هست، اما از میان واژگانی که درانتها نوشته شده، پست اکترونیک قشنگتره، رایانامه هم معادل computer mailهست نه electronicmail!
آخه دوستان عزیز...ایمیل که خیلی بهتره !!! می خواید علتشو بدونید؟؟؟
پست الکترونیک خودش از دو کلمه ی post و electronic تشکیل شده...هردوش هم انگلیسه!!!
بعد چرا فکر میکنید وقتی گفتید پست الکترونیکی دارید فارسی سلیس حرف می زنید؟؟؟؟؟
خب یک کلمه انگیلیسی(ایمیل) به کار ببرید که بهتره تا دو تا کلمه انگلیسی( پست الکترونیک) استفاده کنید :)))))
ایکاش بجای صرف هزینه،وقت و انرژی برای تولید واژگان نامانوس که مورد استقبال جامعه نیز قرار نمیگیرد فعالیت های مثبتی پیرامون فرهنگ سازی و آموزش استفاده صحیح از تکنولوژی و IT انجام میشد و در قید و بند لغات و ظواهر نبودیم. خوب است یک نگاهی به سرنوشت و استقبال جامعه IT از واژه نامه های قبلی که در گذشته تهیه شده داشته باشند.
سوال از اساتید ارجمند در "گروه واژه گزینی تخصصی مخابرات":
نمی دونم ما ایروونی ها چه مونه که باید با هرچیزی که جزء عاداتمون نیست بجنگیم...
آخه آدم همیشه نق نق زن... حالا که فرهنگستان معادل یابی کرده و از قضا این یکی بسیار هم زیباست "رایانامه" خوب چه اشکالی داره که بجای اینهمه صغری کبری کردن... برای مخاطب بگی دوستان بهتراینه که دوستدار کلمات فارسی گون باشیم...
بهتر اینه که همونطور که یه اجنبی پیدا نمیکنید که بجای اونچه که دارن از دیگران بهره ببرند (حتی اجباری) ماهم یاد بگیریم و بیگانه پرست نباشیم... بابا با چی میجنگیم؟؟!!!
اگه راست میگین واسه bluetooth معادل فارسی پیدا کنید، بعضی از کلمات که با پیشرفت علم به وجود می یاد رو که نباید دستکاری کرد، حالا مثلا بگن ایمیل چی میشه
با سلام و درود به همهی هممیهنان گرامی! بنده هم فعلاً چند کلمه عرضمیکنم؛ شاید فرصتی شد که بیشتر بنویسم. بدهبستان میان زبانها امری طبیعی است؛ ولی نباید از نظر دور داشت که این موضوع حدودی دارد که از آن فراتر رفتن، آغاز آسیبزدن به زبان خود و در پی آن، آسیبزدن به فرهنگ و هویّت خود است. بهکاربردن واژههایی از زبانهای بیگانه که در زبان ما رواج بسیار یافته و شاید بهصورت ترکناشدنی درآمدهاند، شاید نادرست نباشد، ولی سستیکردن در برابریابی برای دیگر واژهها، بهویژه واژههای زبانهای غربی ـ که فرهنگ آنان را خواسته یا ناخواسته با خود بهیدکمیکشند ـ نه به صلاح است و نه کاری درست. داستان واژههای عربی هم بسیار دامنهدار است و با چند سطر نوشته نمیشود حقّ مطلب را ادا کرد؛ ولی باید بگویم که واژههایی که بیش از چندصد سال یا بیش از هزار سال است که در زبان ما ـ بهویژه در آثار گرانسنگ آن ـ بهکاربردهشده، حکم مهاجرانی پیداکردهاند که در این مرز و بوم زاد و ولد کرده و جزو این ملّت شدهاند و دور ریختن آنها پیامدهایی دارد که نمیتوان آنها را نادیده گرفت. شاید دیگر برای برابر یافتن برای واژههایی همچون « تلفن، رادیو ، و ...» دیر شدهباشد، ولی تا دیر نشده باید برای دیگر واژهها ، بهویژه تازهواردها ، برابر بیابیم و از انبوه واژههای واقعاً بیگانه با زبان و فرهنگمان خودداری و بر نگاهبانی از مرزهای این زبان شیرین و پربار از آثار گرانسنگ علمی و ... پاسداری کنیم. با افسوس از کمی فرصتِ با شما بودن، به یگانهی بیهمتا میسپارمتان! در هر دو سرای پیروز و سربلند باشید.