ايتنا - انحصار جدید در راه است

سه شرکت خصوصی برای همکاری با شرکت ارتباطات زیرساخت برای راه اندازی اپراتور چهارم در حالی اعلام آمادگی کرده‌اند که مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش مفصلی از ایجاد انحصاری جدید توسط این اپراتور ابراز نگرانی جدی کرده است.

به گزارش عصرارتباط، شرکت‌های مبین ایران، پیشگامان کویر یزد و توسعه ارتباطات سپهر شبکه اسپادانا، سه شرکتی هستند که در کنار شرکت ارتباطات زیرساخت برای راه‌اندازی و اجرای اپراتور چهارم اعلام آمادگی کردند، اما مرکز پژوهش‌های مجلس در آخرین گزارش خود دلیل طراحی و اجرای این پروژه را رفع انحصار از شرکت مخابرات ایران عنوان کرده است نه اینکه راه‌اندازی اپراتور چهارم خود عامل انحصاری جدید شود.

یکی از دلایل اصلی مطرح شدن پروژه اپراتور چهارم برای اجرای طرح اتصال فیبر نوری به منازل، واگذاری نادرست شبکه دسترسی به شرکت مخابرات ایران در خصوصی‌سازی مخابرات است که در اثر این واگذاری عدم بهبود در کیفیت خدمات ارتباطی، عدم کاهش قیمت‌ها، عدم توسعه شبکه و رقابت نابرابر با بخش خصوصی در ارایه خدمات اینترنت در چند سال اخیر در کشور رخ داده است.

با توجه به بزرگی برنامه شبکه‌سازی دسترسی نوری در سراسر کشور، در نظر گرفتن و اجرا کردن مدل آزادسازی این بخش، از اهمیت بسزایی برای تحقق آن برخوردار است و باید از به‌وجود آمدن هر نوع انحصار غیربازاری در این بخش نوپا پرهیز شود.
به این معنی که هر یک از عوامل، مثل بهره‌برداران فیبر تاریک، فیبر روشن، تولیدکننده محتوا و ارایه‌کننده سرویس می‌توانند متعدد و متنوع باشند و بر سر سهم بازار با هم رقابت کند. در نتیجه روی آوردن به هر نوع مدل تک‌قطبی، دوقطبی یا چندقطبی محدود و به طور کلی انحصار، پیامدهای منفی از جمله کیفیت خدمات و مسائل مربوط به بحث اشتغال را به دنبال خواهد داشت.

تاکید بر امکان‌سنجی تقاضا
مرکز پژوهش‌ها در گزارش خود چگونگی امکان‌سنجی پیاده‌سازی فیبر نوری در حوزه پیش‌بینی و بررسی بازار این فناوری را حائز اهمیت دانست و افزود: در واقع درجه پیاده‌سازی فیبر نوری بهتر است باتوجه به تقاضایی باشد که به صورت زنجیروار از طرف کاربر نهایی ایجاد شده است.
به عبارت دیگر پیاده‌سازی فیبر نوری براساس تقاضای مصرف‌کننده از دیدگاه عرضه و تقاضا و اصطلاحا در سیستم کششی است که در آن ابتدا میزان مصرف کالا برآورد می‌شود و سپس بر مبنای آن خدمات عرضه می‌شود.
دلیل این نگرش، گران بودن هزینه پیاده‌سازی فیبر نوری است.

طرحی شش‌ساله
طرح پروژه اتصال فیبر نوری به منازل، در سال ۱۳۸۴ از سوی مسئولین شرکت فناوری اطلاعات ایران آغاز شد و با وجود انجام اقدامات اجرایی اولیه پروژه و پایلوت آن، انجام این پروژه به پس از خصوصی‌سازی مخابرات موکول شد.
بعد از خصوصی‌سازی در ابتدای مهرماه سال گذشته، مسئولان شرکت مخابرات از اجرای پروژه اتصال فیبر نوری در استان‌های مازندران و بوشهر به صورت آزمایشی خبر دادند اما رقیب دیگری نیز برای این پروژه پا به عرصه گذاشت و مهدی اخوان بهابادی قائم‌مقام وزیر ارتباطات خبر از ورود اپراتور چهارم به منظور اتصال فیبر نوری به منازل خبر داد که بر اساس آن دسترسی حداقل ۲۰ مگابیتی کاربران به اینترنت از نوع ملی آن فراهم می‌شود.

گرچه در ابتدا شرکت مخابرات ایران خود را مدعی اصلی اجرای این پروژه می‌دانست اما خیلی زود خبر ورود کنسرسیوم جدیدی به نام کنسرسیوم ایرانیان‌نت به میان آمد که قرار است با ترک تشریفات نسبت به اجرای آن اقدام کند.

مبین ایران، پیشگامان و اسپادانا متقاضیان اجرای اپراتور چهارم
در این میان علیرغم موارد مطرح‌شده از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس و باتوجه به عزم دولت به راه‌اندازی این اپراتور، شرکت‌های مبین ایران، پیشگامان کویر یزد و توسعه ارتباطات سپهر شبکه اسپادانا، سه شرکتی هستند که در کنار شرکت ارتباطات زیرساخت برای راه‌اندازی و اجرای اپراتور چهارم اعلام آمادگی کردند.
در حالی‌که پیش از این از حضور برخی بانک‌ها برای سرمایه‌گذاری در این پروژه سخن به میان آمده بود اما ظاهرا این سه شرکت متقاضی اصلی همکاری با شرکت ارتباطات زیرساخت برای آغاز به کار کنسرسیوم ایرانیان‌نت و راه‌اندازی اپراتور چهارم هستند.

دولت قرار است مجوز اجرای این پروژه را به کنسرسیوم ایرانیان‌نت بدهد که تنها یک عضو آن یعنی شرکت ارتباطات زیرساخت به عنوان سهامدار ۲۰ درصدی مشخص شده و مابقی هنوز حضورشان نهایی نشده است.
باتوجه به این موضوع سه شرکت مبین ایران، پیشگامان کویر یزد و توسعه ارتباطات سپهر شبکه اسپادانا برای راه‌اندازی آن ابراز علاقه کرده‌اند.

محمد مردانی مدیر پروژه شبکه دسترسی فیبر نوری با اشاره به اینکه اعضای این کنسرسیوم تکمیل نشده و اعلام کردن اسامی آنها زود است، به خبرنگار ما گفت: «اما تقریبا اصول حاکم بر پروانه کامل شده است و در بحث پروانه مسائل اساسی که باید با رگولاتوری حل می‌کردیم، تمام شده است و باید صادر شود.»
او افزود: «پیش‌بینی می‌کنیم که در چند ماه آینده بتوانیم مقدمات فازهای اول را فراهم کنیم تا شروع به کار کنیم.»

مبین ایران قدرتمند
در میان این سه متقاضی، مبین ایران سهامداری در شرکت مخابرات ایران را نیز تجربه می‌کند و می‌تواند با اتکا به ۸۰ هزار کیلومتر فیبر نوری که شرکت مخابرات در اختیار دارد، یکی از داعیه‌داران راه‌اندازی این پروژه باشد.
ایران مبین که در منطقه خلیج فارس پروژه تامین پهنای باند برای شرکت ارتباطات زیرساخت را نیز در اختیار گرفته باتوجه به سابقه‌ای که در این عرصه برای خود فراهم کرده است، از گزینه‌‌های اصلی به شمار می‌رود.

پیشگامان مدعی
شرکت پیشگامان کویر یزد که مهم‌ترین فعالیت آن در عرصه پهنای باند به برخورداری آن از مجوز ارایه اینترنت پرسرعت(PAP) در کشور بازمی‌گردد، تجربه فعالیت در عرصه دسترسی را دارد. از سوی دیگر این شرکت اخیرا با تفاهمنامه‌ای که با شرکت ارتباطات زیرساخت امضا کرده و Landing Point از این شرکت دریافت کرده تا برای کشور پهنای باند تامین کند، توانسته رضایت شرکت حاکمیتی زیرساخت ارتباطات کشور را تا اندازه‌ای در پیشبرد پروژه به دست آورد.
این شرکت که روزی از مدعیان خرید سهام بلوک مدیریتی شرکت مخابرات ایران بود و کنار گذاشتن خود از این معامله را یک رویداد نابرابر توصیف کرده بود، اکنون قصد سرمایه‌گذاری در چهارمین اپراتور بزرگ کشور و نخستین اپراتوری که قرار است دسترسی به پهنای باند از طریق فیبر نوری را فراهم کند، دارد.

اسپادانای تازه‌کار
توسعه ارتباطات سپهر شبکه اسپادانا نیز از دیگر متقاضیان همکاری در این پروژه است. این شرکت که از شرکت‌های اقماری اپراتور منطقه‌ای تلفن همراه اعتباری اسپادان در استان اصفهان است و در سال ۸۲ تاسیس شده، تمایل دارد در کنسرسیوم ایرانیان‌نت مشارکت کند.
این شرکت که فعالیت‌هایش بر مبنای توسعه NGN است و با شرکت اروپایی Draka مشارکت می‌کند، به مجریان پروژه اپراتور چهارم موضوع تیوب‌های فیبر نوری را پیشنهاد داده است که براساس آن فیبرها را در فاصله ۳۵متری در آسفالت قرار می‌دهند.

مالکان فیبر نوری در کشور
فعالان این عرصه معتقدند چنانچه طی یک همکاری و هماهنگی وزارتخانه‌های نیرو، نفت و انرژی و ارتباطات و فناوری اطلاعات برای توسعه دسترسی به فیبر نوری از شبکه‌های لوله‌های نفت و سیم‌های ارت برق بهره ببرند، اتصال تمام روستاها به این شبکه نیز سهل‌الوصول خواهد شد و به ویژه در شهرها که شهرداری‌ها مجوز نصب دکل جدید نمی‌دهند، راهگشا خواهد بود.
در حال حاضر علاوه بر شرکت ارتباطات زیرساخت که متولی خدمات فیبر نوری در کشور است، سازمان‌های دیگری نیز وجود دارند که از شبکه فیبر نوری برای انجام امور ارتباطی خود استفاده می‌کنند از جمله شرکت مخابرات ایران، شرکت‌های مخابرات استانی، راه‌آهن، صدا و سیما، نیروی انتظامی و سازمان‌های دیگری که در میان آنها شرکت مخابرات ایران از ۸۵ هزار کیلومتر، راه‌آهن از ۱۰ هزار کیلومتر، وزارت نیرو از ۱۴ هزار کیلومتر و شرکت ارتباطات زیرساخت از ۷۰ هزار کیلومتر فیبر نوری برخوردارند.

سرنوشت مبهم باند پهن
اپراتور چهارم قرار بود حداقل در سال گذشته کار خود را آغاز کند اما تاکنون حتی مجریان آن نیز تعیین نشده‌اند. آنچه بیشترین چالش را بر سر راه‌اندازی این اپراتور ایجاد کرده، نامشخص بودن پهنای باند واگذار‌شده به کاربران خانگی است که در این پروژه در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است.
علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در این پروژه معتقدند تا زمانی که این چالش اصلی حل نشود، سرمایه‌گذار نمی‌تواند تجهیزات دسترسی به باند پهن ۱۰۰ مشخصی را نصب کند. همچنین فراهم کردن بانک‌های اطلاعاتی مناسب و سرورهای با ضریب اطمینان بالا از دیگر ملزومات این اپراتور است.