ایتنا - گزارش امسال شفافیت گوگل نشان میدهد که هنوز هم بسیاری از دولتهای جهان از این شرکت میخواهند که اطلاعات خصوصی کاربران را در اختیارشان بگذارد یا آیتمهای خاصی از اطلاعات را از روی سرورهای خود حذف کند.
گزارش: نسترن صائبی - منابع: TheInquirer و Mashable شرکتهای فعال در زمینه فناوری و ارتباطات مرتبا با درخواستهایی از سوی دولتها و دادگاهها مبنی بر واگذاری اطلاعات کاربران یا حذف محتوای خاص روبرو هستند. سرویسهای اینترنتی چون گوگل و توییتر نه تنها از این اعمال نفوذ در امان نیستند، بلکه بیشترین میزان درخواست را دارند. به همین دلیل نیز این دو شرکت هر شش ماه یکبار گزارشی با عنوان «گزارش شفافیت» (Transparency Report) ارایه میدهند که در آن دولتهایی که به دنبال اطلاعات کاربران خود هستند و تعداد این درخواستها مشخص میشود.
انتشار گزارش شفافیت ابتکاری است که گوگل از سال ۲۰۱۰ آغاز کرده و بر اساس آن هر شش ماه یکبار جزییات درخواستهای دولتهای جهان را منتشر میکند. گوگل نخستین بار گزارش شفافیتاش را در بازه زمانی ژوییه تا دسامبر ۲۰۱۰ ارایه کرد.
گزارش امسال شفافیت گوگل نشان میدهد که هنوز هم بسیاری از دولتهای جهان از این شرکت میخواهند که اطلاعات خصوصی کاربران را در اختیارشان بگذارد یا آیتمهای خاصی از اطلاعات را از روی سرورهای خود حذف کند. براساس این گزارش، میزان درخواستهای دولتها همواره رو به افزایش است.
آخرین گزارش شفافیت گوگل که ۲۳ ژانویه امسال منتشر شده، حاکی از سیر صعودی درخواست اطلاعات خصوصی کاربران از این شرکت در نیمه دوم سال ۲۰۱۲ میلادی است. دولتها همچنان از گوگل میخواهند که در تعقیب و رهگیری آنلاین شهروندان، کمکرسان آنها باشد.
گوگل در توضیح آخرین گزارش خود آورده که کاربرد سرویسهای مختلف گوگل همواره رو به افزایش است و با توجه به این نکته رشد درخواستهای دولتها نیز اجتنابناپذیر به نظر میرسد؛ اگرچه بررسی آماری که گوگل در قالب ارقام و نقشههای تعاملی ارایه میکند، همواره هراسآور و تکاندهنده است. بر اساس آمار گوگل، از سال ۲۰۰۹ درخواست اطلاعات خصوصی کاربران در اشکال مختلف بیش از ۷۰ درصد افزایش داشته است. مجموع درخواستهای دولتها از این شرکت در سال ۲۰۱۲ به بیش از ۴۲ هزار مورد رسیده است. این رقم نشان میدهد که میزان درخواست دولتها از گوگل در طول دو سالی که از انتشار گزارشهای شفافیت میگذرد، سالانه نزدیک به ۲۴/۵ درصد افزایش یافته است. گوگل به طور میانگین در بیش از ۵۰ درصد موارد به درخواست دولتها تن در داده، اما به طور کلی، روند پذیرش درخواستها از سوی گوگل سیری نزولی دارد.
در کل، تهمت و افترا از مهمترین علل درخواست دریافت اطلاعات کاربران یا حذف محتوا از روی سرورهای گوگل است. امنیت و حریم خصوصی، انتقاد از دولت، جعل هویت، کپیرایت و تهدید امنیت ملی نیز از دیگر علل مهمی هستند که بیش از موارد دیگر مورد استناد قرار میگیرند.
گفتنی است که به روال گذشته، بیشترین درخواستها از سوی دولت آمریکا روانه شرکت گوگل شده است. دولت ایالات متحده در سال ۲۰۱۲ در مجموع در ۱۶ هزار و ۴۰۷ مورد از گوگل خواسته که اطلاعات خصوصی کاربران را در اختیار آنها قرار دهد یا از روی سرورهای خود حذف کند. گوگل هم در بیش از ۸۰ درصد موارد درخواستهای دولت آمریکا را که براساس ارسال احضاریههای قانونی یا حکم دادگاه بوده، برآورده کرده است. میزان پذیرش درخواستهای دولت آمریکا از سوی گوگل، از ۹۴ درصد در سال ۲۰۱۰ به ۸۸ درصد در سال ۲۰۱۲ رسیده است. این گزارش همچنین نشان میدهد که درخواست حذف محتوا از سوی شرکتهای فعال در صنعت موسیقی و سرگرمی نیز به شدت افزایش یافته است. نقض کپیرایت از جمله دلایلی است که آنها بر مبنای آن از گوگل میخواهند اطلاعات خاصی را از روی سرورهای خود حذف کند.
با توجه به اینکه گوگل در گزارش شفافیت خود، وضعیت ترافیک سرویسهای این شرکت از جمله جیمیل، جستوجوی گوگل و گوگلپلاس را هم به تفکیک کشورها نشان میدهد، میتوان با بررسی این ترافیک اختلالات و سانسورهای احتمالی در نقاط گوناگون جهان را هم بررسی کرد. در نیمه دوم سال ۲۰۱۲ ایران و سوریه در میان کشورهای خاورمیانه بیشترین درخواست را از گوگل داشتهاند. ایران با قطع یک هفتهای دسترسی کاربران به جیمیل تیتر رسانهها شد و سوریه هم دو روز دسترسی به همه سرویسهای آنلاین را برای شهروندان مسدود کرد. علاوه بر این، کشورهایی نظیر پاکستان، افغانستان و اندونزی هم در اعتراض به انتشار ویدیوی جنجالبرانگیز زندگی پیامبر گرامی اسلام، دسترسی به سرویس یوتیوب گوگل را برای مدتی قطع کردند که در این گزارش به آنها هم اشاره شده است. سنگال و بنگلادش هم در مقاطعی موانعی بر سر راه سرویسهای گوگل ایجاد کردهاند.
گوگل همواره گفته است که شفافیت و شفافسازی از ارزشهای اساسی این غول جستوجوی اینترنتی است و تلاش میکند تا با شفافسازی حداکثری و مسوولانه درباره ابزارها و سرویسهای خود از منافع کاربران و شهروندان جهان مجازی در برابر اقدامات انحصارگرایانه دولتها حفاظت کند تا بستر لازم برای گردش آزاد اطلاعات فراهم شود. به اعتقاد مدیران گوگل، انتشار گزارشهای شفافیت این شرکت موجب شده برخی دیگر از شرکتها از جمله توییتر نیز با بهرهگیری از همین روش کاربران را از جزییاتی باخبر کند که معمولا محدود به مذاکرات پشتپرده میشود.
شفافسازی توییتری گزارش شفافیت نیمه دوم سال ۲۰۱۲ توییتر نشان میدهد که درخواست دولتها برای دسترسی به اطلاعات کاربران این شبکه اجتماعی نیز افزایش یافته است. این در حالی است که بر اساس آخرین برآوردها، توییتر به لحاظ رشد، سریعترین شبکه اجتماعی جهان است؛ چنانچه تعداد کاربران فعال این سایت از فصل دوم تا چهارم سال ۲۰۱۲ در حدود ۴۰ درصد افزایش یافته است. تعداد کاربران فعال توییتر در هر ماه ۲۸۸ میلیون نفر است.
گزارش شفافیت نیمه دوم سال ۲۰۱۲ توییتر در ۲۸ ژانویه منتشر شد. توییتر در گزارش خود آورده که در شش ماهه دوم سال میلادی گذشته از سوی ۲۳ دولت جهان درخواست دسترسی به اطلاعات شخصی کاربران خود را دریافت کرده است. این رقم در کل سال گذشته ۳۰ کشور بوده است. در نیمه دوم سال تعداد درخواستها نسبت به نیمه اول ۱۶۰ مورد بیشتر بوده و ۲۰ درصد افزایش یافته است.
توییتر از سوی دولت بریتانیا ۲۵ بار درخواست دریافت کرده که از میان این تعداد درخواست به یک درخواست به صورت کامل یا تا قسمتی پاسخ داده است. اما از سوی آمریکا ۸۱۵ درخواست داشته که از آن میان به ۵۶۲ درخواست به صورت کامل یا تا قسمتی پاسخ داده است. توییتر میگوید در صورتی که منع قانونی وجود نداشته باشد، به کاربری که اطلاعات وی درخواست شده، اطلاع میدهد.