ايتنا - سهم اپراتورهای موبایل در افزایش ضریب نفوذ تلفن همراه در کشور

اهمیت آمار و یافتن شاخص‌های موجود
در دنیای امروز، حضور اینترنت و بحث استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات تا حدودی پررنگ و برجسته شده است که شاخص‌های مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباط، از جمله شاخص‌های مهم در میزان توسعه یافتگی هر کشور محسوب می‌شوند.
بالاتر بودن این شاخص‌ها، بیانگر بسترسازی، برنامه‌ریزی مطلوب و نیز میزان و سرعت انطباق جامعه با پیشرفت‌های تکنولوژی و تحولات گریزناپذیر آن در یک کشور محسوب می‌شود، اهمیت این فناوری آن است که به نوعی موتور پیشران توسعه دیگر صنایع و حوزه‌های اقتصادی محسوب می‌گردد و کشورهای توسعه یافته از همین رو، سرمایه‌گذاری کلانی بر روی آن انجام می‌دهند.

اما بدیهی است که در درجه نخست، یافتن آمار و اعداد واقعی و صحیح، گامی اساسی خواهد بود. در این زمینه در کشورمان هر از چند گاهی آماری منتشر می‌گردد که صحت و سقم آنها چندان مشخص نیست، ضمن اینکه با توجه به مراکز متعدد مدعی ارائه آمار و اعداد، شاید در این زمینه تردیدهایی بوجود آید، اما با توجه به وجود الزام قانونی در این خصوص، بنظر می‌رسد که می‌توان به جایگاه مناسبی در این بحث یافت.

الزام قانونی یافتن شاخص‌های حوزه ICT
به گزارش ایتنا بر اساس تبصره 3 ماده 46 قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، موظف شده است که برای ارزیابی شاخص‌ها و وضعیت در ابعاد ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی، نظام پایش شاخص‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات را تدوین نماید.
بر اساس این بند و با عنایت به مصوبه هیئت وزرا، کلیه دستگاه‌های اجرایی و مؤسسات غیردولتی به ارائه اطلاعات و آمار مورد نیاز و مرتبط، به این وزارتخانه هستند. در این چارچوب سازمان فناوری اطلاعات(مرکز برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی فناوری اطلاعات کشور) به عنوان مجری نظام پایش شاخص های فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور و هماهنگ کننده ملی در ا ین حوزه،، نظام پایش را تدوین و به همه دستگاه های اجرایی ابلاغ نموده است.

بدین ترتیب و مطابق شرح وظایف مرکز مزبور، این طرح آمارگیری قبلاً، در سال‌های 1387 و 1389 با نام «طرح آمارگیری از کاربران اینترنت» و سپس در سال‌های 1392 و 1394 و 1396 با عنوان «طرح آمارگیری برخورداری خانوارها و استفاده افراد از فناوری اطلاعات و ارتباطات» اجرا گردید.
آنچه در این گزارش مورد نظر است، نتیجه آخرین پژوهش/آمارگیری میدانی مرکز مزبور و مربوط به سال 1396 است.

اهداف تفصیلی طرح
اهداف تفصیلی این طرح، تهیه آمار و اطلاعات مربوط به برخورداری خانوارها و استفاده افراد کشور از فناوری اطلاعات و ارتباطات در سال 1396 مطابق با شاخص‌های 20 گانه مورد نظر اتحادیه مخابرات بین‌المللی(ITU) برای دستیابی به مقایسات بین‌المللی است.
در این نوشتار، آنچه بیشتر مورد نظر است، خروجی‌های پژوهش مزبور در زمینه دسترسی مردم به تلفن(اعم از ثابت و همراه) و ضریب نفوذ آن است که مقوله‌ای مهم در ارتباطات بشمار می‌رود.
همچنین نگاهی خواهیم داشت به سهم اپراتورهای مختلف در رسیدن به این ضریب نفوذ.

نگاهی به نتایج پژوهش

دسترسی به تلفن(ثابت و همراه)
به طوریکه نتایج این پژوهش نشان می‌دهد، چیزی حدود 25 میلیون خانوار ایرانی در محل سکونت خود به تلفن(اعم از تلفن ثابت یا همراه) دسترسی داشته‌اند، که این عدد، ضریب نفوذ 98/8 درصدی در میان جمعیت کشور را نشان می‌دهد که عدد بسیار مطلوبی است.
البته مطابق جزئیات خروجی پژوهش مذکور، ضریب نفوذ برای خانوارهای شهری معادل 99/3 درصد و برای نقاط روستایی معادل 97/1 درصد بوده است.

اعداد تفکیکی: از کل خانواده‌های کشور 2/9 درصد فقط به تلفن ثابت و 20/5 درصد فقط به تلفن همراه دسترسی داشته‌اند، ضمن اینکه 75/4 درصد به هر دو وسیله ارتباطی دسترسی داشته‌اند.

جمعیت و مالكیت خط تلفن همراه
از مجموع 72/3 میلیون نفر جمعیت 6 ساله و بیشتر در کشور، تعداد 47/8 میلیون نفر مالک خط تلفن همراه بوده‌اند که از بین آنها، 37/4 میلیون نفر در نقاط شهری و 10/3 میلیون نفر در نقاط روستایی ساکن بوده‌اند.
بر این اساس، نسبت مالکان خط تلفن همراه در بین افراد 6 ساله و بیشتر 66 درصد و برای نقاط شهری و روستایی به ترتیب 69 درصد و 57/1 درصد می‌باشد.

ضریب نفوذ تلفن همراه
مطابق نتایج پژوهش مورد نظر، از مجموع جمعیت کشور تعداد 59 میلیون نفر کاربر تلفن همراه بودند که 58/4 میلیون نفر از آنان، افراد 6 ساله و بیشتر می‌باشند، از این تعداد 45 میلیون نفر در نقاط شهری و 13/4 میلیون نفر در نقاط روستایی ساکن بوده‌اند.

بر این اساس ضریب نفوذ تلفن همراه در کشور و در بین افراد 6 ساله و بیشتر 80/7 درصد و برای نقاط شهری و روستایی به ترتیب 83/1 درصد و 73/8 درصد بوده است.

مقایسه اطلاعات دوره‌های اخیر آمارگیری نشان می‌دهد که در سال 1396 ضریب نفوذ تلفن همراه نسبت به سال‌های 1389 ، 1392 و 1394 در بین افراد 6 ساله و بیشتر به ترتیب 26/8 درصد، 13/5 درصد و 2/8 درصد بیشتر شده است

جمع‌بندی شاخص‌های دسترسی به تلفن(ثابت و همراه) در سال 1396
بطوریکه آمارهای محصول این پژوهش نشان می‌دهد، خروجی را می‌توان به شکل زیر خلاصه نمود:

- ضریب نفوذ تلفن ثابت: 78/3 درصد(متوسط شهری: 82/4 و متوسط روستایی: 65/8 )
- ضریب نفوذ تلفن همراه: 80/7 (متوسط شهری: 83/1 و متوسط روستایی: 73/8 )

آنچه مجموعه اعداد و ارقام بالا نشان می‌دهد، مبین رشد چشمگیر ابزارهای ارتباطی میان کاربران است که بخودی خود مقدمه توسعه به شمار می‌رود.

در این میان، یک شاخص اصلی یعنی میزان گسترش و نفوذ تلفن همراه، بسیار حائز اهمیت است، چرا که هم یک فناوری نوین است، و هم ارزش افزوده‌های فراوانی بر بستر ارتباطی خود برای کاربران به ارمغان می‌آورد، به ویژه دسترسی به شبکه جهانی که پیش‌نیازی پیشرفت و توسعه است.

اپراتورهای ارائه دهنده خدمات ارتباطی در این میان نقش مهم بر عهده دارند، این شرکت‌ها هستند که در واقع با برنامه‌ریزی و بازاریابی و ارائه طرح‌های و ایده‌های خلاقانه، هر چه بیشتر کاربران را با ابن فناوری نوین درگیر میکنند و مسیر رشد و توسعه را هموار می‌نمایند.

نقش اپراتورهای موبایل در افزایش ضریب نفوذ
سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، به عنوان رگولاتوری حوزه ارتباطات کشورمان، عهده‌دار مسئولیت مجوزدهی و نیز نظارت و ارزیابی بر عملکرد اپراتورهای گوناگون در این حوزه است.
سنجش و ارزیابی دوره‌ای رگولاتوری از عملکرد، کیفیت خدمات و نیز سهم هر یک در بازار رقابتی کشور، شاید بهترین ابزار برای بررسی و اظهار نظر در این خصوص باشد.
آماری که این سازمان در سایت رسمی خود ارائه داده است، طبعا تفاوت‌هایی با آمار بالا دارد، که دلیل اصلی آن روش آمارگیری است.
در اینجا آنچه ملاک است، سیم‌کارت‌های فروخته شده، فعال و نیز در حال استفاده مربوط به هر یک از اپراتورهای موبایل است.

مطابق آمار رسمی رگولاتوری، در سال 1396 تعداد مشترکین تلفن همراه بیش از 88 میلیون بوده که ضریب نفوذی معادل 111 درصد را نشان می‌دهد. این اعداد و ارقام هم طبعا شایان توجه هستند.

اما ضریب نفوذ هر یک از اپراتورها در سال مورد نظر چقدر است.
نمودار زیر بخوبی این موضوع را نشان می‌دهد:

در نمودار بالا سهم تعداد مشترکین هر یک از اپراتورهای موبایل کشور بخوبی دیده می‌شود و به این ترتیب همراه اول حدود شصت درصد از بازار را در دست خود دارد. اپراتورهای ایرانسل و رایتل هم در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
ضمنا همانگونه که اطلاعات و آمار سازمان تنظیم مقررات نشان می‌دهد، و مطابق اطلاعات موجود تا زمان حاضر، همراه اول در سال 1397 نیز کم و بیش با همین سهم از بازار موبایل، پیشرو بازار خواهد بود.