در رقابت بخش دولتي با شركت‌هايpapخيز مخابرات براي تصاحب اينترنت پرسرعت
سونيتا سراب‌پور- دنياي اقتصاد
از زمان ورود اينترنت پرسرعت به كشورمان اين سرويس دستخوش تغيير و تحولات گوناگوني شده است. از مصوبه سازان تنظيم مقررات به شركت‌هاي ارائه‌دهنده اينترنت پرسرعت مبني بر اينكه اين شركت‌ها حق ندارند خطوط اينترنت پرسرعت را بالاتر از k 128به كاربران خانگي ارائه دهند تا همين چند هفته گذشته كه از طرف همين سازمان اعلام شد كه مخابرات در صورت پيوستن به بخش خصوصي حق دارد اينترنت پرسرعت را به كاربران ارائه دهد، از جمله موارد بارز اين تغيير و تحولات هستند. البته به اعتقاد اكثر فعالان اين حوزه اگر خبر آخر به حقيقت بپيوندد بازار اين خدمات بيش از پيش آشفته خواهد شد.
مخابرات در صف رقابت
شايد يكي از اخباري كه در چند روز گذشته تعجب بسياري از فعالان حوزه IT را برانگيخت خبري بود كه از طرف مدير روابط‌عمومي سازمان تنظيم مقررات در گفت‌وگو با يكي از خبرگزاري‌ها بيان شد، در اين خبر آمده بود كه در صورت واگذاري سهام مخابرات در بورس، اين شركت حق دارد تا بدون هيچ محدوديتي به ارائه اينترنت پرسرعت بپردازد. فرنقي‌زاده در گفت‌وگو با اين خبرگزاري گفته بود، رگولاتوري همواره در فعاليت‌هاي خود بر اين اصل تاكيد داشته است تا رقابتي بين اپراتورها برقرار شود. وي در خصوص ورود احتمالي مخابرات به حيطه papها تصريح كرده بود، مخابرات در صورتي كه به بخش خصوصي واگذار شود، كاملا محق است تا اينترنت پرسرعت ارائه كند. به گفته وي يك اپراتور اگر مايل باشد مي‌تواند هر سرويسي را كه بخواهد ارائه كند. فرنقي‌زاده همچنين اظهار داشته بود كه مخابرات زيرساخت‌هاي لازم را براي ارائه اين خدمات دارد و حتي بسيار قوي‌تر از شركت‌هاي pap عمل خواهد كرد.
گفته مي‌شود كه مخابرات به تازگي به فكر ارائه خدمات اينترنتي نبوده، چرا كه بنابر اظهارات كارشناسان اين حوزه شركت مخابرات از حدود 3 الي 4 سال پيش با آينده‌نگري به خصوصي‌سازي دست به فراهم كردن زيرساخت‌ها و تكميل تجهيزات خود زده بود. در همان موقع مخابرات اعلام كرده بود كه قصد ارائه اين خدمات را به بخش دولتي دارد كه در همان موقع با برخوردهاي شديدي از طرف شركت‌هاي ارائه‌دهنده اينترنت پرسرعت مواجه شد. بسياري از سازمان‌ها با اين عمل مخابرات مخالفت كردند؛ چرا كه تمام سرويس‌هاي جديد حوزه آي‌تي تنها بايد از طريق بخش‌خصوصي به متقاضيان ارائه داده مي‌شد. وجود چنين شرايطي اين سوال را طرح ميكند كه مخابرات در آن زمان و با توجه به امكانات و زيرساخت‌هاي لازمي كه در اختيار داشته است به چه دليل با شركت‌هاي pap همكاري لازم را انجام نداده است؛ چراكه اكثر اين شركت‌ها يكي از دلايل اصلي مشكل خود، در ارائه با كيفيت خدمات سرويس ADSL به كاربران را عدم همكاري مخابرات با شركت‌ها اعلام كرده بودند.
عباس‌پور خصاليان، كارشناس فناوري اطلاعات و ارتباطات در اين زمينه معتقد است كه هدف مخابرات از اين حركت تنها ايجاد رقابت با بخش خصوصي بوده است. رقابتي كه به خاطر قدرت و عظمت اين شركت پرسابقه قطعا به نفع طرف مقابل يعني همان شركت‌هاي Pap نخواهد بود. محمود خادمي، عضو كميسيون اينترنت سازمان نظام صنفي رايانه‌اي و رييس شركت اينترنتي آزادنت رسانه در مورد حضور مخابرات به عنوان يك ارائه‌دهنده اينترنت پرسرعت مي‌گويد: «حضور مخابرات در اين عرصه باعث رقابت شديد بين شركت‌هاي pap خواهد شد، آن هم نه از نوع رقابت سالم چراكه اين شركت بزرگ با تمام قدرت وارد اين حوزه مي‌شود و با در اختيار داشتن امكانات و تجهيزات كافي همه چيز را تحت سلطه خود قرار مي‌دهد. در چنين حالتي رقابت غيرممكن خواهد شد و بسياري از شركت‌هاي ارائه‌دهنده ADSL از پا خواهند افتاد.»
به گفته خادمي، طبق پروانه شركت pap هيچ وقت قرار نبود كه شركت مخابرات وارد اين حوزه شود و از ابتدا اين نوع خدمات فقط بايد از طريق بخش‌خصوصي صورت مي‌گرفت. به اعتقاد خادمي هدف مخابرات از اين حركت نشان‌دهنده اين موضوع است كه اين شركت مي‌خواهد حوزه اينترنت پرسرعت را نيز مثل ديگر حوزه‌ها تحت انحصار خود دربياورد. اين عضو كميسيون اينترنتي سازمان نظام صنفي رايانه‌اي بر اين باور است كه آن زمان كه مخابرات هنوز قرار نبود به بخش‌خصوصي سپرده شود به طور نامحدودي امكانات لازم را به شركت‌ها ارائه مي‌داد و حال با توجه به خصوصي شدن و پيوستن به جمع سرويس‌دهندگان ADSL ديگر همان خدمات را هم ارائه نخواهد داد.
مخابرات موفق نخواهد بود
در حالي كه اكثر شركت‌ها از حضور مخابرات در بازار اينترنت پرسرعت نگران هستند، اما در اين بين شركت‌هايي هم هستند كه معتقدند توانايي رقابت با مخابرات را دارند. شركت داده‌پردازي ايران يكي از همين شركت‌ها است. محمود صرافي، مسوول توسعه بازار اين شركت در اين باره مي‌گويد: «ما نمي‌توانيم جلوي مجوزي كه اين شركت براي ارائه خدمات ADSL مي‌گيرد را بگيريم و تنها راهي كه براي حفظ بازار خود داريم، رقابت با اين شركت است. البته درست است كه ورود مخابرات به اين بازار عرصه را تنگ ميكند.» صرافي همچنين معتقد است با توجه به مشكلات موجود و امكاناتي كه مخابرات در دست دارد، اما شركت داده‌پردازي با خدمات پشتيباني توان رقابت با اين شركت بزرگ را دارد.
در ميان شركت‌هاي ارائه‌دهنده خدمات اينترنتي هنوز شركت‌هايي هم هستند كه دست به ارائه خدمات اينترنت پرسرعت نزده‌اند كه در بين آنها مي‌توان به شركت افرانت اشاره كرد. محسن شيرازي مدير طرح و برنامه‌ريزي اين شركت مي‌گويد: « ما چون وجود چنين مشكلاتي را در آينده پيش‌بيني مي‌كرديم دست به ارائه اين نوع خدمات نزديم، ولي بايد بگويم كه ديگر نمي‌توانيم به اين راه ادامه دهيم؛ چرا كه در‌حال‌حاضر بيشتر شركت‌ها خواستار اينترنت پرسرعت هستند. شيرازي در مورد حضور مخابرات در بازار ارائه خدمات ADSL مي‌گويد: مخابرات قطعا در اين حوزه به مشكل و در نهايت به شكست برخواهد خورد چون كه مخابرات امكان پشتيباني فني با مشتريان و همچنين پاسخگويي به مشكلات آنها را نخواهد داشت.»
به اعتقاد شيرازي تنها راه پيروزي مخابرات در اين ميدان آن است كه اين بخش‌ها را به شركت‌هاي خصوصي فعال در اين حوزه بسپارد. بنابر اظهارات كارشناسان، هر چند مخابرات تمام زيرساخت‌ها و امكانات لازم را براي ارائه خدمات ADSL دارد، ولي نمي‌تواند در اين حوزه موفق باشد مگر اينكه تنها در نقش يك سرمايه‌گذار ظاهر شود و امكانات خود را در اختيار بخش خصوصي قرار دهد. عباس پورخصاليان با تصديق اين گفته‌ها تصريح ميكند: «مخابرات بايد تمامي امكانات و تجهيزات خود را به صورت برون سپاري يا هم سپاري در اختيار بخش خصوصي قرار دهد و در واقع تنها هدفش كسب درآمد باشد.»
وي در ادامه مي‌افزايد: «تجربه نشان داده كه مخابرات به هيچ وجه در پاسخگويي به نياز كاربران موفق عمل نكرده است. به طور مثال روزانه خبرهاي متعددي مبني بر به روزرساني خدمات اين شركت مي‌شنويم و اينكه هم‌اكنون خطوط تلفن ثابت به روز به متقاضيان واگذار مي‌شود.
اين در حالي است كه هم‌اكنون در بيشتر نقاط كشور حتي نقاط مركزي اكثر كاربران در نوبت‌هاي 4 يا 6 ماه مانده‌اند، ولي هنوز خط مورد نياز خود را دريافت نكرده‌اند، در كل مخابرات نمي‌تواند مديريت خوبي در ارائه اين گونه خدمات داشته باشد». به اعتقاد پورخصاليان مخابرات نبايد روي سرويس‌هاي جديد سرمايه‌گذاري كند؛ چرا كه هنوز پروژه‌هاي قبلي خود را تمام نكرده و تعدادي از آنها هنوز سرانجام مشخصي ندارند. درواقع مخابرات با در اختيار گذاشتن سرمايه، تجهيزات و امكانات لازم به شركت‌هاي PAP، تنها نظاره‌گر باشد و با درآمدي كه از اين راه كسب ميكند، پروژه‌هاي ناتمام خود را تكميل كند.
اين كارشناس آي‌تي بر اين باور است كه اگر مجوز سازمان تنظيم مقررات بر اين اساس باشد كه مخابرات اجازه دارد كه بدون هيچ محدوديتي خدمات ADSL را به متقاضيان ارائه دهد در چنين شرايطي مشكلات و اختلالاتي به وجود خواهد آمد. به نوعي حالتي تحت عنوان حالت روي‌گرداني در بازار اين نوع خدمات به وجود مي‌آيد. يعني مخابرات سعي ميكند خدمات اينترنت پرسرعت را خيلي ارزان‌تر از شركت‌هاي pap فعال در اين بازار ارائه دهد كه اين امر باعث روي‌برگرداني كاربران از شركت‌هاي ارائه‌دهنده ADSL مي‌شود. در نتيجه در چنين اوضاعي شركت‌هاي pap توانايي انجام رقابت را ندارند و ورشكست مي‌شوند.
گران و بي‌كيفيت
هم‌اكنون اينترنت پرسرعت در كشور ما در حال رويارويي با مشكلات زيادي است، مشكلاتي كه روز به روز فراگير شدن اين تكنولوژي پرمخاطب در كشور را با كندي مواجه مي‌سازد. يكي از مشكلات اساسي اين حوزه بالا بودن قيمت اين خدمات است، كه بسياري از كاربران اينترنت هم از آن شاكي هستند. وجود اين نارضايتي باعث شده كه حتي فيضي، مديرعامل شركت مخابرات ايران در اين مورد اظهار كند كه نزديك به دو سال است، شركت مخابرات منتظر ارائه خطوط پرسرعت با كيفيت و ارزان توسط بخش‌خصوصي شده، اما آنها نشان دادند كه توانايي لازم را ندارند. ما تاكنون وارد رقابت با بخش‌خصوصي نشده‌ايم، اما امسال تصميم داريم تا وارد بازار شويم تا به اين صورت قيمت‌ها شكسته شود. البته بيشتر سعي مي‌كنيم در مناطقي كه خطوط اينترنت پرسرعت نفوذ نكرده است، فعاليت كنيم».
هر چند در حال حاضر مخابرات با اين ادعا در حال پيشروي است، اما به اعتقاد اكثر كارشناسان اگر رگولاتوري مرز مشخصي را براي اين شركت مشخص نكند، مخابرات با قدرت و عظمتي كه دارد همه چيز را تحت انحصار خود درمي‌آورد و تمام سرمايه‌گذاري‌هاي شركت‌هاي خصوصي حاضر در اين بخش را به باد مي‌دهد.
