ایتنا - دو مأموریت جدید مربوط به آژانس فضایی اروپا و ناسا در دهه‌های درپیش‌رو، وعده اکتشافات بیشتری درباره قمرهای غول منظومه شمسی می‌دهند.
سه شنبه ۲۱ خرداد ۱۳۹۸ ساعت ۱۳:۱۳
قمرهای مشتری چه چیزی در خود نهان دارند؟
دمیتری تیتوف (یکی از دانشمندان آژانس فضایی اروپا) به شوخی می‌گوید: «اگر گالیله الآن زنده بود و می‌دید که ما چه مطالبی درباره ماه‌هایش می‌دانیم و مجهز به چه ابزارهایی هستیم، از شدت هیجان سکته می‌کرد!»
به گزارش ایتنا و به نقل از اوپن‌مایند، در میان ۶۹ قمری که ما امروز می‌دانیم به دور مشتری می‌گردند، دانشمندان همچنان میان چهارتا از آنها تمایز قائل می‌شوند که عبارتند از آیو، اروپا، گانیمد و کالیستو که گالیله آنها را در سال ۱۶۱۰ با تلسکوپش کشف کرد.
فعالیت آتشفشانی آیو
آیو نزدیک‌ترین ماه به مشتری در فاصله ۴۲۲ هزار کیلومتری از آن و فعال‌ترین شیء در منظومه شمسی است. علت فعالیت این قمر، گرمایی است که به واسطه گرانشی است که وقتی میان مشتری و دیگر قمرهای بزرگ یعنی اروپا و گانیمد قرار می‌گیرد، احساس می‌کند.
فعالیت همیشگی آیو مانع از آن می‌شوند در آن گودال بوجود بیاید و این امر سبب پدیدار شدن رنگ‌های جالب در آن شده است. تلسکوپ‌های زمینی کشف کرده‌اند در هنگامی که مدار این قمر موجب می‌شود در سایه مشتری قرار بگیرد، جو آن دچار نوسان می‌شود. این لایه نازک و رقیق که عمدتاً از دی‌اکسید کربن ناشی از آتشفشان تشکیل شده، هنگامی که در خسوف مشتری واقع می‌گردد، فرو می‌پاشد؛ اما وقتی که این قمر نور خورشید را دریافت می‌کند، جو آن دوباره شکل می‌گیرد.
اروپا و اقیانوس آن
اگرچه اروپا کوچک‌ترین قمر مشتری (با جرمی معادل با ۰٫۰۰۸ جرم زمین) است، اما از دیگر قمرهای ماه نویدبخش‌تر است. زیر پوسته یخی این قمر، یک اقیانوس قرار دارد که می‌تواند دارای شرایط مناسب برای زندگی نیز باشد.
دانشمندان می‌گویند اقیانوس آب مایع در قمر اروپا می‌تواند مستقیماً با یک هسته سنگی تماس داشته باشد و بدین‌ترتیب احتمالاً فرایندهای شیمیایی مشابه با آنچه که در اقیانوس‌های زمین رخ می‌دهند نیز در آن اتفاق می‌افتند.
متخصصان می‌گویند مأموریت جوس (JUICE) مربوط به آژانس فضایی اروپا که قرار است سال ۲۰۲۲ کار خود را آغاز نماید، به مطالعه ترکیب شیمیایی این اقیانوس، ضخامت پوسته منجمد آن و فعالیت زمین‌شناختی احتمالی آن خواهد پرداخت.
آنچه که ما با استفاده از ابزارهای در دسترس همچون تلسکوپ فضایی هابل می‌دانیم، این است که این قمر بخارهایی از خود بیرون می‌دهد که تا ۲۰۰ کیلومتر بالا می‌روند. از سوی دیگر، مأموریت ناسا با نام اروپاکلیپر (Europa Clipper) که قرار است در دهه درپیش‌رو، در مدار این قمر قرار بگیرد نیز امیدوار است پاسخی برای برخی از پرسش‌ها پیرامون این ماهواره پیدا کند.
میدان مغناطیسی گانیمد
گانیمد بزرگترین قمر مشتری و همینطور بزرگترین ماه در منظومه شمسی است. افزون بر این، گانیمد یک میدان مغناطیسی درونی نیز دارد. داده‌های حاصل از یابشگرها نشان می‌دهند که این قمر نیز همچون اروپا در زیر پوسته یخی خود یک اقیانوس دارد که صدها متر ژرفا می‌تواند داشته باشد.
برخی از پژوهش‌ها حاکی از آنند که آب و یخ می‌توانند در چندین لایه مثل ساندویچ توزیع شوند. برآورد می‌شود که این حجم آب این اقیانوس بیشتر از آب موجود در اقیانوس‌های زمین باشد.
آژانس فضایی اروپا درنظر دارد با استفاده از یابشگر جوس، در سال‌های آتی بر فراز این قمر پرواز کند تا به گردآوری داده‌ها پرداخته و منشأ میدان مغناطیسی آن را کشف کند.
کالیستو و گودال‌هایش
دورترین قمر گالیله‌ای از مشتری، کالیستو است که ویژگی مشخصه آن، سطح‌اش است که پر است از گودال.
آقای تیتوف می‌گوید: «کالیستو در منظومه شمسی قدیمی‌ترین سطح را دارد و حتماً شاهد نخستین‌روزهای منظومه شمسی بوده است.»
دانشمندان می‌گویند دوام و بقای این چاله‌ها نشان می‌دهد با گذشت زمان، عاملی که باعث از بین رفتن آنها باشد مثل آتشفشان وجود نداشته که این نشان از فعالیت پایین کالیستو از لحاظ زمین‌شناختی است. این قمر نیز همچون اروپا و گانیمد، دارای پوسته‌ای یخی است که به‌نظر می‌رسد اقیانوسی از آب مایع در زیر آن نهان باشد.
دانشمندان منتظرند تا فضاپیمای جوس هرچه زودتر رخ دهد؛ چرا که نخستین مأموریت قاره اروپا پیرامون قمرهای مشتری خواهد بود. آقای تیتوف می‌گوید: «جوس یک مأموریت عالی برای قاره اروپاست و ما مشتاقیم برایمان اطلاعات شگفت‌انگیزی به‌ارمغان بیاورد.»
کد مطلب: 56670
