ایتنا - برای دهه‌هاست که فرضیه یک فیزیکدان برجسته قرن بیستمی درباره تمدن‌های بیگانه، ذهن دانشمندان را به خود مشغول کرده است.
يکشنبه ۱۳ خرداد ۱۴۰۳ ساعت ۰۰:۱۴
آیا ما در کهکشان تنها هستیم؟
در دهه ۵۰ میلادی بود که «انریکو فرمی» پرسید با توجه به احتمال بالای وجود حیات بیگانه در جهان خارج، چرا هیچ‌کسی تا حالا با ما تماس نگرفته است؟ چرا این موجودات هوشمند کاری را که ما در فرستادن کاوشگر و جستجو برای نشانه‌های حیات می‌کنیم انجام نمی‌دهند؟
با توجه به وجود میلیاردها ستاره شبیه به خورشید در کهکشان ما، و در نتیجه دستکم میلیون‌ها سیاره نظیر زمین، این امری عجیب است که ما علیرغم سال‌ها رصد امواج فضایی هنوز به نشانه‌ای دال بر حیات بیگانه در کهکشان خودمان دست نیافته‌ایم.
حتی با فرض امکانات محدود ما در این زمان، رفتن از این سو تا آن سوی کهکشان راه شیری حدود یک میلیون سال بیشتر طول نمی‌کشد و به همین خاطر ما باید قاعدتا خبری از حیات بیگانه می‌‌داشتیم.
از زمان طرح این تئوری، که«پارادوکس فرمی» نام گرفت، طیف وسیعی از پاسخ‌ها از خوش‌بینانه تا کاملاً وحشتناک برای آن مطرح شده است.
پس از پارادوکس فرمی، «معادله دریک» مطرح شد که تلاش می‌کرد تعداد تمدن های هوشمند را در کهکشان ما یا جهان تخمین بزند. این برآورد‌ها به عنوان مثال شامل تعداد ستارگانی است که سیاراتی در مناطق قابل سکونت خود دارند.
فرانک دریک، استاد اخترفیزیک دانشگاه کالیفرنیا و طراح این فرضیه، عددی بین هزار تا صد میلیون سیاره را تنها در کهکشان راه شیری تخمین زده است. با این حال همانطور که ما اطلاعات بیشتری در مورد سیارات فراخورشیدی و چگونگی شروع حیات بر روی زمین به دست می‌آوریم، تخمین‌ها نیز اصلاح می‌شوند.
در تازه‌ترین تلاش برای اصلاح این تخمین‌ها، گروهی از محققان با انتشار مقاله‌ای گفته‌اند تخمین‌های پیشین با آنچه مشاهده می‌شود مطابقت ندارد. این بدین معنی است که شانس وجود تمدن فرازمینی‌ای که بتوان با آن ارتباط گرفت بسیار کمتر از برآوردهای قبلی است و بنابراین شاید ما برخی از متغیرهای مهم را در محاسبات قبلی خود لحاظ نکرده‌ایم.
این تیم با بررسی چگونگی تکامل حیات در زمین به این موضوع پرداخته است. آنها می‌گویند «تکتونیک صفحه‌ای» در زمین برای تکامل حیوانات پیچیده بسیار مهم است و وجود این عامل بود که با رساندن عناصر حیاتی برای حیات مانند فسفر به سطح، احتمالاً تکامل بیولوژیکی را تسریع کرده است.
نظریه تکتونیک صفحه‌ای می‌گوید پوسته کره زمین از صفحاتی تشکیل شده که مدام در حال حرکت هستند و برخورد این صفحات با هم کوه‌ها، درازگودالها و دیگر پدیده‌های زمینی را به وجود می‌آورد.
در مقاله منتشره آمده است: «فرایندهای تکتونیکی که سنگ‌های تازه به روی سطح می‌آورند برای افزایش تحویل فسفر و سایر مواد مغذی معدنی بسیار مهم هستند. افزودن فسفر، آهن و سایر مواد مغذی، حیات و تکامل را روی زمین باعث شده است».
پژوهشگران اضافه کرده‌اند: «هم قاره‌ها و هم اقیانوس‌ها برای به وجود آمدن یک تمدن فعال مورد نیاز هستند زیرا هرچند تکامل اولیه حیات ساده باید در آب شروع شود، با این حال تکامل دیرهنگام حیات پیشرفته که قادر به ایجاد فناوری است باید در خشکی اتفاق بیفتد.»
به گفته محققان این امکان وجود دارد که تکتونیک صفحه برای ظهور حیات هوشمند ضروری است، «بنابراین ما باید به دنبال سیاراتی با قاره‌ها و تکتونیک صفحه‌ای باشیم به نحوی که بتوانند در دوره‌های زمانی به اندازه کافی طولانی برای تکامل حیات حفظ شوند.»
تیم محققان برای دستیابی به تخمین جدید از تمدن‌های هوشمند احتمالی، ابتدا محدودیت‌هایی را بر سیارات فراخورشیدی اعمال کردند. یکی از این محدودیت‌ها برای مثال این بود که سیاره هدف باید دستکم چقدر آب داشته باشد تا در دوره‌ای از حیات خود مستعد داشتن آب‌های سطحی و قاره‌ها شود. امری که زمینه را برای تکامل تمدنی فراهم می‌کند.
آنها در محاسبات جدید خود به عددی دست یافتند که از کمتر از ۰.۰۰۶ تا کمتر از ۱۰۰ هزار سیاره متغیر بود. اما این تنها عامل محدود کننده سیارات مشابه زمین نیست، زیرا فیلترهای بالقوه دیگری مانند انقراض می‌توانند مانع از تکامل حیات شوند.
با فاکتورگیری این موضوع، آنها رقم نهایی را بین کمتر از ۰.۰۰۰۴ و کمتر از ۲۰ هزار قرار دادند. پژوهشگران می‌گویند با توجه به احتمال رخداد فجایع، احتمالا باید برای عدد دقیق انتهای پایین این محدوده را در نظر گرفت.
در نتیجه‌گیری محققان آمده است: «ممکن است شکل بدوی از حیات در کهکشان بسیار رایج باشد. با این حال به دلیل نادر بودن همزیستی قاره‌ها، اقیانوس‌ها و تکتونیک صفحه‌ای (که باید چند صد میلیون سال طول بکشد)، وجود تمدن‌ها در این سیارات بسیار نادر است.»
نتایج مطالعات تازه در نشریه علمی «Scientific Reports» منتشر شده است.
کد مطلب: 79181
