ايتنا - چرا مأموریت آپولو ۱۳ نزدیک بود ناکام بماند؟

پنجاه سال پیش، سه فضانورد به فضا اعزام شدند که تصور می‌شد آنها نیز بتوانند بر روی ماه گام بردارند. اما غافل از اینکه کارها دقیقاً طبق برنامه پیش نخواهند رفت.

به گزارش ایتنا و به نقل از Space، مشهور است که از مأموریت آپولو ۱۳ به‌عنوان یک «شکست موفقیت‌آمیز» نام می‌برند؛ چرا که نزدیک بود به یک فاجعهٔ کامل منجر شود. با اینکه این فضانوردان هرگز نتوانستند به سطح ماه برسند، اما ادامهٔ زندگی و بقای آنها سند و گواهی است بر روحیه و نبوغ انسانی.

جیم برایدنستین (مدیر ناسا) به‌تازگی در همین زمینه گفته است: «۵۰ سال پیش هدف ما این بود که بتوانیم سرنشینان شجاع‌مان را به ماه اعزام کنیم و سپس آنها را به سلامت به زمین بازگردانیم. ولی هدف کنونی ما این است که به ماه برگردیم و با روش‌های دوام‌پذیر در آنجا بمانیم. ما در تلاش هستیم تا اطمینان حاصل کنیم که در مأموریت آرتمیس رخدادهای فاجعه‌باری مثل آپولو ۱۳ پیش نخواهد آمد؛ با این وجود، ما همچنان آمادهٔ واکنش و کمک‌رسانی به مشکلات غیرقابل پیش‌بینی و موارد اضطراری خواهیم بود.»

داستان از این قرار است که در ساعت ۲:۱۳ بعدازظهر روز ۱۱ آوریل ۱۹۷۰، فرمانده جیمز لاول به‌همراه جان سوئیگرت (خلبان ماژول فرماندهی) و فرِد هایز (خلبان ماژول قمری) بدون هیچ مشکلی از مجتمع پرتاب 39A در مرکزی فضایی کندی واقع در ایالت فلوریدا به فضا اعزام شدند. این فضانوردان در حال رفتن به ماه بودند؛ اما هنوز ۵۶ ساعت از زمان پرتاب آنها نگذشته بود که اوضاع به‌طرز خیلی عجیبی پیش آمد.

سرنشینان این فضاپیما که در همان ساعات در داخل ماژول فرمان، میهمان یک برنامه تلویزیونی با نام ادیسه بودند، متوجه افت شدید فشار کابین شدند. سوئیگرت رفت تا اوضاع را بسنجد و مخزن‌های اکسیژن ماژول سرویس را بررسی کند. در همین هنگام، سرنشینان صدای انفجار مهیبی را از بیرون سفینه شنیدند و سوئیگرت جمله‌ای را گفت که در تاریخ فضا معروف شده است: «باشه هیوستون، درسته؛ اینجا یک مشکل پیش آمده.»

جک لوسما (حلقهٔ ارتباطی میان فضانوردان و کنترل‌کننده‌های پرواز) از سرنشینان خواست تا پیام را تکرار کنند و سپس لاول پاسخ داد: «اوه هیوستون، ما دچار مشکلی شده‌ایم.» (این عبارت اغلب به‌شکل «هیوستون، اینجا یک مشکل برای ما به‌وجود آمده» در اذهان مردم قرار گرفته، اما این جمله فقط دیالوگی بوده که در فیلمی از تام هنکس با نام «آپولو 13» گفته شد که او در این فیلم نقش لاول را بازی می‌کرد).

بعداً معلوم شد که اتصال‌های کوتاه الکتریکی در مدار یکی از مخازن اکسیژن باعث احتراق عایق‌بندی سیم شده بود که این امر سبب گرم شدن مخزن و بالا رفتن فشار آن گشته و نهایتاً باعث انفجار آن شده بود. گفته می‌شود انفجار مخزن آنقدر شدید بوده است که باعث منفجر شدن تکه‌ای از ماژول سرویس هم شده بود. در نتیجهٔ این انفجار، توان و میزان اکسیژن به‌سرعت رو به کاستی گذاشت و ناگهان همه‌چیز تبدیل شد به مسألهٔ بودن یا نبودن؛ مرگ یا زندگی.

در چنین شرایط بغرنجی، امکان‌پذیری فرود بر سطح ماه به‌سرعت از مرکز توجهات خارج شد؛ زیرا خدمهٔ ناسا روی زمین مجبور شدند بلافاصله یک طوفان مغزی شروع کرده و با هم به همکاری و همفکری بپردازند تا جان فضانوردان را نجات دهند. آنها تصمیم گرفتند كه ماژول خدمه را خاموش كنند، زیرا برای ورود مجدد می‌بایست آن را حفظ كنند. آنها سپس ماژول خدمه را تخلیه کرده و به ماژول قمری رفتند که آکواریوس نام داشت و در فضا، به‌عنوان یک «قایق نجات» مورد استفاده قرار می‌گرفت.

این افراد برنامه‌ریزی کردند که به‌سمت تاریک ماه حرکت کنند و در هنگام بازگشت به زمین، از مدار ماه به‌عنوان راهنما استفاده کنند. از سوی دیگر، بخش کنترل مأموریت نگران این بود كه اگر فضانوردان بخواهند به زمین برگردند، موتور آسیب‌دیدهٔ آنها نتواند دوام چندانی بیاورد.

اما آکواریوس فقط قرار بود دو فضانورد را به سطح ماه برساند و برگردد، ولی حالا داشت به این سه مرد تنومند در امتداد بخش تاریک ماه سواری می‌داد. این مطلب به تعدادی از مسائل دامن زد؛ زیرا فضانوردان نه تنها تنگ در کنار هم نشسته بودند، بلکه متوجه شدند که سطح دی‌اکسید کربن در هوا نیز رو به افزایش است.

بنا بود محفظه‌های هیدروکسید لیتیوم چه در ماژول قمری و چه ماژول فرمان برای یا دی‌اکسید کربن را از هوا حذف کنند. اما محفظه‌های موجود در آکواریوس نمی‌توانستند دی‌اکسید کربن اضافی را از مسافر سوم حذف نمایند. خدمه به‌سرعت دست‌به‌کار شدند و سایر قوطیهای موردنظر را نیز از ماژول فرمان گرفتند، اما مشکل این بود که آن قوطیها یا محفظه‌ها شکل کاملاً متفاوتی داشتند و در سامانهٔ تصفیهٔ هوا به‌خوبی جا نمی‌گرفتند. اما خدمه می‌بایست کاری کنند که این قوطیها به‌کار بیایند و بنابراین از اقلامی همچون شلنگ‌های لباس فضایی، کیسه‌های پلاستیکی و نوارچسب برق استفاده کردند. سرانجام آنها محفظه‌ها را از ماژول فرمان گرفتند تا در آکواریوس کار بگذارند و حاصل چیزی نبود جز یک سیستم تصفیه هوای دست‌ساز!

نزدیک به یک ساعت پیش از اینکه فضانوردان دوباره در جو زمین قرار بگیرند، ماژول قمری را رها کردند و با کپسولی که از جان آنها در طول سفر غیرقابل باورشان به ماه محافظت کرده بود، خداحافظی کردند. سرنشینان پس از خداحافظی با آکواریوس، به ادیسه وارد شدند و برای ورود دوباره و یک فرود شدید و پرسرعت آماده شدند. همزمان با فرود این سفینه، هوای یونیزه‌شده در اطراف ماژول باعث قطع ارتباطات کامل آن برای بیش از چهار دقیقه شد. دست‌اندرکاران ناسا در این اندیشه بودند که مبادا برای چترهای نجات سفینه هم مشکلی پدید آمده باشد و با اضطراب در انتظار شنیدن صدای فضانوردان بودند.

اما در روز ۱۷ آوریل که سرنشینان سرانجام دوباره موفق شدند تماس خود را با ناسا برقرار کنند و به آنها اطلاع دهند که با امنیت و موفقیت در اقیانوس آرام فرود خواهند آمد، همهٔ افراد نفس راحتی کشیدند.