ایتنا - اصطلاح جرم رايانهاي بدين ترتيب تعريف شده: «هرگونه رفتار غيرقانوني، غيراخلاقي يا غيرمجاز كه مشتمل بر دادهپردازي اتوماتيك يا انتقال دادهها باشد.»
رضا پرويزي * - پروفسور اولريش زيبر- يكي از صاحبنظران معروف حقوق جزاي رايانه- معتقد است امروزه اجماع بينالمللي براين است كه جرم رايانهاي بايد به طور كامل تعريف شود. بنابراين تعريف كامل پذيرفته شده توسط گروه متخصصان oecd در سال 1983م. اصطلاح جرم رايانهاي بدين ترتيب تعريف شده: «هرگونه رفتار غيرقانوني، غيراخلاقي يا غيرمجاز كه مشتمل بر دادهپردازي اتوماتيك يا انتقال دادهها باشد.»
مطالعات جديد مفاهيم وسيعتر و پيشرفتهتري را از مجرميت دادهها، يا جرم اطلاعاتي ارائه ميكند. پروفسورشيك- يكي از حقوقدانانان برجسته اتريشي- در تعريف جرم رايانهاي چنين ميگويد: جرم رايانهاي به هر عمل مجرمانهاي گفته ميشود كه در آن رايانه وسيله يا هدف ارتكاب جرم باشد.
برخي معتقدند گوناگوني تعاريف ارائه شده از جرم رايانهاي ناشي از اختلاف در ديدگاههاست. برخي آن را ناشي از تفاوت در ميزان دانش و آگاهي صاحبنظران ميدانند؛ اما به نظر ميرسد مشكلات موجود در تعريف جرم رايانهاي بيشتر از ماهيت اين جرم ناشي ميشود چگونه ميتوان تعريفي جامع و كامل از جرمي ارائه كرد كه طيف وسيعي از اعمال، از نوشتن يك نامه توسط كارمند در رايانهاي گرفته تا بهرهبرداري از رايانه براي اختلاس ميليونها دلار، را دربرگيرد.
در حالي كه مجادلات پيرامون جرايم رايانهاي در ميان صاحبنظران ادامه داشت. نوع جديدي از جرايم رايانهاي تحت عنوان جرم سايبر در حال شكلگيري بود.
پيدايش و شيوع تحت عنوان جرم سايبر بر پيچيدگي و دشواري ارائه تعريف كامل از جرم رايانهاي افزود و خود به مشكلي نو بدل شد.
براي درك تعريف محيطي سايبر (Cyber space) وويژگيهاي آن ضروري است. كلمه محيط سايبر براي اولين بار در سال 1982 در داستانهاي علمي - تخيلي به كار گرفته شد و در سال 1990 جان پري بارلو به هنگام صحبت در يك كنفرانس مجازي آنلاين از اين اصطلاح استفاده كرد و آن را بر سر زبانها انداخت.
محيط سايبر يك مكان فيزيكي و معمولي نيست. با اين حال ما در مورد آن حرف ميزنيم. اما مفهوم محيط سايبر چيز جديدي نيست. محيط سايبربا اختراع الكساندر گراهام بل يعني تلفن در سال 1876 پديد آمد. از لحاظ لغوي در فرهنگهاي مختلف سايبر (cyber) به معني مجازي و غيرملموس و مترادف با لغت انگليسي virtual است كه با توجه به گستردگي مفهوم سايبر و اطلاق آن به تمام افعال و اقدامات واقع شده در محيط شبكههاي بينالمللي و بيشمار بودن مصاديق سايبر به توصيه متخصصان و دانشمندان صاحب نام اين رشته، يافتن لغت معادل يا ترجمه آن به زبانهاي ديگر، مجاز نيست. چرا كه به عقيده اين صاحبنظران بسط مفهوم لغوي اين واژه در سطح بينالمللي، آن را تبديل به يك لغت بينالمللي كرده و ترجمه آن و يافتن معادلي براي آن ممكن است دايره شمول و مفهوم آن را محدود كند؛ لذا بهتر است همانگونه كه لغت تلفن در سطح بينالمللي يكسان بوده و در تمامي نقاط دنيا به يك معني و لفظ مشترك به كار ميرود.
لغت سايبر نيز به يك لفظ و معني مشترك بينالمللي استعمال شود. از محيط سايبر تعاريف گوناگوني به عمل آمده است كه ميتوان در مجموع محيط سايبر را چنين تعريف كرد: محيط مجازي و غيرملموس موجود در فضاي شبكههاي بينالمللي كه در اين محيط تمام اطلاعات راجع به روابط افراد ، فرهنگها، ملتها، كشورها و به طور كلي هرآنچه در كره خاكي به صورت ملموس و فيزيكي وجود دارد در يك فضاي مجازي به شكل ديحيتالي وجود دارد و قابل استفاده و دسترس استفاده كنندگان و كاربران است و به طريق رايانه، اجزاي آن و شبكههاي بينالمللي به هم مرتبط هستند. با توجه به اين تعريف در شماره بعد به مفهوم جرم سايبر خواهيم پرداخت.
*کارشناس و دبيركميته مبارزه با جرايم رايانهاي
(منبع: کلیک)