ايتنا - ضرورت پیگیری ملی پروژه فیبر نوری

مقدمه:
در شماره پیش اولین قسمت گفت‌وگوی ما با احمد بیدآبادی مدیر عامل شرکت صبانت را خواندیم. عمده صحبت‌های بخش اول به گپ و گفت پیرامون سوابق بیدآبادی و داستان بازگشت وی از آمریکا به ایران در بحبوحه سال‌های پس از انقلاب سپری شد. این که به همراه همکارانش بسیاری از اولین‌های فعالیت‌های کشور در حوزه ارتباطات و مخابرات، همین طور رایانه و ریزپردازنده‌ها را پایه‌گذاری کردند و سامانه‌هایی که امروزه روز برای ما عادی می‌نماید، مانند 118 را ایجاد کردند. در ادامه گفت‌وگویمان بیشتر متمرکز می‌ شویم بر فعالیت‌های شرکت صبانت و رویاهای مشترکی که قرار است در آینده نزدیک برای ما ایرانی‌ها در حوزه فناوری‌های نوین ارتباطات و اطلاعات محقق شود.

بخش اول گفت‌وگو:
- فیبرنوری در وهله نخست نیاز به فرهنگ سازی دارد

سوال: برگردیم به موضوع مهم فیبر نوری. در مورد این پروژه و برنامه پروش داده‌ها کمی توضیح دهید.
- ببینید این روزها دولت آمده بر فیبر نوری تاکید کرده است. حداقل اصل این تصمیم بسیار خوب است. و البته مهم این است که این تصمیم چگونه اجرا شود. دولت اعلام کرده می‌خواهیم 20 میلیون فیبر نوری در اختیار بگذاریم. این یک آرزو است! ولی اشکال ندارد. می‌خواهم بگویم دارد به سمت خوبی می‌رود. به عنوان مثال اجرای کارت سوخت در کل کشور را ببینید، بسیار کار بزرگی بود. خارجی‌ها می‌گویند احسنت! شما توانستید در روستاهایتان هم این کار را انجام دهید! از ابزار ارتباطات برای این کار استفاده شد... و الان در همین زمینه هم می‌توانیم.
با توجه به این وعده دولت، این پروژه ملی به یک‌سری از شرکت‌ها واگذار شده(5 شرکت) و «صبانت» هم یکی از آن شرکت‌هاست. شهرها بین شرکت‌ها تقسیم شده است. بیشتر پروژه‌های ما در شهرهای بوشهر، تهران، شهرهای جدید پرند و پردیس و کمرد و چند شهر دیگر هستند. در حال حاضر زیرساخت فیبر نوری خیلی زیاد نیست بلکه به صورت محدود در برخی شهرها هست که مخابرات در گذشته انجام داده است. البته الان شرکت مخابرات خودش هم در بحث فیبر نوری بسیار فعال است و خوب دارد کار می‌کند، مانند همه شرکت‌های دیگر، این موضوع انحصاری بود و شرکت‌های FCP می‌توانستند فقط در زمینه سیم مسی سرویس دهند. اما فضای ارتباطات کشور در حال حاضر فضایی رقابتی است.

سؤال: مشارکت شرکت‌ها در این پروژه چطور است؟
- (با خنده) ما در کشورمان ظاهرا پولداریم! من برای خودم فیبر کشیدم، شرکت های‌وب برای خودش، شاتل برای خودش، و بقیه هم همینطور! نمی‌دانم این درد را کجا بگویم! یعنی هنوز یاد نگرفته‌ایم چگونه با هم کار کنیم، خارجی‌ها یاد گرفته‌اند و آن پلتفرم مناسب همکاری با هم را دارند. به همین دلیل است که ما مجبور می‌شویم صدها برابر هزینه کنیم! شما فقط ببینید برای این کار چقدر دیزل ژنراتور و یو.پی.اس وارد کردیم؟ اما من می‌گویم باید بیاییم بنشینیم کنار یکدیگر و مسائل را اساسی و جمعی بررسی کنیم و کاری بزرگ را پیش ببریم، چه کسی باید به ما یاد بدهد که برای یک هدف بزرگ و ملی، لازم است با هم کار کنیم؟ بله مسئله ما «فرهنگ» است.
در بعضی کشورها در بحث آموزش و پرورش، این‌طور هم نیست که همه دانش‌آموزان زرنگ را در یک مدرسه یا بر سر یک میز جمع کنند، بلکه مثلا یک مسئله ریاضی به آنها می‌دهد و آنها باید به شکل تیمی مسئله را حل کنند و نهایتا تیم است که برنده می‌شود؛ اگر تیمی ضعیف کار کرد، در نهایت کل تیم باخته است. بنابراین با این روش از کودکی کار تیمی را یاد می‌گیرند و از همان کودکی که نهادشان پاک است باهم سازش می‌کنند و بر همین اساس رشد می‌کنند. به این صورت کار تیمی در خونشان می‌رود.
بحث فیبر نوری اگر بخواهد موفق شود، باید یک نقشه راه درست داشته باشد و هفته‌ای یک بار بالاترین مقام وزارتخانه بیاید موانع را بشنود، ببیند و بررسی کند و برای رفع موانع تلاش نماید. اما این کار عملا انجام نمی‌شود! ما خودمان باید پول خرج کنیم و جلو برویم و همزمان سعی در برطرف کردن موانع کنیم. حالا شاید گاهی یک مشوقی به ما بدهند یا ندهند.
خوشبختانه آقای وزیر، تصمیمش را گرفته و حمایتش را از این پروژه اعلام کرده و به آن هم اعتقاد دارد. ولی ما در اجرا، مسائل و مشکلات زیادی داریم. همه جا می‌بینید پروژه‌ای افتتاح می‌شود و کلنگ آن را می‌زنند ولی چیزی را که می‌گویند یک ساله انجام می‌شود بعضا 5 تا 6 سال به طول می‌انجامد.

سؤال: در مورد اصل و اولویت تکنولوژی فیبر نوری هم توضیح دهید.
- الآن به خاطر بحث‌ کاربردهای فراوان و تبادل داده‌ها که بالا رفته است، دیگر ADSL جوابگو نیست. بحث سرعت و کشش باند است. اگر بخواهید پزشکی خوب رشد کند و آنلاین بتوانید جراحی کنید، با ADSLنمی‌توانید این کار را انجام دهید. چرا که مریض زیر تیغ جراحی منتظر است! باید بستر را آماده کنید. اگر می‌گوییم آموزش به خاطر کرونا و آلودگی، گرما و سرما و... تعطیل می‌شود، باید آنلاین بتوانیم کلاس‌های درس‌ را به نحو مناسب برگزار کنیم که این هم با ADSL ممکن نیست. ADSL منسوخ شده است و در دنیا کسی دیگر دنبال توسعه آن نیست. همه دیگر روی فیبر تمرکز کرده‌اند. بنابراین پروژه فیبر نوری اساسا تصمیم درستی است. باید این زیرساخت فراهم باشد تا بتوانید یک کانال قوی برای انتقال اطلاعات درست کنید.

سؤال: شرکت صبانت چرا در این حوزه وارد شده و چه چشم‌اندازی دارد؟
- ما چون در کل کشور بستر داریم و سرویس ارائه می‌دهیم، احساس کردیم که دیگر آن بستر را نباید توسعه دهیم. توسعه ما باید بر اساس فیبر باشد. بنابراین برای پروژه فیبر نوری اظهار علاقه کردیم. وزارتخانه موافقت کرد و تفاهمنامه ارائه داد و 27 اردیبهشت ماه 1401 آن را امضا کردیم و تعهد دادیم که یک میلیون خانوار را در سطح کشور پوشش دهیم و الان هم به ما ابلاغ کرده‌اند. هدف دولت البته 20 میلیون خانوار است؛ هر چند این عدد میلیون ممکن است دست‌یافتنی نباشد، اما به قول خارجی‌ها دولت یک هدف بزرگ را در نظر گرفته که حداقل 30 درصد یا 40 درصدش تحقق پیدا کند. از نظر تکنولوژی مشکلی نیست، اما در اجرا، فقط مراحل و مسائلی مانند اخذ مجوز شهرداری خودش یک سال طول می‌کشد!

سؤال: با تجربه خودتان اگر جای وزیر ارتباطات بودید اولویت خود را روی همین موضوع می‌گذاشتید؟
- بله حتما. البته ممکن است یکی بگوید چرا الان که اصلا جلوی اینترنت را گرفته‌اند! اما به نظرم این مسئله را باید مقطعی ببینید. نیاز اساسی کشور را نمی‌شود نادیده گرفت؛ مثل این است که بگویید کشور بزرگراه نمی‌خواهد! کشور حتما جاده می‌خواهد، ‌و اگر بزرگراه نداشته باشیم احتمال تصادف و خطر بیشتر خواهد بود. کشوری موفق است که شبکه گسترده‌ای از بزرگراه‌ها داشته باشد... این هم همان است. حالا سیاست این است که اینترنت قطع شود یا نشود، به جایش یک چیزهای دیگر می‌آید. مردم زرنگ هستند. الان ترفندهای مختلف استفاده می‌کنند.

سؤال: پیگیری یعنی بودجه؟
- بودجه ممکن است یک پارامتر باشد. همه چیز به بودجه ختم نمی‌شود. الان شرکت ما دارد یک کارهایی می‌کند. من می‌توانم با همین بودجه دو برابر این کار را انجام دهم.

سؤال: پس پیگیری از دید شما یعنی چی؟
- من مشکلات فراوانی دارم. مثلا مشکل شهرداری دارم، نمی‌توانم حفاری باید کنم. دولت موانع قانونی را رفع کند. نه اینکه بودجه لازم نباشد؛ بودجه در مرحله دوم است. ابتدا این است که من هزار تومان دارم و می‌خواهم آن را خرج کنم اما اینقدر موانع است که آن هزار تومان به اندازه 500 تومان کارایی دارد. این کار را دولت و وزارت ارتباطات می‌تواند انجام دهد. موانع را باید حتما برطرف کند و برای این منظور، ضروریست که جلسات هفتگی بگذارد. مدتی لازم است جلسات هفتگی برای رفع مشکلات بگذارند وقتی راه افتاد دیگر تمام! من فکر می‌کنم حداقل در یک سال باید هفتگی جلسه باشد.

سؤال: چه فرهنگ‌سازی لازم است و به عهده چه کسی است؟
- فرهنگ‌سازی را همیشه می‌گوییم بر عهده حاکمیت و رسانه‌هاست، ولی در عین حال وقتی ما زیرساخت‌ها را آماده می‌کنیم، شرکت‌ها می‌توانند سرویس خوب به مردم ارائه کنند. شما اگر از این فناوری استفاده می‌کنید و از آن رضایت دارید، به صورت اتوماتیک به دوستان و اعضای خانواده خود هم آن را معرفی می‌کنید. در این بحث باید یک مقدار صبور بود. نهایتا اتفاق می‌افتد و فرهنگش هم ساخته می‌شود.
الان مردم دنبال استفاده از این تکنولوژی هستند. چون احساس کرده‌اند ابزار خوبی است. تلفن هوشمند یک زمانی دست همه نبود، الان دست همه هست. یک خانم هفتاد هشتاد ساله هم از آن استفاده می‌کند. الان اشکال این است که چرا جواب نمی‌دهد؟ چرا کُند است؟ این اشکال فقط به زیرساخت وارد نیست. به سرورهای آن طرف پنجره واحد هم بستگی دارد، هنگ نکند، امنیتش بالا برود. آنها هم باید رشد کنند و ساختار جوابگو باشد.

سؤال: انتقاداتی هست در خصوص انحصار و مونوپولی بودن فیبر...
- در حال حاضر وزیر این انحصار را شکسته‌. به شرکت‌هایی مثل صبانت، های‌وب و شاتل و ... مجوز داده‌اند که اینها موازی با مخابرات انجام دهند و به همین دلیل الان مخابرات به تکاپو افتاده است. تنها راهش همین است. اتفاقا آقای وزیر باید موانع شرکت‌های خصوصی را برطرف کند. بودجه راحت‌ترین کار است اما من می‌گویم همین بودجه را که آورده‌اید، روان‌سازی کنید. یک سال تا یک سال و نیم طول می‌کشد تا فرهنگ‌سازی شود. چون الان همه می‌گویند این چه منفعتی دارد؟

سؤال: پس در مورد مزایای اساسی تکنولوژی فیبر نوری بد نیست بیشتر توضیح دهید.
- در یک کلام «کیفیت بهتر»! ما الان می‌گوییم به شرط چاقو سرویس می‌دهیم! یعنی سرویس را می‌دهیم شما 10 روز استفاده کن. 5 گیگ هم مجانی می‌دهیم و مودمش را هم می‌گذاریم. البته با شناختی که از مشتری داریم. 90 درصدشان استفاده می‌کنند می‌بینند خوب است و سرویس را می‌گیرند.
البته حاکمیت باید در صدا و سیما بگوید فیبر نوری چیست؟ چرا لازم است؟ چه کار می‌کند؟ اما متاسفانه اصلا ما (شرکت‌های خصوصی، شرکت‌های FCP) را به رسمیت نمی‌شناسند. ما مجبور شدیم اسم خود را بگذاریم «شرکت مخابراتی نداگستر صبا»، باید بگوییم مخابراتیم! چرا؟ چون آنها مخابرات را به رسمیت می‌شناسند! صدا و سیما یا دولت اذعان نکرده که اینها هم مخابرات هستند در حالی که اعلام این واقعیت اصلا خرج هم ندارد.
ولی ما الان در شهر بوشهر ظرف چند ماه 500 مشتری گرفته‌ایم. نیروی بازاریابمان رفته و فیس تو فیس توضیح داده، گفتیم اگر بخواهی استفاده کنی 30 درصد تخفیف می‌دهیم و... به هر جهت سخت است و کار دیربازگشتی است. الان پولت را بگذاری هر چیز ساده‌ای بخری 6 ماه دیگر دو برابر است! اما به هر حال کار ما این است دیگر!
دولت باید کمک کند، از ما مالیات نگیرد، بیمه کمتر بگیرد، مشوق‌هایی از این دست بگذارد. حداقل بگوید سه سال، چهار سال، پنج سال که بازگشت سرمایه‌ات نیست مشوق‌های مالیاتی، وام کم‌بهره، بیمه و... فراهم کند.

سؤال: شرکت صبانت در حوزه TD-LTE و سیم‌کارت‌ها برنامه‌ای دارد؟
- در مورد TD-LTE و سیم‌کارت داریم کار می‌کنیم و در مرحله تست قرار دارد. با این حال بیشتر تمرکز خود را بر فیبر نوری گذاشته‌ایم که برای مردم خیلی جذابیت دارد. در بحث پروژه فیبر نوری ما هم زیر ساختش را فراهم می‌کنیم و هم می‌فروشیم. در بحث 20 میلیون پورتی که دولت مانور می‌دهد می‌گوید شما زیرساختش را بسازید و خودتان هم بفروشید، ما جزو پنج یا شش شرکتی هستیم که به زودی پروانه UNSP می‌گیریم که یک پروانه جدید است. این پروانه UNSP یعنی شما می‌توانید همه کاره شوید. موبایل هم می‌توانید بدهید. فرکانس می‌توانید درخواست کنید. یعنی یک ساختار همه‌کاره مخابراتی. حالا آیا صرف می‌کند یا ما باید برویم سمت ایرانسل و همراه اول، از BTSهای آنها استفاده کنیم؟ اینکه بخواهیم همه چیز را از اول شروع کنیم، غلط است. هیچ جای دنیا این کار را نمی‌کنند.
شما می‌روید اروپا، در همان فرودگاه می‌بینید ده‌ها شرکت دارند سیم‌کارت به مردم ارائه می‌دهند؛ اینها شبکه ندارند. اینها شبکه فروش هستند. فرض کنید باا وودافون قرارداد دارند، یعنی دلیلی ندارد که همه خودشان شبکه ایحاد کنند ولی پروموشن می‌دهند. یکی به شما می‌گوید 500 دقیقه مکالمه به علاوه اینقدر هم گیگ می‌دهم، آن یکی می‌گوید من 400 گیگ می‌دهم و... بنابراین می‌شود کار کرد. ماها الان همه برای خودمان شبکه داریم! خیلی جاها شرکتی ظرفیت خالی دارد اما به رقیبش قرض نمی‌دهد! و این از مشکلات مهمیست که باید رفع کنیم.